ماهان، طعمه ای جدید برای لغو برجام؟

روز دوشنبه خبرگزاری بیلد با استناد به منابع خود گزارش داد که پرواز هواپیماهای ایرانی از 21 ژانویه 2019 متوقف خواهد شد و این درحالیست که شرکت هواپیمایی ماهان شش بار در هفته از تهران به مونیخ و دوسلدورف پرواز می کند.

بهانه لغو پرواز های ماهان به آلمان ارتباط با بشار اسد رئیس جمهور سوریه و حمل اسلحه به سوریه است.
مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی ماهان بیان داشت که این شرکت 15 سال است که به آلمان پرواز دارد و این سازمان هیچ گزارش و بیانیه ای مبنی بر تحریم این ایرلاین از سوی مسئولان آلمانی دریافت نکرده است.
در بین این ضد و نقیض ها این سوال بروز می کند که چرا آلمان در بحبوحه اوضاع نامناسب خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تصمیم گیری اروپا برای ماندن و ادامه مسیر با ایران چنین تصمیمی گرفته است.
علیرضا اکبری، بنیان‌گذار موسسه پژوهش‌های راهبردی «تصمیم»، دانش‌آموخته صلح‌سازی و حفظ صلح، متخصص امنیت بین‌الملل به این موضوع اشاره می کند که هنوز تاییده و یا تکذیب رسمی از جانب دولت آلمان صورت نگرفته است و توضیح می دهد:
“قبل از هر چیز باید بگویم که اخبار منتشر شده در خبرگزاری بیلد در خصوص تحریم شرکت هوایی ماهان توسط دولت آلمان نه تکذیب و نه تایید شده است.

اینکه نماینده وزارت خارجه آلمان چنین اظهاری کرده باشد به سوابق برمی گردد. سابقه این است که ایالات متحده طی سالهای طولانی تلاش و پیگیری زیادی داشته تا ایرلاین های ایرانی هرچه بیشتر محدود شوند.

ماهان ایر جزء شرکت های فعال ایرانی ست که شایعاتی در خصوص مالکیت و تابعیت مدیریتی و سهام آن وجود دارد.
به هر دلیلی آنرا به سپاه منسوب می کنند اما تاجایی که من اطلاع دارم اینطور نیست. به نظر من به جز هواپیماهای لوجستیکی نیروهای مسلح، هواپیماهای میهنی و غیر نظامی ماموریت های لوجستیکی را انجام نمی دهند و دلیلی ندارد که هواپیمای غیرنظامی و مسافربری ، بخواهند ماموریت نظامی یا لوجستیکی برای پیشتیبانی نیروهای مسلح انجام دهد.
نیروهای مسلح خودش هواپیماهای باربری در انواع مختلف دارد و نیروی هوایی ایران یکی از بیشترین هواپیماهای باربری بوئینگ را داشته و در مسیرهایی که مد نظر این اتهامات است حتما هواپیماهای باربری نیروهای مسلح اگر لازم باشد، آمد و شد خواهند کرد.
من ندیدم که ماهان را به موضوع واضح و روشنی متهم کرده باشند. عمدتا با استناد به قوانین و مقررات ایالات متحده و یا قطع نامه های تحریمی پیشتر مسیرهایی را برای این شرکت هوایی بسته بودند. اما در داستان اخیر به نظر من مسئله برجام وفشار ایالات متحده در نقطه کانونی قرار دارد.”
پس از انتشار خبر ممنوعیت پرواز های ماهان به آلمان ، مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده بلافاصله واکنش نشان داده و در توئیتر خود نوشت: ” آمریکا از تصمیم آلمان برای رد پرواز های ماهان ایر استقبال می کند. این شرکت هواپیمایی اسلحه و سرباز را به خاور میانه فرستاده و از روحیه بی ثبات کننده ایران در منطقه حمایت می کند.
ما از تمامی متحدین خود می خواهیم که از این نمونه پیروی کنند.” این کارشناس ادامه میدهد: “خروج ایالات متحده از برجام یک دلیل عمده داشت و آن فشار بر ایران برای خروج از برجام بود. اگر ایران از برجام در گام بعدی و بعد از ایالات متحده خارج می شد، تمام نیات و اهداف آمریکا برای محاصره کامل ایران به سرعت محقق می شد.

برای آنکه طبیعی است با خروج ایران از برجام قطع نامه 2031 ملغی و شش قطع نامه پیشین احیا می شد. در مقطع فعلی در حاشیه متن مناسبات ایران و اروپا داستان سازی زیادی می شود. به طور مثال در بلژیک کسی عکسی از شخصی می گیرد و بلافاصله می گویند که او عکس گرفته که ترور کند و در آخر هم چیزی مشخص نمی شود و یا اینکه اسرائیل بدون دلیل می خواهد مواضع حساس دولت اسد را بمباران کنند، عکس می گیرند که همین الان پرواز ماهان آمد.
پرواز ماهان که به صورت قاچاق نمی تواند بیاید. بلکه با برنامه بوده و سازمان هوایی بین المللی از آن مطلع است. مسلم است که چنین هواپیمای بزرگی بدون اطلاع و غیرقانونی پرواز نمی کند. اما اخیرا حادثه ای در آلمان رخ داد: به هر دلیلی فردی را بازداشت کردند و گفتند که او در سازمان اطلاعاتی ارتش آلمان برای یک کشور ثالث جاسوسی می کرده است و آنرا به اسم ایران منسوب کردند. تصور می کنم دو دلیل عمده وجود دارد یکی فشار ایالات متحده که حواشی حول پرونده ایران زیاد شود. داستان هایی که می تواند شک و تردید و اتهام سازی ایجاد کند.
تا اگر ایران از برجام به سادگی خارج نشده و تحمل می کند ، دستکم اروپا را از برجام دور کنند. آنهایی که ساختار آمریکا در ذهن آنها اداره می شود فراتر ازدولت و کاخ سفید می دانند که علی رغم ادعاهای ترامپ، برجام یکی از پیچیده ترین توافقات حوزه خلع سلاح در طول هفتاد سال گذشته است.
اعتقاد من بر این است که تحریم ماهان یک موضوع تحریک کننده بیشتر برای ایجاد تنش در روابط ایران و آلمان و همچنین اروپاست و هدفش هم ایجاد فاصله و شکاف بین ایران و سایر اعضای متعهد به برجام است.

سرمنشاء آن اهداف سرویس ایالات متحده است و نتیجه مطلوب برای آمریکا این است که منجر به شکاف عمیق تر و محدود کردن و محاصره بیشتر ایران گردد.

قاعدتا دولت آلمان باید این موضوع را بداند و طبعا ایران هم خویشتن داری کرده و سعی می کند مسیرهای دیگری را برای ارائه سرویس میهنی به مردم انتخاب کند. اما بعید است که به واسطه و دلیل چنین پرونده هایی اروپا و ایران بخواهند تصمیم مهمی مانند تجدید نظر در برجام داشته باشند.”