ایران اهل مذاکره است اما …
دونالد ترامپ برای اینکه ایران را به شیوه و خواست خود پای میز مذاکره آورد از هیچ اقدامی حتی ترور مهم‌ترین فرمانده نظامی ایران که در منطقه و دنیا زبانزد عام و خاص بود خودداری نکرد و ریسک پاسخ قطعی ایران به این اقدام را به این قیمت که تهران را پای میز مذاکره آورد به جان خرید. اما حرف ایران هم‌چنان همان است که از ابتدا گفته بود؛ مذاکره‌ای در کار نیست تا وقتی که تحریم‌ها لغو شده و آمریکا به برجام و گروه ۱+۵ بازگردد.
به گزارش ایسنا، دونالد ترامپ بعد از روی کار آمدنش در کاخ سفید بدون توجه به تجربه پیشینیان خود و بالعکس در تضاد و تقابل با رویکرد آنها در رابطه با موضوع ایران در مسیری قرار گرفت که در بیش از یک دهه گذشته بارها تجربه و آزموده شده بود. آمریکا و دیگر هم‌پیمانانش پس از سال‌ها مذاکره و توافق و زیر میز زدن و زیر پا گذاشتن توافق‌ها به این امید که ایران را به زانو درآورند و برنامه هسته‌ای این کشور را با تهدید به تحریم و قطعنامه‌های شورای امنیت نابود کنند در نهایت به این نتیجه رسیدند که باید با ایران از موضع برابر، متوازن و در قالب یک بازی برد ـ برد پای میز مذاکره بنشینند. قوت گرفتن همین تفکر و رویکرد بود که مذاکرات ایران و ۱+۵ در سال ۱۳۹۲ را با جدیت، متفاوت از تمامی مقاطع مذاکراتی کلید زد و با وجود مشکلات و موانع سیاسی، حقوقی و بین‌المللی بعد از دو سال نیم این روند به نتیجه رسید و توافقی میان دو طرف نهایی و اجرایی شد.
با وجود چنین تجربه و دستاوردی، رییس‌جمهوری آمریکا مسیر شکست‌خورده “ایران هراسی” را کلید زد و با دشمن تراشی ایران برای خود و منطقه در مسیر عکس آنچه دولت باراک اوباما دنبال کرد و به امنیت و ثبات در منطقه نگاه داشت، حرکت کرد. ترامپ بر این تصور بود که ایران نیز مثل برخی کشورها به راحتی از مواضع و تصمیمات خود با تشدید فشارها و تحریم‌های اقتصادی کنار خواهد کشید و با اعمال تحریم‌ها برای چند ماه، مقامات کشورمان پای میز مذاکره حاضر شده و به تصمیمات و آنچه آنها برای ایران در نظر دارند تن می‌دهد، اما بر خلاف تصور و پیش‌بینی تندروترین شخصیت‌ها و مقامات سیاسی آمریکا ایران با وجود اعمال شدیدترین تحریم‌های تاریخ آمریکا علیه ملت و دولت ایران و همراهی کم نظیر کشورهای مختلف دنیا با این تحریم ها که حتی بخش‌های بشر دوستانه و انسانی را نیز هدف قرار داد، مقاومت کرد و در این مسیر سر خم نکرد.
رییس‌جمهور و دیگر مقامات کشور در حوزه سیاست خارجی بارها گفته‌اند که ایران بر سر برجامی دیگر مذاکره نخواهد کرد و وارد مذاکرات دو جانبه نیز با آمریکا نخواهد شد. در عین حال مسئولان تاکید کرده‌اند که ” هر وقت آمریکا حاضر شود تحریم‌های غیرقانونی، ظالمانه و تروریستی‌شان را علیه ایران کنار بگذارد، بلافاصله می‌توان در چارچوب مذاکرات ایران و ۱+۵ گفت‌وگو کرد و در این‌باره ایران هیچ مشکلی ندارد.”
اساسا ایران به بسیاری از کشورهای اروپایی و برخی کشورهایی که تمایل به واسطه‌گری و میانجی‌گری میان ایران و آمریکا داشته‌اند این پیام را رسانده است، تا وقتی آمریکا از اقدامات تحریمی و تنبیهی خود دست نکشد مذاکره‌ای در کار نخواهد بود و این موضع رسمی و علنی و عملی ایران است.
مذاکرات میان ایران و ۱+۵ با وجود بی‌اعتمادی میان دو طرف در شرایطی کاملا کم سابقه انجام شد و بر خلاف انتظار و پیش‌بینی‌ها دو طرف توانستند بعد از مذاکراتی طاقت‌فرسا به نتیجه برسند و در ادامه به سختی توافق را اجرایی کنند. تجربه مذاکرات ایران و ۱+۵ یکی از کم نظیرترین مذاکرات و روش‌های مسالمت‌آمیز برای حل مسایل بین‌المللی بود که در آن تمامی طرف‌ها و جامعه بین‌الملل از آن سود بردند اما آمریکا مبتنی بر خوی یک جانبه طلبی و انحصارطلبی باز هم مثل تمام دوران قبلی زیر قولش زد و توافق را ابتدا نقض و سپس از آن خارج شد.
با خروج آمریکا از برجام به این بهانه که توافق بهتری انجام شود عملا کشتی صلح و ثبات منطقه‌ای بدون لنگر شد و در مدت کوتاهی شاهد افزایش تنش در منطقه و خلیج فارس بودیم. این در حالی بود که یکی از مهم‌ترین نتایج و اهداف نانوشته اما عملی برجام ایجاد ثبات در منطقه و ممانعت از گسترش ناامنی به مناطق پیرامون بود.
ایران همواره اهل مذاکره بوده است و هیچ‌گاه صحنه مذاکرات و گفت‌وگو را ترک نکرده است و در مقابل این آمریکا و طرف‌های دیگر بودند که در مقاطع مختلف تاریخ به قول و تعهدات خود عمل نکرده‌اند. ایران حتی وقتی آمریکا یک جانبه از برجام خارج شد به درخواست کشورهای اروپایی و تاکید چین و روسیه در برجام ماند تا شاید این کشورها راهی برای جبران خسارات خروج آمریکا از برجام و حفظ این توافق بیابند. این در حالی است که کشورهای اروپایی حتی در حوزه کالاهای دارویی و غذایی حاضر به همکاری با ایران تحت فشارهای آمریکا نشدند و اینستکس که به این منظور طراحی شده بود، راه‌اندازی نشد.
صادرات نفت ایران کاهش چشمگیری داشته، اما با این وجود ایران به مسیر خود ادامه می‌دهد. ایران هم‌چنان که آماده بازگشت به برجام در صورت بازگشت همه طرف‌ها و اجرای تعهدات متقابل‌شان است، اما پیشرفت و ایستادگی را توامان در حوزه هسته‌ای، اقتصادی و سیاسی ادامه می‌دهد.
بازگشت تمامی فعالیت‌های هسته‌ای ایران به قبل از برجام در کمتر از یک سال و از سویی مقاومت در برابر تحریم‌های اقتصادی نشان دهنده پتانسیل و توان ایران در برابر اعمال زور آمریکا و بی‌تحرکی و بی‌عملی کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای جهان است. ترامپ برای اینکه ایران را به شیوه و خواست خود پای میز مذاکره آورد از هیچ اقدامی حتی ترور یکی از مهم‌ترین فرماندهان نظامی ایران که در منطقه زبانزد بود خودداری نکرد و ریسک و هزینه پاسخ ایران و شکست ابهتش در منطقه و جهان را به جان خرید به این قیمت که ایران را پای میز مذاکره آورد اما در نهایت و بعد از تحولات سیاسی و نظامی در منطقه هم‌چنان حرف ایران این است، مذاکره‌ای در کار نیست تا زمانی که تحریم‌ها لغو شده و آمریکا به برجام و گروه ۱+۵ بازگردد.
حسن روحانی، رییس جمهوری کشورمان در نشست خبری اخیر خود با رسانه‌ها اظهار کرد که آمریکا بر این باور بود که با فشاری که برخی کشورهای منطقه و رژیم صهیونیستی در کنار فشار حداکثری و تحریم‌ها به ایران وارد می‌آورند در نهایت سه یا چهار ماهه ایران تسلیم می‌شود و مجبور می‌شود پکیج پیشنهادی آمریکا را بپذیرد اما از آن روز ۲۰ ماه می‌گذرد و شرایط ما از دو سال پیش بهتر است، هم در منطقه و هم در کشور. آنان می‌خواستند بگویند که ما بدون توافق با آمریکا نمی‌توانیم زندگی کنیم. امروز کسی نیست که با چنین حرفی که آنان می‌زدند موافق باشد. ما با کمی سختی زندگی می‌کنیم و این شرایط را پشت سر می‌گذاریم.
شاید صبر استراتژیک ایران در برابر اجرایی نشدن تعهدات برجامی آمریکا و کشورهای اروپایی پایان یافته باشد، اما “صبر” و “ایستادگی” دو کلید واژه‌ای است که سیاست و نقشه راه کشور در سال آینده و در ادامه راه مقاومت در برابر تحریم‌ها و فشارهای آمریکاست.
رییس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش در نشست خبری روز یک‌شنبه هفته جاری با اشاره به مقاومت مردم در برابر فشار حداکثری و تحریم‌ها در دو سال گذشته و ضمن قدردانی از این مردم گفت که “ما سال آینده هم همین روند را با قدرت ادامه می‌دهیم و بالاخره این دشمن خواهد بود که در شرایط عادلانه به میز مذاکره باز می‌گردد کما اینکه در گذشته هم آنها بودند که به میز مذاکره برگشتند، البته الان هم از ما می‌خواهند مذاکره کنیم، ولی شرایط عادلانه باید حاکم باشد.”
روحانی در عین حال با بیان اینکه کشور در حال تجربه اقتصاد بدون نفت برای اولین بار است، تاکید کرد: سال آینده سال خوبی خواهد بود و پیشرفت اقتصادی خواهیم داشت و روند خود را ادامه می دهیم و در برابر این مشکلات تحریمی دشمن ایستادگی خواهیم کرد.
شاهد هستیم که شکست دونالد ترامپ در تعامل و مذاکره با ایران و به عبارتی گرفتن عکس یادگاری با عالی ترین مقام اجرایی کشور موجب شده است تا ترامپ به گزینه‌های دیگر برای جلب آراء عمومی در آمریکا دست بزند؛ معامله قرن یا توافق صلح با طالبان از جمله موضوعاتی است که ترامپ برای عبور از انتخابات ۲۰۲۰ ریاست جمهوری به آنها چنگ زده است، توافق‌ها و معامله‌هایی که اساسا برای اجرا نشدن و صرفا برای اهداف و زمانی کوتاه هستند و کشورها و ملت‌های مورد بحث در این توافق‌ها قربانیان آنها هستند.
ایران بعد از لغو تمامی محدودیت‌های هسته‌ای هم‌چنان تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و به این نظارت‌ها پایبند است هم‌چنین در بعد سیاسی نیز با وجود اجرا نکردن تعهدات هسته‌ای خود به گفت‌وگو و مذاکره در قالب ۱+۵ پایبند است و آماده است تا با تمامی طرف‌های مقابل از جمله آمریکا در این چارچوب پای میز مذاکره بنشیند. سیاست ایران برای مذاکره با آمریکا در قالب ۱+۵ و هم‌زمان پیشبرد فعالیت‌های هسته‌ای‌اش بدون محدودیت به طور مستقل ادامه دارد. در تمامی دوران مذاکرات هسته‌ای ایران همواره اهل مذاکرات بوده است اما هیچ گاه مذاکره صرف مذاکره یا برای گرفتن عکس یادگاری سیاست ایران نبوده و نیست.
