صفر تا صد لیست سیاه FATF علیه ایران
با تصمیم اخیر کارگروه اقدام مالی سوالات زیادی درباره روابط بانکی و مالی ایران ایجاد شده است.
همان گونه که انتظارش می‌رفت، کارگروه ویژه اقدام مالی سرانجام نام ایران را پس از چند مهلت قبلی در اجلاس ماه فوریه به فهرست سیاه خود افزود. اگر چه پیشتر نیز این کارگروه بخش‌هایی از توصیه نامه‌های خود را علیه کشورمان فعال کرده بود اما اکنون ایران در کنار کره شمالی دو کشوری خواهند بود که تمامی ۱۹ توصیه اقدام متقابل علیه آن فعال خواهد شد.
تصمیم FATF به چه معنا خواهد بود؟
طبق استانداردهای ۱۹ گانه معرفی شده توسط این کارگروه، قرار گرفتن نام کشوری در فهرست اقدامات تقابل بدان معنا خواهد بود که فضای مالی آن کشور از نظر ریسک پولشویی پرمخاطره معرفی می‌شود و از کشورهای دیگر خواسته می‌شود تا در انجام تراکنش با کشور فوق از اقدامات ویژه‌ای پیروی کنند. درواقع فعال شدن اقدامات متقابل به معنای آن نخواهد بود که بانک‌ها و کشورهای دیگر از انجام تراکنش مالی با آن کارگروه منع شوند بلکه از آنها خواسته خواهد شد تا با احتیاط بیش‌تری به مبادله بپردازند.
آیا FATF قدرت اعمال تحریم را دارد؟
با وجود آن که توصیه نامه‌های کارگروه ویژه اقدام مالی از قدرت اجرایی بالایی برخوردار هستند اما همان طور که در توصیه نامه شماره شش نیز صراحتا اعلام شده است، در صورت فعال شدن اقدام متقابل از کشورها خواسته خواهد شد تا رژیم تحریمی مطابق بر قطع نامه‌های شورای امنیت برای جلوگیری از تامین مالی تروریسم را به کار گیرند. این بدان معنا خواهد بود که اولا اعمال هر تحریمی مشروط بر موافقت اعضای سازمان ملل و صدور قطعنامه خواهد بود و دوما هر کشور عضو می‌تواند طبق این قطع نامه تحریم هایی را در نظر بگیرد.
تحریمهای امریکا مهم‌تر است یا توصیه‌نامه‌های کارگروه ویژه اقدام مالی؟
اگرچه قرار گرفتن در وضعیت فعلی مطلوب نیست و عواقبی نیز خواهد داشت اما مقایسه پیامدهای تحریمهای امریکا و اقدامات متقابل کارگروه ویژه اقدام مالی به وضوح نشان می‌دهد که تحریمهای امریکا بسیار مخرب‌تر هستند. همان طور که در پایگاه خبری وزارت خزانه‌داری امریکا نیز اعلام شده است، انجام فعالیت‌های اقتصادی معین در ایران نیازمند اخذ مجوز از دفتر کنترل دارایی وزارت خزانه‌داری خواهد بود. نظام تحریمی امریکا علاوه بر گستردگی خود دارای یک فرق بزرگ نیز هست: ضمانت اجرایی آن. بدان معنی که قطع دسترسی نهاد یا شخص تحریم شده از چرخه دلاری با جدیت توسط امریکا پیگیری می‌شود و ناقضان تحریم نیز خود هدف تحریمهای ثانویه قرار خواهند گرفت.
تصمیم کارگروه بر روی مبادلات بانکی تاثیر خواهد گذاشت؟
به دنبال خروج امریکا از برجام و اعلام تحریمهای مربوط به برنامه هسته‌ای و مهم‌تر از آن تحریم بانک مرکزی، روابط بانکی با بانک‌های بزرگ تقریبا وجود ندارد و همان گونه که پیشتر دویچه وله گزارش داده بود، به دلیل ترس از تحریمهای امریکا بانک‌های اروپایی حاضر به انجام تراکنش‌های مربوط به اینستکس با وجود گذشت یک سال از راه‌اندازی آن (یعنی پیش از تصمیم اخیر کارگروه ویژه اقدام مالی) نیستند.
هرچند با تصمیم اخیر، روابط بانکی فعلی نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت اما انتظار نمی‌رود طرف‌های همکار با ایران روابط خود را به کلی قطع کنند. به نظر می‌رسد به دلیل اهمیت بیشتر تحریمهای امریکا، اولویت باید متمرکز بر رفع یا بی‌اثر کردن این تحریم‌ها و به ویژه مهم‌ترین تحریم اعمال شده یعنی تحریم بانک مرکزی باشد.
بسته شدن حسابهای ایرانیان ارتباطی با FATF دارد؟
پیشتر و به دنبال بسته شدن حسابهای ایرانیان مقیم ایتالیا، یورونیوز به نقل از اتباع ایرانی نوشته بود که بانک‌های ایتالیایی، دلیل بسته شدن حسابها را صراحتا تحریمهای امریکا عنوان کردهاند. در ماجرای مشابه در کشور مالزی نیز نخست وزیر این کشور تلویحا تحریمهای امریکا را دلیل بستن حسابهای اتباع ایرانی عنوان کرده بود.
امیدی به خروج از لیست سیاه وجود دارد؟
همانگونه که رویترز نیز در گزارش خود اشاره کرده است، سعی شده تا درها به روی بازگشت ایران باز باقی بماند. کارگروه ویژه اقدام مالی در بخشی از بیانیه اخیر خود اعلام کرده است: برای مصون ماندن نظام بانکی از پولشویی و تامین مالی تروریسم، کشورها باید بتوانند اقدامات متقابل را صرف نظر از هرگونه درخواست از طرف این کارگروه انجام دهند. انتظار می‌رود در صورت تصویب و اجرای دو لایحه جنجالی باقی مانده توسط ایران، وضعیت دست کم به حالت سابق برگردد و ایران از لیست سیاه خارج شود.
