با گرانی بلیت هواپیما، چندهزار میلیارد تومان به جیب ایرلاین‌ها می‌رود؟

سازمان هواپیمایی که سال های گذشته مخالف با نرخ گذاری دستوری بود امسال به دلایل مختلف که کرونا و افزایش نرخ ارز بیان شده، با همراهی برخی از شرکت های هواپیمایی به دنبال اجرایی شدن نرخ گذاری دستوری یا به قول فعالان صنعت هوایی «اجرای کف قیمت» است، «کف قیمتی» که حدود ۷۵۰ میلیارد تومان ماهانه و ۸هزار میلیارد تومان سالانه برای شرکت های هواپیمایی درآمد بیشتری به همراه خواهد داشت.
گرانی بلیط هواپیما چگونه کلید خورد؟گام اول فرایند افزایش قیمت در اردیبهشت سال جاری برداشته شد، آنجا که سازمان هواپیمایی کشوری در نامه ای در تاریخ ۲۰ اردیبهشت، خطاب به رییس انجمن شرکت های هواپیمایی می نویسد: «دفاتر خدمات مسافرت هوایی، سایت ها و سیستم های رزرواسیون و شرکت های هواپیمایی از تاریخ ۱۰/۲/۱۳۹۹ موظف به رعایت قیمت  بلیط در مسیر پروازهای داخلی مطابق جدول نرخی ۲۱ شهریور ۱۳۹۸ در هنگام نمایش و فروش بلیط می باشند. بنابراین از تاریخ مذکور، عدول شرکت های سیستم رزرواسیون و موتورهای جستجو(گوگل؟!) و همچنین شرکت های خدمات مسافرت هوایی و سایت های مرتبط با آن از جدول نرخی مورد اشاره، تحت هر عنوان  از جمله تخفیف از محل کمیسیون و یا از محل بودجه شرکت و یا ارایه خدمات ویژه و … وجاهت  نخواهد داشت.»
گام دوم سیاست جدید سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه با چراغ سبز به انجمن شرکت های هواپیمایی آغاز شد. مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی به تسنیم گفت: بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه نرخ بلیط پروازهای داخلی آزادسازی شده است لذا شرکت های هواپیمایی برای تطبیق با وضعیت حمل و نقل هوایی اقدام به نرخ گذاری قیمت بلیط هواپیما می کنند. 
اسعدی سامانی البته مبنای افزایش ۱۵۵ درصدی را نرخ ارز و کرونا اعلام کرد: نرخ کنونی بلیط هواپیما بر اساس دلار ۱۱ هزار تومانی تعیین شده از سوی دیگر بر اساس مصوبه ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا از اول آبان ماه شرکت‌های هواپیمایی باید به حداکثر از ۶۰ درصد ظرفیت صندلی‌های خود استفاده کنند، این مسئله به همراه نرخ دلار ۲۷ هزار تومانی باعث شده تا قیمت گذاری جدید توسط انجمن شرکت‌های هواپیمایی انجام شود.
با توافق شرکت‌های هواپیمایی، از اول آبان قیمت کف هر دقیقه پرواز از ۳۰۰۰ به ۸۰۰۰ تومان افزایش پیدا می‌کند. مثلاً قیمت کف بلیت رفت تهران- شیراز از ۲۵۰هزار به ۶۸۰هزار تومان می‌رسد. 
پرواز ۸۰۰۰ میلیارد تومان از جیب مردم به حساب ایرلاین هابر اساس گزارش گروه آمار و اطلاعات هوانوردی و فرودگاهی معاونت برنامه‎ریزی، نظارت و امور اقتصادی شرکت فرودگاه‎ها و ناوبری هوایی ایران، در تیر ۱۳۹۸ با انجام ۳۴ هزار و ۶۵ نشست و برخاست، بیش از ۴ میلیون مسافر و ۴۲ میلیون کیلوگرم بار جابه‌جا شده است.
طبق این آمار سهم پروازهای داخلی از کل پروازهای تیر ۹۸، نشست و برخاست  ۲۷ هزار و ۹۲۸ فروند هواپیماست که با آن بیش از ۳ میلیون مسافر سفر کرده اند.
اگر همین ۳ میلیون مسافر ماهانه را در حداقل ۲۵۰هزار تومان افزایش نرخ در ۸ ماه پر مسافر سال ضرب کنیم به عدد ۶۰۰۰ میلیارد تومان می رسیم و اگر در ۴ ماه کم مسافر ۷۰درصد این ظرفیت پر شود، در ۴ ماه ۲۱۰۰ میلیارد تومان و برای یک سال حداقل ۸۱۰۰ میلیارد تومان از جیب مردم به حساب شرکت های هواپیمایی و چارترکنندگان عمده پرواز می کند.
تاثیر دلار چقدر درست است؟براساس گزارش های منتشر شده در ژورنال شرکت های هوایی آمریکا جزییات هزینه های عملیاتی پروازهای مسافری در سال ۲۰۱۹ این گونه بوده است:سوخت : ۱۷.۷ درصدنیروی انسانی: ۳/۳۲ درصدهزینه اجاره یا مالکیت هواپیما:  ۱/۷ درصداجاره یا مالکیت غیر از هواپیما: ۵/۴ درصدخدمات فنی و نگهداری: ۸/۷ درصدپذیرایی: ۷/۱ درصدهزینه نشست و برخاست: ۹/۱ درصدقطعات: ۴/۱ درصدهزینه های حمل نقل و هندلینگ: ۱/۱۳ درصدسایر هزینه ها: ۷/۱۱ درصد
عطا احمیراری کارشناس گردشگری در این باره به همشهری‌آنلاین می گوید: مطالعات زیادی وجود دارد که نشان می دهد این هزینه ها تقریبا در همه جای دنیا ثابت است اما در کشورمان با توجه به شرایط تحریم و تبعات آن سهم هزینه تامین قطعات بین ۹ تا ۱۱ درصد و خدمات فنی هم حدود ۱۵درصد و جمعا حدود ۲۵ درصد افزایش پیدا می کند، در مقابل تمامی سایر هزینه ها از جمله هزینه ی بالای سوخت و نیروی انسانی به ریال پرداخت می شود. به عبارت ساده تر حداکثر سهم ارزبری صنعت هوایی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد است و ۷۵ تا ۸۰درصد از هزینه ها ریالی هستند.
احمیراری تاکید می کند: حقوق پرداختی شرکت های هوایی ایرانی به خلبان، مهندس پرواز و مهماندار قابل مقایسه با حقوق این افراد در شرکت های خارجی نیست، یا هزینه سوخت و هندلینگ فرودگاهی پروازهای داخلی در مقایسه با هزینه های شرکت های خارجی از فرط ارزان بودن قیمت قابل بیان هم نیست!
مجلس بهانه‌ی گران فروشی بلیت هواپیما را رد کردعلیرضا پاک‌فطرت نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون عمران با انتقاد از افزایش شدید قیمت بلیط هواپیما و تاکید بر بی اطلاعی مجلس از این تصمیم بر همین نکته تاکید دارد: تحریم ها را بهانه کرده‌اند و هر روز قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. اگر فکر می‌کنند که قیمت بلیط هواپیما با دلار مقایسه می شود، بی‌احترامی به فهم و شعور مردم است، زیرا نیروی انسانی از خلبان گرفته تا بقیه پرسنل بر اساس ریال حقوق دریافت می کنند، سوخت هواپیما با ریال به فروش می‌رسد و هزینه تعمیرات و امثالهم با ریال محاسبه می‌شود. فقط در خریداری برخی از قطعات هواپیما که آن هم حدود ۱۰ درصد است از دلار استفاده می شود.
سیدمهدی فرشادان نماینده سنندج نیز تاکید کرد: چرا شرکت‌های هواپیمایی فقط در زمان فروش بلیط، نرخ دلار را ملاک قرار می‌دهند!اقبال شاکری نماینده تهران و عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: نرخ نامه جدید حمل و نقل هوایی متناسب با هزینه‌های مصرفی ایرلاین‌ها نیست. بعد از اعلام نرخ‌نامه جدید، دلایل افزایش قیمت‌ها و تناسب این مسائل با میزان هزینه‌ها را بررسی کردم، حتی با چندین کارشناس و مسئول مرتبط نیز در این رابطه صحبت کردم، از این رو به نظر می‌رسد که نرخ‌های اعلامی به هیچ وجه واقعی نیست.
در ماجرای افزایش قیمت بلیت دولت سمت ایرلاین ها ایستادبهراد موسوی کارشناس گردشگری دراین‌باره به همشهری‌آنلاین می گوید: فعالان اقتصادی و مردم، از افزایش نرخ تورم و دلار و مشکلات ناشی از کرونا و تحریم به خوبی آگاهند، اما افزایش ۲.۵ برابری قابل قبول نیست، این که شرکت های هواپیمایی هزینه مشکلات ساختاری مدیریتی و بهره وری پایین شان را از جیب مردم بر می دارند و برای اصلاح و حل مشکلاتشان اقدام نمی کنند، قابل پذیرش نیست.
این کارشناس گردشگری می گوید: نامه رعایت کف قیمت سازمان هواپیمایی کشوری که عالی ترین نماینده دولت در صنعت هوایی است نشان می دهد دولت به جای رعایت حقوق و مصلحت عمومی، از شرکت های هواپیمایی حمایت می کند و در اقدامی عجیب در بازار به نفع فروشنده وارد عمل شده و حقوق مصرف کننده و اصل رقابت را نقض کرده است سازمان هواپیمایی کشوری می توانست برای مدیریت بازار از روش کنترل سقف قیمت ها استفاده کند، اما ترجیح داد با نرخ گذاری دستوری کف قیمت را تثبیت کند.
شورای رقابت برای بلیت هواپیما دستورالعمل می دهدرضا شیوا رئیس شورای رقابت به صراحت تاکید کرده است: وظیفه انجمن هواپیمایی کشور تعیین قیمت بلیت هواپیما نیست. شورای رقابت تا بررسی وضعیت کنونی حمل و نقل هوایی، هرگونه افزایش قیمت بلیت هواپیما را متوقف و درخواست کرد نرخ نامه جدید عملیاتی نشود و اکنون شورای رقابت در حال بررسی قیمت هاست. تا ابلاغ دستورالعمل جدید شورا رقابت هرگونه افزایش قیمت بلیت خطوط هوایی باید متوقف شود.
با گذشت یک هفته ی از جنجال افزایش قیمت بلیت و دستور لغو آن توسط اسلامی وزیر راه، در حالی که وزیر افزایش قیمت را رد نکرده و فعلا با توقف قیمت جلوی اعتراضات را گرفته، به نظر می رسد شرکت های هواپیمایی به دنبال افزایش گام به گام و تدریجی قیمت هستند!
باید منتظر ماند و دید در جلسه کمسیون عمران مجلس که با موضوع افزایش ۱۵۵ درصدی قیمت بلیت هواپیما تشکیل می شود چه اتفاقی می افتد، شاید هم رییس جمهور به موضوع ورود کند و دستور دهد کمیته ویژه ای با حضور همه ی ذی نفعان (خدمات دهنده، فروشنده، خریدار) تشکیل شود.