نقش روسیه در شمال سوریه/ واکاوی تغییرات سیاسی در عربستان
سمیه خمارباقی: تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر خروج نظامیان این کشور از سوریه، تغییرات در کابینه عربستان سعودی و اخبار منتشر شده در خصوص احتمال حضور نیروهای سعودی و اماراتی در شمال سوریه از جمله تحولاتی است که با «طلال عتریسی» رئیس مرکز منطقه ای و مطالعات سیاسی دانشگاه لبنان به بررسی این موضوع پرداخته ایم که در ادامه آمده است.
*به نظر شما دلیل اعلام خروج نظامیان آمریکایی از سوی سوریه و منطقه توسط ترامپ چیست؟ اهداف رئیس جمهوری آمریکا از این اقدام چیست؟ آیا وی فقط از منظر اقتصادی و هزینه های موجود برای آمریکا به این مسائل نگاه می کند یا اهداف دیگری در پشت پرده است؟
در مورد این موضوع ذکر چند نکته ضروری است نخست اینکه دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا پیش از این اعلام کرده بود خواهان خروج نیروهای آمریکایی از سوریه است اما این تصمیم به درخواست فرماندهان نظامی پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا) به تعویق افتاده بود. ترامپ در حال حاضر خواهان خروج نیروهای آمریکایی است زیرا اولا این نیروها به وعده های خود مبنی بر پایان بخشیدن به مسئله سوریه عمل نکردند، ترامپ به این نیروها فرصت داد اما آنها نتایج مطلوبی محقق نکردند، دلیل دوم اینکه از نظر ترامپ داعش از بین رفته است و در نتیجه دیگر نیازی به حضور آمریکا در سوریه نیست. دلیل سوم این تصمیم ترامپ، اقتصادی است و من معتقدم این یک نکته اصلی است زیرا دونالد ترامپ نمی خواهد برای حضور نظامی ارتش آمریکا در خارج از این کشور هزینه های بیشتری کند و اکنون خواهان توجه به اوضاع داخلی آمریکا است چرا که وی در داخل در معرض فشارهای جدید قرار دارد و دموکرات ها در کنگره افزایش پیدا کرده اند و ترامپ مورد محاسبه قرار خواهد گرفت لذا وی می خواهد وانمود کند به وعده های خود مبنی بر خروج ارتش آمریکا از خارج عمل می کند به ویژه اینکه ترامپ قصد دارد تعدادی از نظامیان خود را از افغانستان خارج کند. بنابراین عامل اقتصادی نقش مهمی در این تصمیم ترامپ دارد. علاوه براین باید این نکته را اضافه کنیم که عقب نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه بدین معنی است که واشنگتن قادر به مدیریت روند سیاسی در سوریه نیست، سوریه ای که روند سیاسی آن در حال حاضر از طریق روسیه و با همکاری ایران و ترکیه مدیریت می شود. همه دلایل فوق علت اصلی خروج یکجانبه نیروهای آمریکایی از عراق است که از سوی دونالد ترامپ اتخاذ شده است.
*با توجه به خروج آمریکا از سوریه و اخبار مبنی بر حضور نیروهای سعودی و اماراتی در شمال سوریه برای محافظت از کردهای سوری مقابل حمله احتمالی ترکیه، آینده مناطق کردنشین در سوریه به چه صورتی خواهد شد؟ آیا ارتش سوریه در آن مستقر خواهد شد یا مساحتی از آن را ترکیه در اختیار خواهد گرفت؟
درخصوص اعزام نیروهای سعودی و اماراتی به شمال سوریه برای حمایت از کردها باید بگویم که این تصمیم اجرایی نمی شود و حتی اگر اجرا شود من بر این باور نیستم که این نیروها بتوانند نقش مهمی در شمال سوریه ایفا کنند. در حال حاضر صحبت از نقش ترکیه در شمال سوریه است و آیا ترک ها عملیات نظامی برای از بین بردن کردها را دنبال خواهند کرد؟ باید بگویم از زمانی که ترامپ تصمیم خود مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را اعلام کرد، ترکیه عملیات نظامی خود را به حال تعلیق درآورد و روسیه به تفاهم با آنکارا درخصوص آینده این منطقه (شمال سوریه) و آینده کردها روی آورد. کردها به نظام سوریه روی آورده اند و از ارتش سوریه خواسته اند در شمال سوریه یعنی جایی که کردها هستند پیشروی کند. نیروهای ارتش سوریه در منبج پیشروی کرده اند و ارتش ترکیه اجرای عملیات نظامی خود را متوقف کرد. بنابراین اوضاع در شمال سوریه مرتبط با حضور نیروهای ارتش سوریه و ترکیه است و احتمالی برای اینکه امارات و عربستان در این منطقه یعنی در شمال شرق سوریه نقش داشته باشند وجود ندارد.
درباره این پرسش که آینده کردها در شمال سوریه چه خواهد شد و آیا ارتش سوریه در این منطقه مستقر خواهد شد باید بگویم که بله نیروهای ارتش سوریه در شمال شرق این کشور پیشروی کرده اند و حضور آن در این منطقه تشدید خواهد شد و این موضوع ارتش ترکیه را در تنگنا قرار خواهد داد زیرا ارتش ترکیه نمی خواهد با نیروهای ارتش سوریه در این منطقه درگیر شود. از سوی دیگر روسیه نیز نقش مهمی در این عملیات یعنی جلوگیری از درگیری میان طرفین سوری و ترکی و نیز درگیری با کردها ایفا خواهد کرد و مانع از عملیات نظامی ترک ها علیه کردها خواهد شد.
*تغییرات جدیدی در کابینه عربستان سعودی رخ داده است از جمله تغییر وزیر خارجه، دلایل این تغییرات چیست؟
درخصوص تغییرات در کابینه عربستان سعودی، اعتقاد دارم که این تغییرات با هدف از بین بردن وجهه منفی محمد بن سلمان صورت گرفته است، وجهه ای که در پی قتل فجیع جمال خاشقجی منتقد سعودی ایجاد شد و ما شاهد بودیم که رسانه ها چگونه این موضوع را منعکس کردند و شخصیت های بسیاری در کنگره خواستار محاکمه بن سلمان و قطع روابط واشنگتن با وی شدند و این یعنی اینکه چهره ای که محمد بن سلمان از خود به عنوان یک شخصیت اصلاح طلب ایجاد کرده بود و دارای برنامه هایی برای عربستان است، به پایان رسیده و با قتل خاشقجی نابود شده است. بنا براین من معتقدم هدف از این عزل و نصب های کنونی بهبود وجهه محمد بن سلمان است به گونه ای که کابینه سابق را مسئول اشتباهات معرفی کند و این تغییرات در کابینه به معنی پشت سر گذاشتن گذشته و ثابت کردن این موضوع است که ماحصل آنچه در عربستان به ویژه در عرصه سیاست خارجی رخ داد مربوط به کابینه پیشین است.
*آیا این تغییرات به منزله تغییر در رویکردهای عربستان در عرصه خارجی است و سیاست خارجی این کشور وارد دوره جدیدی می شود؟
در مورد اینکه آیا این تغییرات به تغییر در سیاست خارجی عربستان سعودی منجر خواهد شد یا خیر باید بگویم که تا الان نامشخص است اما فشارهای آشکاری از سوی آمریکا برای حفظ روابط میان ترامپ و بن سلمان وجود دارد.
این فشارها به طور واضح در موضوع مربوط به توقف جنگ یمن و نشستن بر میز مذاکره نمود پیدا کرده است بدین معنی که تغییر وجهه منفی عربستان سعودی که ناشی از قتل جمال خاشقجی بود در حال حاضر با توقف جنگ یمن به اتمام می رسد زیرا گزارش های بسیاری منتشر شده است و رسانه ها شروع به انعکاس جنایات سعودی ها در جنگ یمن کرده اند، توقف جنگ یمن خدمتی به محمد بن سلمان و بهبود چهره آن است اما اینکه آیا این عزل و نصبها به تغییر سیاست خارجی عربستان در منطقه یعنی روابط ریاض با کشورهای منطقه و به خصوص ایران منجر خواهد شد یا خیر باید بگویم که خیر من براین باور نیستم که این اتفاق رخ دهد و به بهبود روابط تهران و ریاض منجر شود زیرا آمریکا که خواهان جنگ یمن است در عین حال به دنبال این است که روابط متشنج عربستان و ایران به همین شکل باقی بماند لذا هدف عزل و نصب های کنونی ریاض تغییر چهره محمد بن سلمان است نه تغییر کلی سیاست خارجی عربستان در موضوع تنش های تهران و ریاض امری که مطلوب آمریکا بوده و خواهد بود.
