تنگه هرمز؛ اروپا و آمریکا در موضوع ایران همگرا می شوند؟

مهر نوشت: گرچه ارتش جدید آلمان اواسط سال ۱۹۵۰ راه اندازی شد، اما از آنجایی که بعنوان نیرویی کوچک برای حفاظت از آلمان قلمداد می شد، تصور حضور در خارج از مرزها تقریبا غیر ممکن بود. پس از اتحاد دو آلمان در سال ۱۹۹۰ میلادی این کشور اعزام نیروهای نظامی خود به خارج از کشور را آغاز کرد.

ژرمن ها پس از پایان جنگ سرد گمان کردند که دیگر صلح دائمی برقرار خواهد بود، اما «فرانتس یوزف یونگ» وزیر دفاع پیشین آلمان در سخنانی تاکید کرد که گر چه دیدگاه مردمان ما بر پایه صلح جویی و صلح طلبی شکل گرفته، اما نباید ما را از توجه به سیاست های جدید دفاعی با هدف غلبه بر چالش های امنیت داخلی و خارجی غافل کند.

حضور نظامی خارج از مرزهای آلمان

آلمان در سال ۲۰۰۹ میلادی  در اقدامی مشترک در حمله نظامی به افغانستان شرکت کرد که این امر در نهایت منجر به استعفای « یونگ» وزیر دفاع وقت این کشور شد.

حضور نظامی آلمان در خارج از مرزهای این کشور باید بر اساس قوانین مندرج در قانون اساسی این کشور پیش می رفت، این کشور چندی بعد تصمیم به حضور نظامی در لیتوانی گرفت. ارتش آلمان در لیتوانی دست به ایجاد قرارگاه هایی زد که توانست حضور نظامیان قابل ملاحظه ای را بدنبال داشته باشد. پس از آن حضور نظامی در کشورهای استونی، لتونی، کوزوو و لهستان نیز در دستور کار وزارت دفاع این کشور قرار گرفت.

هدف آلمان از استراتژی حضور ایفای نقش در مناطق بحران زده بود. پیروی از یک سیاست کلی مبنی بر اینکه کشوری که از قدرت اقتصادی بالایی برخوردار است باید حضور خود را در فراسوی مرزها نیز به اثبات برساند.

«اورزلا فون در لاین» وزیر دفاع سابق آلمان در یکی از موضع گیری های خود در خصوص حضور نظامی در خارج از مرزهای این کشور گفت: ما نباید به عنوان یکی از قدرتهای برتر اقتصادی و با توجه به ارتباطات فزاینده سیاسی خود را مسائل بین المللی کنار بکشیم، ما باید حرف بزنیم و به استناد تاریخ پشت سر باید حضور داشته باشیم.

ارتش آلمان در حال حاضر با حدود ۴  هزار نظامی در ۱۴ مأموریت خارج از این کشور شرکت دارد؛ از جمله در اربیل، واقع در شمال عراق، در مزار شریف، واقع در افغانستان، و در گائو، واقع در مالی.

تجهیزات نظامی آلمان

براساس بررسی های انجام شده آلمان در زمره هفت کشور برتر نظامی دنیا قرار دارد. این کشور  دارای حدود ۲۰۰ هزار پرسنل فعال نظامی بوده و شمار نیروهای ذخیره فعال نیز بالغ بر ۴۰۰ هزار تخمین زده شده است.

در حوزه نیروی زمینی ، آلمان دارای ۴۰۸ دستگاه تانک ، ۵۸۶۹ خودرو زره پوش جنگی، ۵ سیستم پرتاب موشک های متعدد است. نیروی هوایی این کشور نیز دارای ۱۶۹ جنگنده، ۴۴ بالگرد جنگنده و ۳۴۵ هواپیما های ویژه حمل و نقل است. در شاخه نیروی دریایی نیز دارای ۱۰ ناو محافظ، ۵ زیر دریایی و ۴ کشتی دفاع ساحلی است.

این در حالی است که ۲ سال گذشته گزارش های محرمانه‌ای از وزارت دفاع آلمان مبنی بر عدم کارکرد تجهیزات جنگی این کشور منتشر شده است. طبق یکی از جدیدترین گزارش ها که سه هفته پیش منتشر شد، از ۱۵ کشتی آلمان تنها ۷ عدد قابلیت اعزام به ماموریت دارند.

نکته قابل تامل در این میان این است که نوسازی و تعمیر کشتی ها، قایق ها و زیردریایی های ارتش آلمان بین ۱۸ تا ۴۸ ماه طول خواهد کشید.

در حال حاضر با توجه به شرایط کنونی و در خواست انگلیس و آمریکا برای حضور نیروی دریایی آلمان در تنگه هرمز باید به این نکته اشاره کرد که بر اساس اظهارات مسئولان نیروی دریایی آلمان در صورت ارسال کشتی به تنگه هرمز در سایر نقاط دچار کمبود خواهند شد.

آلمان و چالشی به نام «تنگه هرمز»

توقیف نفتکش انگلیسی از سوی ایران در آب های تنگه هرمز در حال حاضر مهمترین بحث در عرصه سیاست خارجی جامعه بین الملل بوده که بازتاب های متعدد و مختلفی را بدنبال داشته است. در این میان «جرمی هانت» وزیر خارجه سابق انگلیس از اتحادیه اروپا خواست تا نیروهای حفاظت دریایی را به منظور تامین امنیت کشتی هایی که از تنگه هرمز عبور می کنند را به این منظقه اعزام کند.

در همین اثنا با روی کار آمدن «بوریس جانسون» بعنوان نخست وزیر جدید انگلیس، «دومینیک راب» که جانشین هانت شده بود در اظهار نظری درباره وقایع اتفاقیه گفت که راهبرد جدیدی برای تنگه هرمز دارد، اما این راهبرد بدون مشارکت آمریکا عملی نمی شود.

بحث ائتلاف دریایی در خلیج فارس اختلاف نظرها و پیامدهای مختلفی را از سوی کشورها و نهادهای اروپایی و بین المللی به همراه داشته و دارد، تا جایی که برخی کشورها مانند فرانسه بصراحت موافقت خود با مشارکت در ائتلاف دریایی تحت فرماندهی اروپا را اعلام کرد.

آلمان با اتخاذ رویکرد محتاطانه از اعلام صریح تصمیم خود بخصوص با وجود طرح درخواست رسمی از سوی دولت آمریکا خودداری کرد. مقامات این کشور مدام خاطر نشان می کردند که موضوع را در دست بررسی داشته، اما هنوز تصمیم نهایی را درباره آن اتخاذ نکرده اند.

در عین حال باید به این نکته اشاره کرد که پیشتر آلمان با دست رد به درخواست های دولت آمریکا خود را در بازی های نظامی این کشور گرفتار نکرد که از جمله آنها می توان جنگ عراق را نام برد. حال آنکه، این بار به نظر می رسد دلایل پیچیده تری در کار است. گویی موضوع این نیست که آلمان به صورت کلی درصدد ممانعت از حضور نظامی است، بیشتر این نکته نمود پیدا می کند که آمریکا و برخی از شرکای اروپایی ش تا چه میزان در امور سیاست خارجی از هم فاصله دارند.

باید به این نکته اشاره کرد که تشکیل ائتلاف صرفا اروپایی بنظر برای آلمان امکان پذیر است. تحقق این امر می توانست گواهی بر همسویی کشورهای اروپایی در برابر ایران باشد، اما همیشه حقایق با تصورات برابری نمی کنند. پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای ایران کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه برای حفظ این توافق در تلاش بوده، اما در عین حال نتوانستند واشنگتن را بار دیگر به این توافق بازگردانند.

در چنین شرایطی که انگلیس از سویی به تنهایی در رویارویی با ایران قرار دارد و از سویی دیگر با چالش برگزیت دست و پنجه نرم می کند، گمان می کند که نمی تواند از طرف اروپایی خود کمک چندانی دریافت کند به همین علت دست نیاز بسوی آمریکا دراز کرده است.

آلمان در همین راستا در عرصه سیاست خارجی و داخلی در وضعیت دشواری بسر می برد. دولت ائتلافی آلمان ضمن مخالفت با هرگونه مشارکت نظامی تحت فرماندهی آمریکا در تنگه هرمز بر تامین امنیت راههای تجاری بازرگانان و تجار خود تاکید و اصرار دارد. برلین بخوبی می داند که راه دریایی کماکان رگ اقتصادی جهان است و هرگز نمی توان از آن چشم پوشی کرد.

بنظر می رسد ماموریت نظامی در تنگه هرمز به آزمونی برای همبستگی اروپا درباره ایران تبدیل شده است.

عمده دلایل افزایش منازعات در تنگه هرمز به موقعیت استراتژیک این تنگه برمی گردد. صاحبنظران اقتصادی  بر این باورند که بسته شدن احتمالی تنگه هرمز می تواند بازارهای جهانی نفت را با کمبود ۲۰ میلیون بشکه‌ای روبرو کرده این احتمال دور از ذهن نخواهد بود که بهای نفت از مرز بشکه‌ای ۲۵۰ دلار هم بگذرد، چرا که بسته‌شدن تنگه هرمز به معنای توقف صادرات ۹۰ درصد نفت منطقه و توقف معاملات تجاری بسیاری از کشورهای حوزه‌ خلیج فارس خواهد بود.

«نه» بزرگ ژرمن ها به یانکی ها

آلمان در ائتلاف دریایی تنگه هرمز شرکت نمی کند. جمله بدون ابهام «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان در جریان سفر به ورشو که به نوعی صدای دولت این کشور بود، به تمام گمانه زنی ها پایان داد. این سیاستمدار سوسیال دمکرات آلمان ضمن با اهمیت خواندن امنیت آب های بین المللی تاکید کرد که کشورش در ائتلاف دریایی تحت فرماندهی آمریکا شرکت نخواهد داشت.

برلین بر این باور است که فشار حداکثری آمریکا بر ایران یک استراتژی اشتباه بوده و نباید از آن تبعیت کرد. تا زمانی که می توان ابزار دیپلماسی را بکار گرفت، تشنج نظامی محلی از اعراب ندارد.

در همین راستا «گرهارد شرودر» صدراعظم سابق آلمان که در سال ۲۰۰۳ به جنگ عراق «نه» گفت نیز در یکی از گفتگوهای اخیر خود اظهار داشت که آلمان نباید وارد بحران بین آمریکا و ایران شود.

نکته آخر

تشدید اختلاف نظر میان برلین – واشنگتن در خصوص مأموریت دریایی خلیج فارس می تواند دولت ائتلافی آلمان را با بحرانی کم‌سابقه مواجه کند. در حالی که چهارمین دولت «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان از ائتلاف ٣ حزب دموکرات مسیحی، سوسیال مسیحی و سوسیال دموکرات تشکیل شده،  ٢ حزب نخست بطور تلویحی به حضور نظامی در خلیج فارس رضایت داده‌، اما حزب سوسیال دموکرات ها می گویند که اگر قرار است یک نیروی مشترک اروپائی مسئولیت تأمین امنیت تنگه هرمز را به عهده بگیرد، این نیرو باید مستقل از آمریکا عمل کند تا وارد تنش میان تهران – واشنگتن نشده و بتواند هدف خود را نیز برای نجات توافق هسته ای دنبال کند.