درد شانه و مشكلات رايج آن

عصر خبر: آنچه که اکثر مردم به عنوان «شانه» از آن یاد می کنند در واقع چندین مفصل است که تاندون­ها و ماهیچه ­ها را به هم می پیوندد و به بازو اجازه می دهد تا طیف وسیعی از حرکات را تجربه کند- از خاراندن پشت خود گرفته تا پرتاب بی نقص توپ بیس­بال.
با این حال، تحرک مشکلات خودش را دارد. این امر ممکن است که موجب افزایش مشکلاتی از قبیل ناپایداری یا برخورد بافت نرم یا ساختارهای استخوانی در شانه­ی شما گردد و در نتیجه منجر به «درد» شود. ممکن است که تنها با حرکت دادن شانه خود احساس درد کنید یا اینکه بطور مداوم این احساس را داشته باشید. ممکن است که این درد موقتی باشد یا اینکه مداوم بوده و به تشخیص و درمان پزشکی نیاز داشته باشد.
این مقاله بر آن است که به برخی از علل شایع درد شانه همچون برخی گزینه­ های درمان عمومی بپردازد. 
کالبدشناسی (آناتومی)
شانه شما از سه استخوان تشکیل شده است: هومروس (استخوان بازو)، کتف (تیغه شانه) و استخوان چنبر (ترقوه).
سر استخوان بازوی شما در یک حفره گِرد در تیغه شانه جای می گیرد. این حفره در واقعحفره گلنوئید نام دارد. ترکیبی از ماهیچه­ها و تاندون­ها موجب می شود تا استخوان بازوی شما در مرکز حفره شانه نگاه داشته شود. این بافت­ها عضلات روتاتور کاف  نامیده می شوند. اینها سر استخوان بازوی شما را می پوشانند و آن را به تیغه شانه­تان متصل می سازند.
علّت درد شانه:
اکثر مشکلات مربوط به شانه در این چهار دسته بندی عمده قرار می گیرند:
التهاب تاندون (بورسیت یا التهاب تاندون) و یا پارگی تاندونناپایداریآرتروزشکستگی­ها (استخوان شکسته)علل کمتر شایع درد شانه به تومور، عفونت و مشکلات عصبی مربوط می شود.
بورسیت (آماس کیسه­های مفصلی)
بورس­ها کیسه­های آبدار کوچکی هستند که در مفاصل سراسر بدن از جمله شانه قرار می گیرند. اینها بین استخوان­ها و بافت­های نرم پوشاننده همچون بالشتک عمل می کنند و موجب کاهش اصطکاک بین عضلات لغزنده و استخوان می شوند. گاهی اوقات، استفاده بیش از اندازه از شانه منجر به التهاب و تورم بورس میان عضلات روتاتور کاف  و بخشی از تیغه شانه (که با عنوان زائده اخرمی ]آکرومیون[ شناخته می شود) می شود. در نتیجه بیماری­ای با عنوان بورس زیراخرمی حاصل می شود. بورسیت غالباً با تاندونیت عضلات روتاتور کاف همراه است. اکثر بافت­های موجود در شانه می توانند ملتهب و دردناک شوند. در صورت داشتن این بیماری، بسیاری از فعالیت­های روزانه مانند شانه زدن مو یا لباس پوشیدن ممکن است با دشواری انجام شود.
تاندونیت (التهاب تاندون)
تاندون در واقع طنابی است که ماهیچه را به استخوان متصل می کند. اکثر تاندونیت­ها در نتیجه­ ی از بین رفتن تاندون در طول زمان اتفاق می افتند، همانند بند کفشی که به مرور زمان نخ نما می شود.
به طور کلی، تاندونیت یکی از دو نوع زیر است:
حاد. پرتاپ بیش از اندازه توپ یا فعالیت­های افراطی دیگر در طول انجام کار یا ورزش می تواند به تاندونیت حاد منجر شود.مزمن. بیماری­های تحلیل برنده (دژنراتیو) همچون آرتریت یا ترمیم و پارگی تاندون ناشی از کهولت سن می تواند به تاندونیت مزمنمنجر شود.اکثر تاندون­های تحت تأثیر در شانه عبارتند از چهار روتاتور کاف و یک تاندون عضله دوسر بازو. عضلات روتاتور کاف از چهار ماهیچه کوچک و تاندون­هایی تشکیل شده است که سر استخوان بازوی شما را می پوشانند و آن را در حفره شانه نگاه می دارند. روتاتور کاف  موجب حرکت و ثبات شانه­هایتان می شود.
پارگی تاندون
شکافتن و پاره شدن تاندون­ها ممکن است که از آسیب­ دیدگی­های حاد یا تغییرات تخریبی (دژنراتیو) در تاندون­ها بدلیل افزایش سن، استفاده بیش از حد از آنها و ساییدگی، پارگی و یا آسیب ناگهانی رخ دهد. این پارگی­ها ممکن است جزئی باشد یا اینکه موجب شود تا تاندون از وسط به دو تکه تقسیم شود. در اکثر نمونه­هایی که با پارگی کامل تاندون مواجه هستیم، تاندون در واقع از اتصالات خود به استخوان بیرون کشیده می شود. آسیب­های تاندون روتاتور کاف  و عضله دوسر بازو از شایع­ترین آسیب­ها به شمار می روند.
برخورد
برخورد شانه زمانی رخ می دهد که بالای تیغه شانه (زائده اخرمی ]آکرومیون[) درست وقتی­که بازو از بدن دور می شود، بر روی بافت­های نرم زیرین بازو فشار وارد کند. زمانی که بازو بلند می شود، آکرومیون ساییده می گردد یا با تاندون­های روتاتور کاف و بورس برخورد می کند. این امر می تواند منجر به بورسیت و التهاب تاندون، باعث درد و محدود ساختن حرکت شود. با گذشت زمان، برخوردهای شدید می تواند حتی موجب پارگی روتاتور کاف شود.
ناپایداری
ناپایداری شانه زمانی رخ می دهد که سر استخوان بازو مجبور شود تا از حفره شانه خارج گردد. این امر می تواند در اثر یک آسیب دیدگی ناگهانی یا در اثر استفاده بیش از حد از شانه باشد. دررفتگی شانه می تواند جزئی باشد، در حالی که تنها بخشی از توپ استخوان بازو از حفره بیرون آمده باشد. این امر نیمه دررفتگی نامیده می شود. دررفتگی کامل به این معنا است که توپ استخوان بازو به طور کامل از حفره بیرون برود. هنگامی­که رباط­ها، تاندون­ها و ماهیچه­های اطراف شانه شل یا پاره می شوند، می تواند بارها و بارها دررفتگی رخ دهد. در حالتی که بازوی خود را از بدنتان دور می کنید، دررفتگی دوره­ای که ممکن است جزئی یا کامل باشد، می تواند موجب درد و ناپایداری شود. حملات پی در پی نیمه دررفتگی یا جابجایی استخوان منجر به افزایش خطر ابتلا به آرتروز در مفاصل می شود.
آرتروز (ورم مفاصل)
درد شانه همچنین می تواند از آرتروز باشد. انواع مختلفی از آرتروز وجود دراد. شایع­ترین نوع آرتروز در شانه استئوآرتریت نام داد که همچنین با نام آرتروزِ «ساییدگی و پارگی» شناخته می شود. علائم این بیماری عبارتند از تورم، درد و سفتی و به طور معمول این بیماری در سنین میانسالی بروز می یابد. استئوآرتریت به آهستگی پیشرفت می کند و درد حاصل از این نوع آرتروز با گذشت زمان بدتر می شود. استئوآرتریت ممکن است که در اثر آسیب­دیدگی­های ناشی از فعالیت­های ورزشی و کاری و حتی ساییدگی­ها و پارگی­های مزمن حاصل شود. سایر انواع آرتروز می تواند مربوط به پارگی روتاتور کاف، عفونت یا التهاب لنت مشترک باشد. اغلب مردم به منظور کاهش درد آرتروز، از حرکت دادن شانه خود اجتناب می کنند. این امر گاهی اوقات منجر به سفتی و سخت شدن قطعات بافت نرم مفصل می شود و در نتیجه در حرکت آنها محدود ایجاد می کند زیرا هر حرکت کوچکی با درد همراه است.
شکستگی
به شکستن شدن استخوان­ها شکستگی گویند. شکستگی شانه معمولاً در نواحی استخوان چنبر (ترقوه)، هومروس (استخوان بازو) و کتف (تیغه شانه) ایجاد می شود. شکستگی شانه در بیماران مسن غالباً در اثر سقوط از ارتفاع اتفاق می افتد. در بیماران جوان، شکستگی شانه غالباً در اثر آسیب دیدگی­های ناشی از انرژی بالا، مانند تصادف با وسایل نقلیه یا آسیب­های ورزشی حاصل می شود. شکستگی اغلب باعث درد شدید، تورم و کبوی در ناحیه شانه می شود.
معاینه پزشک
در شرایطی که آسیب دیدگی حاد است و متحمل درد شدیدی هستید، حتماً در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. اگر شدت درد مختصر است، توصیه می شود که چند روزی را استراحت کنید و ببینید که مشکل­تان برطرف می شود یا خیر. اگر علائم پا بر جا بود، آنگاه به دکتر مراجعه نمایید. پزشک شما نیز به منظور تعیین علت درد شانه­ی شما و ارائه خدمات درمانی، به معاینه دقیق می پردازد.
تاریخچه پزشکی
یک تاریخچه پزشکیِ دقیق اوّلین گام در تشخیص بیماری است. پزشک شما ممکن است سؤال بپرسد که چگونه و چه زمانی درد آغاز شده است، آیا قبلاً سابقه داشته­اید یا خیر و اگر پاسخ بلی است، آن درد چگونه درمان شده است و سؤال­های دیگری که هم به سلامت عمومی شما و هم به تشخیص علل احتمالی مشکل شانه­تان کمک می کند. از آنجا که درد شانه با فعالیت­های خاص تشدید و با رهایی از آنها آسوده می شود، تاریخ پزشکی می تواند یک ابزار ارزشمند در یافتن منابع درد شما باشد.
معاینه جسمی
به منظور تشخیص علل درد شانه، به یک بررسی جامع نیاز است. پزشک شما به ناهنجاری­های فیزیکی، تورم، بدشکلی یا ضعف ماهیچه شما نگاه می اندازد و مناطق حساس را بررسی می کند. او محدود قدرت و حرکت شانه شما را مشاهده می کند.
آزمایشات
پزشک شما ممکن است که آزمایشات خاصی را برای کمک به تشخیص علت دردتان تجویز کند.
اشعه ایکس
این تصاویر هر گونه آسیب رسیدگی به استخوان­ها را نشان می دهند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی و سونوگرافی
این تصویربرداری­ها در واقع نمای بهتری از بافت­های نرم را نشان می دهند. این تصاویر به پزشک شما کمک می کنند تا جراحات وارده به رباط­ها و تاندون­های اطراف مفصل شانه شما را بهتر مشاهده کنند.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)
این ابزار ترکیبی از اشعه ایکس و فن­آوری کامپیوتر است و برای ایجاد یک نمای بسیار دقیق از استخوان­های ناحیه­ی شانه به کار گرفته می شود.
مطالعات الکتریکی
پزشک شما ممکن است آزمایشاتی مانند نوار عضله (EMG) را به منظور ارزیابی عملکرد اعصاب تجویز نماید.
آرتوگرام
در طی این تحقیق اشعه ایکس، مقداری رنگ به شانه تزریق می شود تا از این طریق مفاصل و ماهیچه­ها و تاندون­های اطراف آن بهتر دیده شوند.
آرتروسکوپی
در این عمل جراحی، پزشک شما با یک دوربین فیبر نوری به داخل مفاصل نگاه می اندازد. آرتروسکوپی ممکن است صدمات بافت نرمی را نشان دهد که در معاینات فیزیکی، اشعه ایکس و سایر آزمایش­ها قابل مشاهده نبودند. علاوه بر کمک کردن در یافتن علّت درد، ممکن است که آرتروسکوپی به برطرف کردن مشکل بپردازد.
درمان
تغییر فعالیت­ها
درمان معمولاً شامل استراحت، تغییر فعالیت­های خود و درمان فیزیکی است تا از این طریق به بهبود قدرت شانه و انعطاف پذیری آن کمک شود. راه حل­های معمولی مانند اجتناب از فعالیت­های سنگینی که مفاصل را درگیر می کنند، به جلوگیری از درد شانه کمک می کند.
دارو
پزشک شما ممکن است که به منظور کاهش التهاب و درد برایتان دارو تجویز کند. اگر که داروها به منظور تسکین درد تجویز شده­اند، پس می بایست آنها را بنا بر دستورالعمل­شان مصرف کرد. همچنین پزشک شما ممکن است که برخی تزریقات بیحس کننده یا استروئید را به منظور تسکین درد توصیه کند.
جراحی
برای بر طرف نمودن برخی مشکلات مربوط به شانه شاید لازم باشد که جراحی صورت گیرد؛ با این حال، نود درصد بیمارانی که از درد شانه رنج می برند با روش­های درمانی ساده مانند تغییر فعالیت­ها، استراحت، نرمش و دارو درمان شده ­اند.
انواع خاصی از مشکلات مربوط به شانه مانند دررفتگی­های مکرر و برخی پارگی­های روتاتور کاف ممکن است که از طریق ورزش درمان نشوند. در این موارد، توصیه می شود که خیلی زود عمل جراحی انجام شود.
به منظور بر طرف نمودن بافت زخم یا ترمیم بافت­های پاره شده یا قدیمی، روش­های باز برای بازسازی­های بزرگتر یا تعویض شانه، می توان علاوه بر عمل جراحی از آرتروسکوپی نیز استفاده کرد.

 دکتر حميد رضا اصلانی  متخصص ارتوپدي و فوق تخصص آرتروسکوپی و جراحی شانه و زانو