راه های جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه

 ادرار رقیق در کلیه وجود دارد. چیزی که در کلیه رسوب می‌کند کم‌کم غلیظ شده و آب آن از بین می‌رود. 70درصد سنگ‌ها از جنس کلسیم هستند و این کلسیم داخل کلیه غلیظ می‌شود و رسوب می‌کند. ماده رسوب‌کننده وقتی که آن‌قدر غلیظ شود تا به وضعیت فوق اشباع برسد رسوب می‌کند، مانند شکری که در آب حل می‌کنیم و بعد از اشباع آب، دیگر شکرهای تازه در آن حل نمی‌شود.

اما به این نکته باید توجه کرد که طبیعت ادرار به ‌گونه‌ای است که به ‌دلیل ساختمان‌های یونی متعددی که دارد غلظت و حلالیت مواد را بالا می‌برد. موادی که در آب رسوب می‌کند در ادرار رسوب نمی‌کند و این خاصیت سبب می‌شود رسوب در ادرار به‌سختی اتفاق بیفتد. با وجود این، برخی افراد غلظت مواد در ادرارشان به‌ قدری زیاد می‌شود که شاهد رسوب مواد در کلیه‌ها هستیم. در گذشته تفکر بر این بود که ادرار آن‌قدر درکلیه نمی‌ماند که رسوب کند، چرا که تنها حدود یک‌دقیقه در کلیه نگه داشته می‌شود و مثانه 4تا 5ساعت کلیه را نگهداری می‌کند.

افراد تصور می‌کنند که رسوب باید در مثانه اتفاق بیفتد و کلیه نباید دچار این مشکل شود. برخی معتقدند که در زیرمخاط کلیه التهاب، ایجاد شده و مواد کم‌کم به زیر این التهاب رسوب و مواد رسوبی را به‌خود جذب می‌کند و درنهایت تبدیل به سنگ کلیه می‌شود. بنابراین، ریشه اساسی جلوگیری از تشکیل سنگ در کلیه این است که در داخل دستگاه ادراری جریان سریع عبور ادرار را داشته باشیم؛ به این معنی که افراد مایعات بیشتری بنوشند و سرعت عبور ادرار را از کلیه بالا ببرند. اگر فردی عفونتی در کلیه دارد یا سابقه داشتن سنگ کلیه داشته، مخاط کلیه طبیعی نیست و ممکن است که املاح دوباره در آن رسوب کند. به این دلیل، باید نهایت مراقبت را از کلیه‌ها داشت تا دوباره کلیه سنگ‌سازی‌ نکند.

درهر نوبت باید چقدر ادرار داشته باشیم؟

برخی به‌دنبال خوردن مواد ادرار‌آور هستند. پیشنهاد می‌شود که افراد آب به اندازه طبیعی بنوشند و از خوردن مواد ادرار‌آور پرهیز کنند، چرا که این مواد ممکن است جریان ادرار را بالا ببرند، اما در نهایت منجر به کم آبی در بدن فرد ‌شوند. برای ما مهم است که فرد روزی چقدر ادرار می‌کند. برای فردی که سابقه سنگ کلیه دارد یا مستعد ابتلا به این بیماری است باید روزی 5/2 لیتر ادارار اتفاق بیفتد. هربار تخلیه ادراری مردان 550سی‌سی و خانم‌ها 450سی‌سی است و اگر کسی بیماری زمینه‌ای یا پروستات بزرگ ویا تنگی مجرای ادراری نداشته باشد، باید این حجم ادرار را داشته باشد.

دردهای پهلو نشانه سنگ کلیه است؟

افرادی هستند که می‌گویند هنگام خواب یک طرف از بدن آنها درد می‌گیرد. این دردها، دردهای وضعیتی است و معمولاً ارتباطی به کلیه ندارد. دردهایی که در طرفین پهلو دارند اسپاسم عضلانی هستند، اما اینکه شب زیاد ادرار می‌کنند به سن افراد، رژیم غذایی و خوردن مایعات ارتباط دارد. بسیاری از افراد شب‌ها میوه می‌خورند و… این مسئله ادرار را بالا می‌برد. از حدود سن 45سال به بالا تولید ادرار از نیمه‌شب به بعد بیشتر می‌شود؛ یعنی ساعت فیزیولوژیک بدن افراد تولید ادرار را از نیمه‌شب به بعد بیشتر می‌کند. در مردان اگر دارای پروستات بزرگ باشند این تکرر بیشتر می‌شود.

انواع سنگ کلیه

اگر دنیا را به 3منطقه تقسیم کنیم شیوع آن در آمریکا یا آمریکای شمالی با 15درصد را شاهد هستیم. بعد از آن، اروپا و سپس شمال آفریقا، عربستان، ایران و جنوب شرق آسیا که از آن به‌عنوان نوار سنگ‌سازی‌ جهان یاد می‌شود بالاترین شیوع سنگ کلیه را بین مردمان خود شاهد هستند. در ایران، سنگ کلیه بیماریی تاریخی است. سنگ در ایران هم ماده اصلی آن کلسیمی است، اما سنگ‌های اسیداوریکی هم داریم که تشکیل آن پیچیده است و سرعت تشکیل‌شدنش نیز بسیار بالاست. حتی اگر سنگ‌های اوریکی را از کلیه دربیاوریم، بلافاصله شروع به سنگ‌سازی‌ جدید می‌شود، چرا که در ادرار این دسته افراد، مواد اسیداوریکی بالایی وجود دارد و زود رسوب می‌کند. مبنای جلوگیری از سنگ کلسیمی مصرف متوسط پروتئین‌های حیوانی، کاهش مصرف نمک و افزایش مصرف آب است. کسانی که کلسیم بالا دارند، یعنی گوشت زیاد یا لبنیات زیاد مصرف می‌کنند باید آن را کم کنند. اما در کشور ما باید حتی کلسیم هم مصرف شود، چراکه مردم ما کمتر شیر، گوشت و پروتئین‌های حیوانی مصرف می‌کنند. این به‌معنای آن است که مصرف زیاد یا کم پروتئین می‌تواند به ایجاد سنگ کلیه در افراد منجر شود. کسانی که مواد پروئتینی کمی مصرف می‌کنند، قطعاً خطر افزایش تولید سنگ کلیه در آنها بیشتر می‌شود و کلیه‌های این دسته از افراد، استعداد بالاتری در سنگ‌سازی‌ کلیه دارند. از سوی دیگر، گروهی از بیماران هستند که آب زیاد می‌خورند، نمک مصرف نمی‌کنند و گوشت هم مصرف می‌کنند، اما اینها هم سنگ کلیه دارند. این دسته از بیماران باید بررسی شوند که چه دلیلی وجود دارد که کلیه آنها سنگ‌سازی‌ می‌کند.