دومین روز مذاکرات بین‌الافغانی و چالش‌های اصلی افغانستان

 دومین روز از مذاکرات بین الافغانی (دولت کابل و طالبان) در حالی از امروز دوشنبه در دوحه پایتخت قطر آغاز می‌شود که افغانستان همچنان درگیر تحولات امنیتی و وقوع انفجارهای متعدد است.

در همین رابطه روز گذشته وزارت دفاع افغانستان اعلام کرد که در شبانه روز گذشته، طالبان حملات به مواضع نیروهای امنیتی افغانستان را افزایش داده است.

«اسدالله خالد» سرپرست وزارت دفاع افغانستان در جلسه استماع مجلس سنا (افغانستان گفت که طالبان در ۲۰ ولایت، حمله تهاجمی داشته در حالی که نیروهای دولتی حالت دفاعی داشته‌اند.

در این نشست مجلس سنا، سناتورهای افغان نیز گفتند که با توجه به مذاکرات صلح افغانستان که در قطر جریان دارد، جنگ نیز در بیش از نیمی از ولایت‌ها به شدت ادامه دارد.

این وضعیت در حالی بود که در نخستین روز از مذاکرات بین الافغانی، «عبدالله عبدالله» رئیس شورای صلح افغانستان، خواستار برقراری آتش بس در این کشور شده بود.

روز شنبه یعنی روز نخست مذاکرات، پس از پایان مراسم افتتاحیه هیات‌های طالبان و دولت افغانستان پشت درهای بسته نیز جلسه کوتاهی برگزار کردند که در آن بر ایجاد یک گروه تماس از هر دو تیم مذاکره کننده توافق شد.

«نادر نادری»، عضو هیأت مذکره کننده افغانستان و سخنگوی این هیات گفته که نشست دو تیم مذاکره کننده به خاطر شناخت همدیگر دایر شد و دو طرف به منظور ترتیب برنامه و سایر موضوعات گروه تماس تعیین کردند.

در مورد تحولات جانبی مذاکرات بین الافغانی می‌توان به دیدارهای جداگانه نمایندگان دولت افغانستان و طالبان با امیر قطر و «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا اشاره کرد.

امنیت و حضور نظامی کشوهای غربی

همانطور که اشاره شد مذاکرات بین الافغانی با افزایش حملات طالبان همراه بوده است. مذاکراتی که قرار است نتیجه آن صلح و ثبات برای افغانستان باشد.

در همین رابطه «سید عیسی حسینی مزرای» رئیس خبرگزاری صدای افغان (آوا) به خبرنگار مهر گفت: اگر چه طرف دولت به دنبال صلح است اما طالبان هیچگاه نشان نداد خواهان صلح واقعی است چه قبل از آغاز مذاکرات و چه هنگام آن در هیچ کجای افغانستان جنگ را متوقف نکرد.

رئیس خبرگزاری صدای افغان، معتقد است برای آنکه گفتگوهای صلح به نتیجه برسد باید شرایطی را داشته باشد که یکی از این شرایط آن است که دولت افغانستان دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد و از موضع قوی در گفتگوها حاضر شود اما شما می‌بینید که نقش اول مذاکرات دست خود افغانستانی‌ها نیست بلکه با مالکیت و مدیریت آمریکایی‌ها شروع شده

نکته‌ای که در این میان نادیده مانده آن است که طالبان در حالی وارد این مذاکرات شده که پیشتر اعلام کرده بود تا زمانی که نظامیان خارجی در افغانستان حضور داشته باشند این گروه وارد مذاکرات صلح نمی‌شود.

مذاکرات بین الافغانی در چارچوب توافقاتی که میان طالبان وآمریکا حاصل شده و واشنگتن متعهد به کاهش تدریجی نظامیان خود در افغانستان شده انجام می‌شود و این نشان می‌دهد که روند مذاکرات نه در دست دولت افغانستان بلکه در دستان آمریکا است.

مزاری معتقد است برای آنکه گفتگوهای صلح به نتیجه برسد باید شرایطی را داشته باشد که یکی از این شرایط آن است که دولت افغانستان دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشد و از موضع قوی در گفتگوها حاضر شود اما شما می‌بینید که نقش اول مذاکرات دست خود افغانستانی‌ها نیست بلکه با مالکیت و مدیریت آمریکایی‌ها شروع شده و ادامه می‌یابد که این خود نشان عدم موفقیت برقراری صلح دلخواه مردم افغانستان است بلکه روند جریان به نفع سیاستهای استکباری آمریکا به پیش خواهد رفت.

رئیس خبرگزاری صدای افغان، در ادامه در خصوص اینکه چرا دولت افغانستان با طالبان وارد مذاکره شده؟ گفت: به نظر من طالبان یک واقعیت موجود افغانستان است و طبعاً برای تامین صلح و امنیت هرجریان و گروهی که علاقه به مشارکت داشته باشد بایستی با آن گفتگو و مذاکره شده زمینه حضورشان در چارچوب مدیریت کلان کشور فراهم شود اما این مذاکره و گفتگو اگر قرار است توفیقاتی داشته باشد باید از مولفه‌هایی برخوردار باشد:

۱- مذاکره و گفتگو با هدایت و محوریت مستقیم دولت و گروه‌های مخالف باشد.
۲- هردو طرف صلح بخواهند و قبل و هنگام مذاکرات نشان بدهند در برقراری صلح جدی هستند.
۳- دولت در میدان عمل دست برتر داشته و از موضع قوی در مذاکرات برخوردار باشد.
۴- کشورهای همسایه با دعوت دولت افغانستان با داشتن زمینه حضور در عرصه مذاکرات، کمک کننده برای تامین شرایط موفقیت مذاکرات و فراهم کننده اسباب تداوم صلح و ثبات در کشور باشند.

مزاری معتقد است که دولت افغانستان در صحنه مذاکرات قوی ظاهر نشده است.

وی اعتقاد دارد برای رسیدن به صلح پایدار در افغانستان باید از ظرفیت کشورهای همسایه و دوست افغانستان همچون ایران که همواره به نفع دولت و ملت افغانستان عمل نموده است، استفاده شود اما تا این لحظه چنین امری محقق نشده است.

روزنه‌های امید

با وجود این موارد، اما روزنه‌های امیدی نیز در خصوص این مذاکرات وجود دارد که مهمترین مورد آن راضی شدن طالبان به مذاکره با دولت افغانستان و خوش بینی اغلب کارشناسان افغانستانی به نتیجه مذاکرات است.

این کشور چهار دهه است که درگیر جنگ بوده و در ۲۰ سال اخیر نیز حضور نظامیان خارجی در این کشور که به بهانه مبارزه با تروریسم بوده نه تنها کمکی به مردم افغانستان نکرده بلکه فقط موجب افزایش آلام آنها شده است.

اگر این مذاکرات منجر به خروج نظامیان خارجی و کاهش دخالت‌های آنها در امور افغانستان شود قطعاً گروه‌های افغان راحتتر با یکدیگر مصالحه خواهند کرد.

دکتر داود عرفان، رئیس دفتر هرات انیستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان درباره این مذاکرات به خبرنگار مهر گفت: هر چند به صورت روشن نمی‌توان درباره آینده مذاکرات صلح دوحه سخن گفت اما شروع هر نوع مذاکره‌ای می‌تواند قدمی نیک برای رسیدن به صلح باشد. مردم افغانستان امیدوارند مذاکراتی که در دوحه در حال انجام است در سه لایه به سرانجام برسد.

اول آنکه، مردم افغانستان و بویژه طرف‌هایی که در دوحه در حال مذاکره هستند درباره موارد مهمی همچون توزیع قدرت، توزیع ثروت و پایان دادن به تمامی مواردی که موجب تشدید منازعه در افغانستان می‌شود به توافق برسند.

دوم، کشورهایی که هر یک منافعی را در افغانستان دنبال می‌کنند به توافق جامعی برسند و به اعتقاد بنده افغانستان باید بی طرفی خود را در میان کشورها و قدرت‌های بزرگ حفظ کرده و این نکته را به عنوان یک اصل بپذیرد و کشورهای دیگر نیز به جنگ نیابتی خود در افغانستان پایان بدهند.

در بخش یا لایه سوم نیز قدرت‌های بزرگ باید به این توافق برسند که دیگر به دنبال انجام بازی‌های بزرگ در افغانستان نباشند.

«محمد شفیق همدم» مشاور ریاست جمهوری افغانستان و از مشاورین پیشین ناتو در افغانستان و استاد دانشگاه مریلند آمریکا نیز در مورد مذاکرات دوحه می‌گوید: ما خواهان صلح هستیم اما اگر مذاکرات هر مدت که طول بکشد زودتر (زمان آن کمتر) از چهار دهه دهه جنگ خواهد بود. این مذاکرات هر قدر هزینه بردارد قیمت آن ارزان‌تر از جنگ خواهد بود. از همین رو من به مذاکرات خوشبین هستم. باید درک کنید که شفای زخم‌های ۴۰ ساله به وقت نیاز دارد.