تحولات قره باغ؛ مسکو میزبان رایزنی‌های جدید

اجرای مفاد توافق آتش بس قره باغ در جریان است و رایزنی‌ها در سطح بین المللی برای حل و فصل نهایی این بحران چند دهه‌ای همچنان ادامه دارد. بررسی منابع خبری روسیه و جمهوری آذربایجان نشان می‌دهد، براساس اعلام صلیب سرخ جهانی، طرفین درگیری قره باغ تاکنون اجساد ۲۰۰ نفر از کشته‌ها در جنگ اخیر در این منطقه را مبادله کردند. ارمنستان که از زمان اعلام خبر امضای توافق صلح شاهد ناآرامی‌ها و اختلاف نظر‌ها در سطوح مختلف داخلی است، همچنان با موج تحولات پیش می‌رود. تازه‌ترین تحول رقم خورده در این کشور در رابطه با جنگ قره باغ، برکناری معاون وزیر خارجه توسط «نیکول پاشینیان»، نخست وزیر ارمنستان است. وزیر خارجه این کشور در هفته جاری از سمت خود استعفا داد. از جمهوری آذربایجان نیز خبر می‌رسد، باکو بودجه و برنامه‌های قابل توجهی برای گسترش مسیر‌های ارتباطی اعم از ریلی و شوسه با مناطق مختلف قره باغ در نظر گرفته است. در سطح بین المللی نیز درگیری قره باغ، به عنوان موضوعی مهم همچنان مورد پیگیری و توجه است. «مایک پمپئو»، و «ژان ایو لودریان»، وزرای خارجه آمریکا و فرانسه اعلام کردند، «مسکو» از سران گروه مینسک برای ایجاد شفافیت بیشتر در تحولات قره باغ، دعوت به همکاری کرده است. مقام‌های سه کشور روسیه، فرانسه و آمریکا امروز چهارشنبه، ۲۸ آبان، در مسکو با یکدیگر دیدار می‌کنند. موضوع بحث این دیدار، رفع ابهام‌های مربوط به توافق آتش بس در قره باغ است. در عین حال، «حلوصی آکار»، وزیر دفاع ترکیه در مورد جلسات فنی هیئت‌های نظامی ترکیه و روسیه گفت «جلساتی برگزار شده و کار مشترک ما همچنان ادامه دارد.» پارلمان ترکیه نیز با اعزام نیروی نظامی این کشور به منطقه مورد مناقشه قره باغ موافقت کرد. «ولادیمیر پوتین»، رییس جمهور روسیه نیز ضمن اشاره به حل نشدن مشکل قره باغ، گفت «براساس قوانین بین المللی، قره باغ بخشی جدایی ناپذیر از خاک جمهوری آذربایجان بود؛ سازمان پیمان امنیت جمعی نمی‌تواند در این موضوع مداخله کند.» وی در ادامه با اشاره به عدم به رسمیت شناخته شدن جمهوری قره باغ حتی توسط «ایروان»، اقدام‌های ترکیه در درگیری اخیر را ناقض قوانین بین المللی ندانست. رییس جمهور روسیه همچنین گفت «در ماه اکتبر علی اف را برای پایان جنگ به شرط بازگشت پناهجویان به شوشا متقاعد کردیم، اما ارمنستان نپذیرفت؛ اتهام‌ها علیه پاشینیان در مورد خیانت، پایه و اساسی ندارد.» وی عادی شدن روابط میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به شرط حل اساسی مسئله قره باغ ممکن توصیف کرد. وزارت دفاع روسیه نیز از پاکسازی جاده «استپاناکرت» (خان کندی)، مرکز قره باغ به «لاچین» از مواد منفجره خبر داد. طبق اعلام این وزارت خانه جاده مذکور برای تردد‌های غیرنظامی باز است. پارلمان هلند نیز طرح اعمال تحریم علیه «الهام علی اف»، رییس جمهور جمهوری آذربایجان و همسرش را به دلیل آن چه که ارتکاب به جرائم جنگی خواند، تصویب کرد. ضمن این که، تحریم‌های تسلیحاتی گسترده‌ای را علیه ترکیه در نظر گرفت. در چهارمین و آخرین توافق آتش بس قره باغ که همچنان برقرار است، توقف ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مواضعشان در زمان امضای توافق، استقرار ۵ ساله ۱۹۶۰ صلحبان روس در منطقه برای اطمینان از توقف درگیری‌ها با قابلیت تمدید تا چند دوره ۵ ساله دیگر، تشکیل مرکز آتش بس، بازگشت آوارگان و پناهجویان تحت نظارت دفتر کمیساریای عالی سازمان ملل، ساخت محور مواصلاتی میان جمهوری آذربایجان و نخجوان و تبادل اسرا، پیش بینی شده است. همچنین ارمنستان متعهد شده نیرو‌های خود را از شهر «کلبجار» تا ۱۵ نوامبر (۲۵ آبان که به دلیل شرایط نامساعد جوی و مسیر‌های ارتباطی با تاخیر ۱۰ روزه انجام می‌شود)، از شهر «آغ دام» تا ۲۰ نوامبر (۳۰ آبان) و از شهر «لاچین» تا اول دسامبر (۱۱ آذر) خارج کرده و این مناطق را تحویل جمهوری آذربایجان بدهد. درگیری‌های قره باغ که از سال ۱۹۸۸ آغاز شد و با اعلام استقلال این منطقه در سال ۱۹۹۱ به جنگی خون بار در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ منجر شد، از ۲۷ سپتامبر (۶ مهر) سال جاری، جنگ دیگری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را رقم زد.