چرا ماسک نمی‌زنیم؟!
کرونا همچنان قربانی می‌گیرد و موج های پی در پی نشان از جولان آن دارد ولی میزان حساسیت مردم در رعایت پروتکل های بهداشتی و استفاده از ماسک رو به کاهش است که کارشناسان بر این باورند، چرایی ماسک نزدن مردم نه یک مساله پزشکی که موضوعی اجتماعی است و نیاز به تحلیل در همین جایگاه دارد.
طرح الزام به استفاده از ماسک از خانه تا خانه که از نوزدهم مهر ماه در کلان شهر تهران به اجرا درآمده است و جریمه نقدی برای کسانیکه خود را ملزم به این طرح نمی دانند بیانگر نقش و اهمیت، همکاری و مراعات مردم در پیشگیری از متوقف کردن زنجیره انتقال این ویروس است که شواهد نشان می دهد با وجود افزایش آمار مبتلایان و جان باختگان ناشی از کرونا اما مردم تمایلی به استفاده از ماسک نشان نمی دهند.
مروری بر وضعیت کرونا در استان لرستان بنا بر گفته مسوولان مختلف بیانگر سیر صعودی آمار مبتلایان و فوت شدگان است اما این شفافیت در اعلام وضعیت واقعی کرونا منجر به ارتقای حساسیت مردم برای رعایت دستورالعمل های بهداشتی و در راس آنها استفاده از ماسک نشده است.
بنا بر گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی لرستان، برگزاری مراسم عروسی و خاکسپاری به طور روزانه ۴۰ تا ۵۰ نفر را راهی بیمارستان می کند، نیروی انتظامی باید برخورد کند.
مریم کوشکی دبیر کنترل و مراقبت بیماری کرونا در لرستان ، در مورد آخرین وضعیت کرونا می گوید: تعداد مبتلایان به این بیماری در لرستان سه هزار و ۲۴ نفر است که تاکنون ۶۳۸ نفر جان خود را از دست داده اند. در همین ۲ هفته اخیر ۲ هزار و ۳۰۰ نفر تست شان مثبت بوده و تعداد ۴۲ نفر نیز فوت شده اند. در واقع میزان فوت مبتلایان در یک هفته اخیر ۱۳ درصد افزایش یافته است و هم اکنون هیچ تخت عادی و ویژه خالی در بیمارستان ها برای بستری بیماران وجود ندارد.
بنا بر گفته وی میزان رعات پروتکل های بهداشتی در ادارات ۷۰ درصد، زندان ها ۸۲ درصد، اصناف ۶۸ درصد و کمترین میزان رعایت پروتکل های بهدشتی مربوط به داروخانه هاست.
استاندار لرستان نیز می گوید: این استان در وضعیت فوق العاده خطر کرونا قرار دارد، مردم به جز در موارد ضروری از خانه نباید خارج شوند و نسبت به عدم حضور در تجمعات، استفاده از ماسک و رعایت فاصه اجتماعی بیش از پیش اهتمام داشته باشند
در شهرستان بروجرد نیز بنا بر گفته مسئولین شبکه بهداشت و درمان این شهرستان تا کنون چهار هزار و ۸۸۲ نفر به کرونا مبتلا شده اند و از این بین ۱۴۳ نفر جان خود را از دست داده اند و اکنون ۴۱ نفر در بیمارستان ها بر اثر کرونا بستری هستند..
این آیینه ای تمام نما از وضعیت کرونا در استان لرستان است که بی شباهت به بسیاری از استان های کشور از نظر شیوع کرونا نیست اما آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد تحلیل اجتماعی و جامعه شناختی عدم همکاری مردم در رعایت پروتکل های بهداشتی و بی اهمیتی نسبت به زدن ماسک است! مساله ای که دیگر در حوزه علوم پزشکی نیست و باید در حوزه دیگری که همان علوم اجتماعی و جامعه شناخی است ، مورد تحلیل قرار گیرد.
پژوهشگران علوم اجتماعی عدم همکاری مردم در رعایت اصول بهداشتی و علل ماسک نزدن مردم را در حوزه علل مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل بررسی می دانند و بخصوص در حوزه اجتماعی بر این باورند با طولانی شدن یک وضعیت بحرانی ، مردم به نوعی فرسودگی اجتماعی می رسند که میزان توجه و حساسیت آنها کاهش می یابد.
در این خصوص مجتبی ترکارانی رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان می گوید: در حوزه علل اقتصادی که باعث عدم رعایت مردم در پوشش ماسک می شود ؛ ناتوانی در خرید حجم زیادی ماسک برای همه اعضای خانواده برای مدت زمانی طولانی است. قبلا خانواده ها ماسک هایی را در خانه تولید می کردند و همین می توانست به اقتصاد برخی خانواده ها کمک کند ولی تبلیغات علیه این ماسک های دست ساز و اینکه محافظ خوبی نمی توانند باشند باعث کنار زدن آنها شده است.
وی افزود: اقشارپایین دست جامعه بخاطر مشکلات حاد در حوزه های مختلف بخصوص مشکلات معیشتی و اقتصادی به نوعی بی حسی رسیده اند و دیگر آنقدر زندگی برایشان سخت و بی معنی شده که خیلی از مرگ نمی ترسند و بعبارتی نوعی استقبال از مرگ در آنها مشاهده می شود.
ترکارانی گفت: برخی از علل عدم همکاری مردم در ماسک نزدن به دلایل فرهنگی بر می گردد به اینصورت که؛خرده فرهنگی در جامعه وجود دارد که عدم رعایت ملاحظات بهداشتی را نوعی جسارت و شجاعت می داند و رعایت این مسایل را به نوعی ترس از مرگ و سوسول بازی و ترسو بودن تفسیر می کند.
این جامعه شناس افزود: این نگرش مخصوصا در بین مردان جوان بیشتربه چشم می خورد؛ یعنی مردانگی و دلاوری را در عدم رعایت توصیه های کرونایی می دانند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در خصوص علل اجتماعی خودداری از زدن ماسک می گوید: عدم رعایت فاصله گذاری فیزیکی بخصوص در جاهای با تجمع زیاد همانند فضای بسته مترو یا اتوبوس باعث می شود خیلی از افراد صرفا ماسک زدن را کافی نمی دانند و داشتن یا نداشتن آن را در چنین وضیعتی بی تاثیر تلقی کنند.
ترکارانی افزود: در عین حال فرسودگی اجتماعی ناشی از هشت ماه قرنطینه و عدم رعایت دیگران و بازگشت موج های بعدی باعث شده افراد خسته شوند و به نوعی تقدیرگرایی تن دهند به اینصورت که اگر فرد قرار باشد بگیرد خیلی کار خاصی نمی تواند انجام دهد.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی در همین راستا افرادیکه بیماری زمینه ای ندارند مایلند به کرونا مبتلا شوند تا به احساس نوعی مصونیت در برابر کرونا برسند تا در ادامه این مسیر نامشخص همراهی با کرونا، هراس کمتری با خود داشته باشند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان یادآور شد: یکی دیگر از علل عدم همکاری مردم در ماسک نزدن به علل سیاسی برمی گردد به اینصورت که؛ سردرگمی سیاستگذاران در ارایه تصمیمات و راهکارها و دوگانگی آنها باعث شده است مردم به حرف سیاستمداران خیلی اعتماد نداشته باشند و شکاف دولت و ملت ایجاد می شود.
وی افزود: در چنین مواقعی تشدید شکاف ملت ، دولت باعث می شود مردم از سر مقاومت در مقابل تصمیمات دولتی ویا از سر سردرگمی و تناقض، از زدن ماسک خودداری کنند.همچنین ارایه اطلاعات متناقض و یا پنهان کردن اطلاعات و آمار رسمی مبتلایان باعث می شود مردم ارزیابی دقیقی از مساله نداشته باشند.
این جامعه شناس یادآور شد: هجوم اطلاعات پزشکی و به نوعی بمباران اطلاعاتی بر سرمردم در مورد کرونا باعث شده است تا افراد ، نسبت به توصیه های بهداشتی کم توجه و گاه بی اعتنا باشند و حتی با توجه به نگاه توطئه محوری که بر ذهن بعضی حاکم است و ماهیت کرونا را کاملا ناشناخته می دانند از ماسک زدن خودداری کنند.
ترکارانی افزود: در چنین مواقعی توصیه های پزشکی خیلی جدی گرفته نمی شود بخصوص اینکه در اوایل به شدت بر قرنطینه خانگی تاکید می شد و بعدها حساسیت کمتر شد و به یک ماسک بسنده شد این فرایند گذار از سخت گیری شدید به سهل گیری باعث کم توجهی به مردم به ملاحظات متخصصان شده است.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در خصوص راهکار جلب همکاری مردم در رعایت استفاده از ماسک گفت: باید اقشار آسیب پذیر و کم بضاعت جامعه از لحاظ تامین ماسک و لوازم بهداشتی حمایت شوند بطوریکه کسی بخاطر مشکل تامین ماسک و یا قیمت ماسک در سختی نباشد و می توان یارانه ماسک تا زمانی که کرونا هست را برقرار کرد.
وی افزود: اطلاعات لازم در خصوص ضرورت رعایت بهداشت و مصونیت در برابر کرونا به مردم و بخصوص کودکان داده شود تا بدون استرس از این مرحله عبور کرد. ایجاد فضا و گفتمانی بین جوانان و توضیح اینکه لزوما زدن ماسک و رعایت اصول بهداشتی ، معادل ترسو بودن نیست و نشانه عقلانیت و دوراندیشی است.
این تحلیل گر مسائل اجتماعی گفت: با توجه به اینکه جوانان از پنهان کردن خود در پشت ماسک ها احساس خوبی ندارند می توان برای آنها ماسک هایی طراحی کرد که در عین محافظت در برابر کرونا به نوعی حس زیبایی شناسی آنها را تامین کند.
ترکارانی یادآور شد: یکی دیگر از راههای جلب همکاری مردم در ماسک زدن در پیش گرفتن وحدت رویه در مقابل تشویق مردم به کاهش تجمعات است به اینصورت که در برگزاری مراسم های مختلف استثنا قائل نشود و همواره بر رعایت فاصله گذاری اجتماعی و کاهش تجمعات تاکید شود در عین حال نظارت کاملی بر اجرای پروتکل های بهداشتی در سطوح مختلف اعمال شود و برخورد لازم با خاطیان صورت گیرد.
