حمله ترکیه به شمال سوریه مصداق «تجاوز» است

«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه روز چهارشنبه از آغاز رسمی عملیات نظامی در شمال سوریه خبر داد.  رئیس جمهور ترکیه با اعلام این که عملیات نظامی در شمال سوریه با نام «چشمه صلح» است، همچنین گفته است که عملیات «چشمه صلح» علیه داعش و پ.ک.ک/ی.پ.گ است.

متعاقب این عملیات، یک منبع رسمی در وزارت خارجه سوریه اعلام کرد که سوریه به شدت اظهارات و انگیزه های تجاوزکارانه ترکیه علیه سوریه و ارسال تجهیزات نظامی به مرزهای سوریه را محکوم می کند. اقدامات ترکیه نقض آشکار قوانین بین الملل و قطعنامه های شورای امنیت محسوب می شود، قطعنامه هایی که همگی بر اصل احترام به وحدت اراضی و حاکمیت سوریه تاکید دارد.

بنا بر اعلام این منبع وزارت خارجه سوریه، رفتار تجاوزکارانه رژیم اردوغان بیانگر خواسته های توسعه طلبانه ترکیه در اراضی سوریه است و این اقدام با هر انگیزه و بهانه ای که باشد قابل توجیه نیست. آنچه ترکیه درخصوص امنیت مرزها ادعا می کند کذب محض است.

دمشق همچنین هشدار داد که آغاز تجاوز به خاک سوریه، آنکارا را در صف گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد و ضربه‌ای کشنده به روند مذاکرات آستانه خواهد بود.

برای بررسی اهداف اردوغان از این عملیات خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر» استاد دانشگاه جورج تاون امریکا و عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.

*آیا حمله ترکیه به شمال سوریه از مصادیق تجاوز تعریف شده در قطعنامه تعریف تجاوز به شمار می رود؟

اقدام ترکیه مسلماً تجاوز به خاک سوریه است. اما اشکال در این است که دولت مرکزی در دمشق قادر به اعمال حاکمیت خود در تمامی اراضی خود نیست.

این وضع باعث شده است که ترکیه بتواند به قسمتی از سوریه نیرو بفرستد.

*هدف ترکیه از حمله به مناطق کردی شمال شرق سوریه چیست؟

ترکیه از احتمال به وجود آمدن یک منطقه کردی حتی نیمه مستقل نظیر آنچه در عراق است نیز نگران است. مساله کردها را می توان بزرگترین دغدغه امنیتی ترکیه دانست. بنابراین یک هدف، امنیتی است.

ترکیه اگر بتواند مایل است لااقل توازن نژادی را در نزدیکی مرزهای خود تغییر دهد. به این منظور شاید ترکیه بخواهد تعدادی از پناهندگان عرب سنی را در این منطقه اسکان دهد.

مردم ترکیه از حضور این پناهندگان ناراضی هستند. پس موضوع پس فرستادن پناهندگان جزئی از اهداف ترکیه است.

هدف سوم این است که آنکار می خواهد در تعیین سرنوشت نهایی دست داشته باشد. ترکیه به شدت خواهان کنار رفتن اسد بود ولی تاکنون موفق نشده است. به عنوان مثال اگر سوریه تجزیه شود، ترکیه می خواهد مناطق مرزی تحت نفوذ آنکارا باشد. در ضمن ترکیه از نفوذ ایران در سوریه ناراضی است. از سوی دیگر سیاست ترکیه در قبال سوریه جنبه های مذهبی و فرقه گرایی هم دارد.

شخص اردوغان احساس ضد شیعی و علوی دارد گرچه ممکن است اجازه ندهد که این احساسات در سیاست خارجی اش زیاد نفوذ داشته باشد.

*ترکیه پیش از نیز «عفرین» را به اشغال خود درآورده بود. به نظر می رسد ترکیه در نظر دارد کریدور کردی در شمال سوریه را پاکسازی قومی کند و با عمق مورد نظر خود این منطقه را در کنترل خود داشته باشد. ارزیابی شما چیست؟

مسأله «عفرین» را هم باید در این چارچوب کلی دید و بررسی کرد. یک سوریه ضعیف را ترکیه به نفع خود می بیند؛ چرا که روابط دو کشور اغلب پرتنش بوده است. لذا سوریه ضعیف منافع ترکیه را بهتر تأمین می کند.

در ضمن باید جاه طلبی های اردوغان و دیدگاه او که اراضی امپراتوری عثمانی را منطقه نفوذ طبیعی ترکیه می داند را در نظر داشت.

*ترکیه اعلام کرده حضور این کشور در مناطق شرق فرات موقتی است. ارزیابی شما چیست؟

نهایتاً ترکیه نمی تواند به طور دائمی در سوریه بماند. مسأله این است که تا چه زمانی در آنجا خواهد ماند. به نظر من تا وقتی سرنوشت سوریه معین نشده است ترکیه تعدادی نیرو در سوریه نگه خواهدد داشت.

البته رفتار جامعه بین المللی از جمله اروپا و روسیه نیز در این مورد مؤثر خواهد بود.

*دلایل موافقت و چراغ سبز آمریکا به این عملیات ترکیه چه بود؟

البته هنوز کاملاً مشخص نیست که آمریکا به ترکیه چراغ سبز داده باشد. اما با توجه به اینکه ترامپ مصصم است نیروهای آمریکایی را در خاورمیانه کاهش دهد، اگر ترکیه بتواند جایگزین برخی از نیروها شود به اهداف آمریکا کمک می کند.

آمریکا ممکن است حضور ترکیه را به عنوان عمل ایجاد توازن به حضور ایران تلقی کند. به هر حال با همه تنشها در دو سه سال اخیر در روابط ترکیه و آمریکا، روابط دو کشور بسیار نزدیک است. همین اصل در مورد اروپا هم مصداق دارد.

بنابراین طبیعی است که اگر آمریکا بخواهد حضور خود در سوریه را کم کند، آنکارا را به عنوان جانشین خود انتخاب کند.