تهدید هواپیمای ایرانی در آسمان سوریه؛ آمریکا کدام قوانین بین المللی را نقض کرد؟

لیلى نقولا در المیادین نوشت: در یک اقدام تنش آمیز غیر قابل پیش بینی، جنگنده آمریکایی متعرض هواپیمای مسافربری ایران شد که به سمت بیروت حرکت کرده و به فراز پایگاه آمریکایی التنف در سوریه رسیده بود.

سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا اقرار کرد که جنگنده آمریکایی طراز اف ۱۵ در یک مأموریت روتین خود در نزدیکی پایگاه التنف در سوریه، متعرض هواپیمای ماهان شده و پس از آنکه اطمینان حاصل کرده این هواپیما، مسافربری است، از آن دور شده است.

به گزارش انتخاب ، در ادامه این مطلب آمده است: این حادثه موجب وحشت سرنشینان هواپیما شده و درخواست‌هایی مبنی بر طرح موضوع در دادگاه‌های بین المللی ارائه گردیده است.

در همین چارچوب، به نظر می‌رسد بررسی این حادثه از نظر قانونی و سیاسی و امکانات قانونی که طرف‌های زیان دیده می‌توانند از آن استفاده کنند، خالی از فایده نیست.

در چارچوب قانونی: بررسی حادثه به عهده سازمان بین المللی هواپیمایی «ایکاو» وابسته به سازمان ملل است. این سازمان موظف است مشخص کند آیا آمریکایی‌ها «توافق ۱۹۹۴ شیکاگو» یا توافق «۱۹۷۱ مونترال» را نقض کرده اند؟

براساس توافق شیکاگو که سازمان ایکاو طبق آن تاسیس شد، هر دولتی که این توافق را امضا کرده است، باید از حق حاکمیت کامل بر محدوده هوایی خود برخوردار باشد و طبق بند شش، هیچ خط هوایی بین المللی نمی‌تواند بر فراز آسمان دولتی پرواز کند، مگر اینکه اجازه ویژه‌ای از سوی این دولت داشته باشد.

بدین معنا، جنگنده‌های آمریکایی حاکمیت سوریه را اساسا نقض کرده اند، به این اعتبار که محدوده هوایی بر فراز التنف در خاک سوریه، تحت حاکمیت این کشور است و جنگنده‌های آمریکایی در حال انجام مأموریت خود در چارچوب مبارزه با تروریسم نبوده اند.

اما توافق مونترال که در ۲۸ ژانویه ۱۹۷۳ اجرایی شد، توافقی با حضور طرف‌های متعدد است و هدف از آن، سرکوب اقدامات غیر مشروع علیه سلامت پرواز‌های داخلی است، که هر گونه رفتار که سلامت پرواز‌های داخلی را تهدید کند، با مجازات مواجه می‌شود.

بر همین اساس، هر یک از کشور‌های سوریه و ایران می‌توانند شکایت خود را به سازمان هواپیمایی بین المللی ارائه دهند، تا در خصوص این مساله اظهار نظر کرده و حکم دهد که آیا جنگنده آمریکایی توافق مونترال را نقض کرده و پرواز‌ها را به خطر انداخته است یا نه.

اما در رابطه با درخواست‌هایی که درباره ارائه مساله به دادگاه‌های جنایی وجود دارد، باید یادآور شویم که موضوع در شرح وظایف دادگاه‌های جنایی بین المللی که به بررسی جرم و جنایت‌های جنگی می‌پردازد، نیست.

در بعد سیاسی: صرفنظر از توجیه‌های آمریکا در مورد این حادثه و روتین خواندن آن، این تحریک، به نوبه خود علامت سوال‌های بزرگی را در مورد میزان حرکت آمریکایی‌ها به سمت یک اقدام سیاسی تا رسیدن به لبه پرتگاه را به دنبال دارد، که بنظر می‌رسد از زمان ترور سردار سلیمانی از سوی آمریکا و پاسخ ایران در قالب حمله به عین الاسد، منطقه خاورمیانه در معرض انفجار قرار دارد. علاوه بر اینکه تنش بی سابقه‌ای در نتیجه سیاست آمریکا مبنی بر فشار اقتصادی بر دولت‌های محور مقاومت، وجود دارد که می‌تواند استقرار و آرامش منطقه را به کلی بر هم زده و زندگی مردم را تهدید کند.