کلید بهبود رفتار نوجوانان

یک سری تغییرات مهـم به‌طور همزمان در درون و بیرون بدن فرد رخ می‌دهند و براثر این تغییرات شدید، شیوه‌های تفکر آگاهانه و عمل به‌طور موقـت مختل می‌گردند.
درنتیجه، افراد ازلحاظ روان‌شناختی آسیب‌پذیرتر می‌شوند و ممکن است رفتارهای ناشی از خشم و پرخاشگرانه را نشان دهند.

خشم و پرخاشــگری، هیجان‌های جهان‌شمول هستند که در همه فرهنگ‌ها دیده می‌شوند و از شایع‌ترین مشکلات رفتاری هستند که موجب ناراحتی و پریشانی دیگران شده و بهداشت روان جامعه را مختل می‌کنند.

آن‌طور که متخصصان تعریف می‌کنند، خشم یک هیجان ارضاکننده و در عین حال ویران‌کننده است. این هیجان، ساماندهی درون فرد را فعال می‌کند و او را برای رویارویی بـا خطرهـای بـالقوه پیرامــون آمــاده می‌سازد. اما خشــم مــزمن و رفتــار پرخاشگرانه مکرر از مقاوم‌ترین و صعب‌العلاج‌ترین مسـائل روان‌شناختی به‌حساب می‌آیند.
در جامعه ما نیز اخیراً افزایش پرخاشـــگری در گروه‌های متفـــاوت اجتماع به‌ویژه نوجوانان را شاهد هستیم و بدون شک بایستی برای مهار آن و جلوگیری از رسیدن آسیب بیشتر در این خصوص به نوجوانان، تمهیدات ویژه‌ای را اندیشید.

در این راستا، پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن سعی شده است با کمک آموزش مدیریت خشم به نوجوانان، سطح پرخاشگری را در آن‌ها کنترل کرد.

این پژوهش روی30 نفر از دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر نجف‌آباد انجام شده است و در آن، برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز، از یک پرسشنامه استاندارد پرخاشگری استفاده شده است.

محققان برای یک گروه از نوجوانان فوق، هشت جلسه (هفته‌ای دو جلسه به مدت چهار هفته) آموزش مهارت مدیریت خشم برگزار کردند و پس از اتمام جلسات آموزشی، بین آن‌ها و سایر دانش آموزان مقایسات مربوطه را انجام دادند.

نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که می‌توان آموزش مدیریت خشم را به‌عنوان ابزاری حمایتی و مؤثر جهت کاهش پرخاشگری به شمار آورد و از آن به‌ویژه برای نوجوانان پرخاشگر سود جست.

طبق این نتایج، آموزش فوق باعث می‌شود که سطح هورمون کورتیزول در خون افراد پایین آمده و رفتار پرخاشگرانه تا حد زیادی در آن‌ها کاهش یابد.

در این خصوص، زین‌العابدین شاه‌محمدی، محقق گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر و همکارش اظهار داشته‌اند: «در تبیین یافته‌های این پژوهش می‌توان بـه ایـن امـر اشاره داشت که مداخله آموزشی اعمال‌شده در افزایش کنترل خشم و بهبود درک شرایط توسط دانش آموزان مؤثر است و آن‌ها می‌توانند اصول نظریه رفتاری عقلانی و عاطفی را از طریق این نوع برنامه بیاموزند».

به گفته آن‌ها، «همچنین استفاده از سیستم‌های حمایـت اجتماعی به فرد کمک می‌کند تا با رویدادهای تنش‌زا مقابلـه نماید. سیستم حمایت فرد شامل افرادی اسـت کـه در شـرایط سخت می‌توان روی آن‌ها حساب کرد. افرادی که می‌توان بـا آن‌ها حرف زد، بدون این‌که مواظب حرف‌های زده شـده بـود. کسانی که قدر فرد را به‌عنوان یک انسان می‌دانند و قادرند در تصمیم‌گیری‌های مهم به او کمک کنند».

گفتنی است یافته‌های علمی پژوهشی فوق در فصل‌نامه‌ای متعلق به دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به نام «سلامت جامعه» منتشر شده‌اند.