چرا سیاست فشار اقتصادی ترامپ علیه ایران، چین و کره شمالی جواب نخواهد داد؟

آلکس وارد در ووکس نوشت: دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا موضع سفت وسختی علیه ایران، چین و کره شمالی اتخاذ کرده است. طی ۷۲ ساعت گذشته هر یک از این سه کشور به فشارهای آمریکا واکنش نشان داده اند. روز جمعه کره شمالی اعلام کرد اگر آمریکا معافیت بیشتری ندهد به ساخت بمب هسته ای ادامه می دهد. سه روز بعد رییس جمهوری چین، شی جین پینگ مدعی شد پکن در برابر جنگ تجاری ایستادگی می کند و به صادرات به جهان ادامه خواهد داد. همچنین دوشنبه رییس جمهوری ایران حسن روحانی متعهد شد تحریم های اخیر واشنگتن را که شدیدترین مجازات ها علیه ایران تاکنون قلمداد می شوند، در هم بشکند.

به گزارش «انتخاب»، ووکس ادامه داد: این سه کشور دلایل تقریبا یکسانی برای اظهار خشم دارند: واشنگتن مجازات های شدید اقتصادی علیه آنها وضع کرده است تا موجب تغییر رفتار آنها شود. واشنگتن دست به محاصره اقتصادی پیونگ یانگ زده تا آنها وادار به پذیرش خلع سلاح هسته ای شوند؛ برای واردات کالاهای چینی تعرفه های بالایی وضع کرده تا این کشور بپذیرد که بازارش را به روی کالاهای آمریکایی باز کند و تحریم های مالی علیه تهران را شدت بخشیده تا این کشور نیز مجبور شود سیاست خارجی خصمانه خود را تغییر دهد و از دستیابی به سلاح هسته ای دست بردارد.

بنابراین خشمگین شدن این سه کشور از موضع گیری دولت آمریکا علیه خود چندان مایه تعجب نیست. اما رویدادهای هفته اخیر نشان داد این طرح برای قانع کردن این سه کشور به پیروی از خواسته های آمریکا موثر نخواهد بود.

*کره شمالی اعلام کرده که ممکن است به ساخت بمب اتمی ادامه دهد
راهبرد دولت ترامپ برای برخورد با کره شمالی پیروی از سیاست تحمیل حداکثر فشار ممکن است، یعنی وضع تحریم های اقتصادی و انزوای دیپلماتیک تا به این ترتیب پیونگ یانگ چاره دیگری جز پذیرش خواسته های آمریکا نداشته باشد. این راهبرد تاثیر قابل توجهی بر سقوط اقتصاد این کشور داشته است از جمله قطع صادرات دو کالای اصلی کره شمالی یعنی محصولات خوراکی دریایی و آهن. اما کره شمالی می گوید ابتدا تمایل دارد با اعلام رسمی صلح و آتش بس، خصومت موجود میان دو کشور زدوده شود. این بیانیه می تواند به صورت نمادین اشعار دارد که دو کشور وارد جنگ علیه یکدیگر نمی شوند. کره شمالی می گوید چنین بیانیه ای موجب می شود احساس امنیت بیشتری کند و احتمالا خلع سلاح هسته ای را بپذیرد.

هری کازیانیس، کارشناس امور کره شمالی در مرکز منافع ملی معتقد است این دو کشور به قدری از هم دورند که حصول سازش میان آنها بسیار دشوار می نماید. با این حال ترامپ طی دیداری که در سنگاپور با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی داشت به او قول داد این بیانیه را امضا خواهد کرد. مشکل اینجاست که از آن زمان شاهد پیشرفت بسیار کمی بوده ایم که دو کشور را در موقعیت سردرگم دیپلماتیک قرار داده است. از طرف دیگر ادامه تحریم ها روز به روز به سقوط اقتصاد کره شمالی دامن می زند.

یک مقام ارشد کره شمالی روز جمعه در بیانیه ای، خشم پیونگ یانگ از این وضعیت را به آمریکا گوشزد کرد. کیون جونگ گون، دیپلمات ارشد کره شمالی در امور ایالات متحده در خبرگزاری رسمی این کشور نوشت “آمریکا تصور می کند سیاست تکراری اعمال تحریم ها به خلع سلاح هسته ای منتهی می شود. ما نمی توانیم به چنین ایده احمقانه ای نخندیم. اگر آمریکا بدون تغییر رفتار به سیاست خودخواهانه اش ادامه دهد، پیونگ یانگ ممکن است به ادامه ساخت تسلیحات هسته ای بپردازد”.

این اتفاق ترسناکی است چراکه هدف نهایی مذاکرات این است که پیونگ یانگ را از ساخت سلاح هسته ای منصرف کند نه اینکه آن را تشویق به ساخت بمب اتمی کند. اما اطلاعات جاسوسی آمریکا حکایت از آن دارد که اکنون نیز کره شمالی به ساخت بمب ادامه می دهد، اما قصد دارد آن را از دید آمریکا و جامعه جهانی مخفی نگه دارد. اکنون پیونگ یانگ قصد دارد به واشنگتن این پیام را مخابره کند که پنجره مذاکره برای خلع سلاح هسته ای در حال بسته شدن است.

وزیر امور خارجه آمریکا مایک پومپئو پاسخ بیانیه پیونگ یانگ را در تلویزیون فاکس نیوز اعلام کرد. او در یک مصاحبه با کریس والاس گفت: “ما در روند پیشبرد مذاکرات این را دیده ایم. می دانیم که در حال مذاکره با چه کسانی هستیم. می دانیم موضع آنها چیست. رییس جمهوری، دونالد ترامپ نیز موضع خود را با شفافیت بیان کرده است. تا رسیدن به هدف نهایی هیچ معافیت اقتصادی در کار نخواهد بود”.

مایک پومپئو قرار است این هفته برای ادامه مذاکرات با کیم یونگ چول، شخص دوم کره شمالی دیدار کند. رابرت کارلین کارشناس امور کره شمالی در اندیشکده استیمسون، روز دوشنبه در وبسایتی نوشت که کیون از اشاره به ترامپ در بیانیه اش خودداری کرده است. این نشان می دهد “در مجموع پیام بیانیه او حکایت از تقابل ندارد بلکه هدفش به سخره گرفتن موضع آمریکاست”. این باز هم دردسرساز است چرا که موضع غیرمنعطف دو طرف تهدیدی برای صلح جاری است. کازیانی در این باره می گوید: “من بسیار نگرانم از این بابت که جو مثبت چند ماه اخیر دچار مخاطره شود”.

*چین بابت راه اندازی جنگ تجاری از آمریکا خشمگین است
ترامپ برای ۲۵۰ میلیارد دلار از کالاهای وارداتی چین تعرفه وضع کرده است که نیمی از واردات از چین را شامل می شود. این بخشی از راهبرد ترامپ است تا دولت چین را وادار کند که به شرکت های آمریکایی، آزادی معامله در بازار داخلی چین را بدهد، سرقت مالکیت های فکری و اسرار تجاری شرکت های آمریکایی را متوقف کند و در ادامه اقتصاد چین را فلج کند.

طبیعی است که این راهبرد موجب خشم شی، رییس جمهور خودکامه چین شود. او روز دوشنبه در سخنرانی افتتاح نمایشگاه صادراتی چین بدون نام بردن از ترامپ، شدیدا به سیاست های آمریکا تاخت. او در برابر حضار گفت: “آنهایی که از عملکرد اقتصادی چین ناراضی هستند نباید برای پوشاندن ضعف خودشان انگشت اتهام را به سوی دیگران نشانه بروند. آنها نباید تنها نور چراغ را روی دیگران بیندازند و از خودشان غافل شوند”. او در این سخنرانی وعده داد طی ۱۵ سال آینده، مالیات بر واردات را کاهش دهد و صادرات کالا و خدمات را به ۳۰ تریلیون دلار برساند. در عین حال اطمینان داد که چین برابر فشارهای اقتصادی آمریکا ایستادگی می کند.

او در ادامه گفت “باد و طوفان برای یک آبگیر دردسرساز است اما بر اقیانوس تاثیری ندارد. پس از ۵۰۰۰ سال افت وخیز، چین هنوز پابرجاست. چشم به آینده دارد و پابرجا می ماند”. این یک پیام شدیداللحن است که در دوره ای پرتنش اعلام می شود. روابط دو کشور پیرو خودداری ترامپ از مذاکره درباره جنگ تجاری با چین پرتنش شده و واشنگتن امید دارد افزایش فشار موجب تسلیم شدن پکن در مقابل خواسته های واشنگتن شود. ترامپ و شی قصد دارند این ماه در نشست کشورهای گروه بیست با یکدیگر ملاقات کنند.

ماه گذشته صندوق بین المللی پول، نهادی که هدفش ثبات اقتصاد جهانی است گزارشی منتشر کرد که رشد اقتصادی جهان در سال جاری را ۳.۷ درصد پیش بینی می کند و از تخمین قبلی در ماه آوریل ۰.۲ درصد نازل تر است. این برابر نرخ رشد سال ۲۰۱۷ است و وقوع جنگ تجاری موجب کاهش رقم پیش بینی شده است. همچنین پیش بینی شده که این جنگ موجب کسر دو درصد از رشد اقتصادی چین طی دو سال آتی شود. این اگر درست باشد، ضربه سختی به اقتصاد چین تلقی می شود که رشد اقتصادی اولویت اول آن است. بنابراین جای تعجب نیست که شی نگران است.

*ایران می گوید که تحریم ها را در هم می شکند
نیمه شب دوشنبه دولت ترامپ تحریم هایی را که پس از توافق برجام رفع شده بودند، دوباره علیه ایران برقرار کرد. هدف از آن طبق اعلام دولت توقف حمایت مالی ایران از متحدان در منطقه، بشار اسد در سوریه، سوءاستفاده از پول مردم ایران و گسترش برنامه تسلیحاتی هسته ای است. رهبران ایران به ویژه حسن روحانی دلخوری شدید خود را از این اقدام اعلام کرده اند. روحانی در نشستی با مقامات اقتصادی در روز دوشنبه گفت: “ما با افتخار تحریم ها را در هم می شکنیم”. این واکنشی به اقدام آمریکاست که به تازگی مجازات هایی علیه بیش از ۷۰۰ شخص حقیقی و حقوقی و کشتی های ایرانی وضع کرده است که عموما صنعت نفت، بانک و کشتیرانی ایران را هدف قرار داده است و دسترسی آنها به نظام مالی جهانی و بازار آمریکا را مسدود می کند.

روحانی باوجود مشکلات اقتصادی موضع مصممی دارد. او در یک مصاحبه تلویریونی گفت: “ما باید به آمریکایی ها بفهمانیم که نمی توانند با زبان زور و تهدید با ملت عظیم ایران سخن بگویند”. در حالی که قرار است تحریم ها بر نظام ایران فشار بیاورند تاکنون بیشتر مردم عادی ایران را آزار داده است. در ماه اکتبر دیوان عالی سازمان ملل حکم داد که آمریکا باید تحریم کالاهای بشردوستانه علیه ایران را رفع کند. به طور مشخص به آمریکا گفته شد که نباید مانع صادرات محموله های دارویی و غذایی به ایران شود چراکه بر زندگی مردم عادی اثر می گذارند.

معلوم نیست که فشار اقتصادی موفق شود. جان بولتن پیش از پیوستن به دولت به عنوان مشاور امنیت ملی حامی این ایده بود اگرچه مقامات رسمی از بیان صریح قصد تغییر نظام در ایران خودداری می کنند. حتی اگر هدف از تحریم ها تغییر رفتار ایران باشد، این راهبرد پاسخ نخواهد داد. علی واعظ، کارشناس ایران در گروه بحران بین المللی، جمعه گذشته گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه  ایران در گذشته به سبب فشار اقتصادی به تغییر رفتار روی نیاورده است. او در این گزارش نوشت: “تحلیل چهل ساله از عملکرد اقتصادی و سیاست منطقه ای ایران نشان می دهد که همبستگی میان این دو وجود ندارد. تهران به تعقیب سیاست هایی که فکر می کند برای امنیت ملی کشور اهمیت حیاتی دارد، بدون توجه به آثار اقتصادی آن بر رفاه داخل کشور ادامه داده است”. این یعنی خشم ایران و یاس آمریکا در ماه های آینده ادامه خواهد یافت.