تجربه نگاری آنلاین شدن آموزش در ایران

دکتر مصطفی مومنی؛ رییس کانون زبان ایران و مدرس دانشگاه: اوایل زمستان 1398 خبر ظهور ويروسي جديد و شيوع بيماري كرونا در كشور چين، پيچيد و زمزمه هايي مبني بر احتمال ورود اين ويروس به كشور شنيده شد. كانون زبان ايران شايد اولين مؤسسه آموزشي بود كه پروتكل هاي بهداشتي را به مراكزش ابلاغ كرد، لزوم ضدعفوني كردن مداوم مراكز، اجبار استفاده كاركنان، مدرسين و زبان آموزان از ماسك، اطمينان از جريان هوا در كلاس ها و غيره.

اواخر زمستان ٩٨ بود كه ساير نقاط جهان و لاجرم كشور ما نيز درگير بيماري كرونا شد، خانواده ها  براي حفظ سلامتي فرزندانشان كمتر تمايل به شركت آنها در كلاس هاي درس داشتند، به هر حال يادگيري مهمتر از جان فرزندانمان كه نيست! حق هم داشتند انتظار رعايت همه نكات بهداشتي و رعايت فاصله هاي اجتماعي از كودكان پرانرژي و  بازيگوش كه قبل از این آموزشي در اين زمينه نديده بودند انتظار زياد و شايد عجيبي بود، به علاوه آن روزها هنوز ماسك زدن عادي نبود و حضور مدرسين و زبان آموزان با ماسك سر كلاسها، غیرمعمول بود. يكي از همكاران كانون به شوخي مي گفت ماسك مي زديم وقتي ماسك زدن مُد نبود!
چهار جلسه مانده بود به پايان ترم زمستان كانون كه ستاد ملي مبارزه با كرونا تصميم به تعطيلي همه مدارس و مراكز آموزشي گرفت، پس كلاس هاي كانون زبان هم تعطيل شدند در حاليكه طبق تقويم آموزشي كانون، جلسات آموزشی تمام نشده بود و بعد از آن هم زبان آموزها بايد آزمون مي دادند.
برگزاري آزمون ها مشكلي نداشت چرا كه يك سالي بود كه كانون زبان تمام آزمون هاي خود را به صورت آنلاين و برخط برگزار مي كرد، برگزاري موفق آنلاين آزمون ها براي حدود 300 هزار زبان آموز در هر ترم در فرصتي محدود، سرمايه ي گرانسنگي را در اختيار كانون گذاشته بود تا در اين شرايط خاص هم از آن بهره بگيرد و ازين آزمون سربلند بيرون آيد.
فقط مي ماند ٤ جلسه آموزشي باقيمانده، با يك برنامه ريزي فشرده و تلاش شبانه روزي بهترين مدرسان و كارشناسان كانون به همراه تيم هاي متعدد فيلمبرداري و تدوين دست به دست هم دادند و در مدت كوتاهي ويدئوهاي تدريس تمامي محتواي آموزشي ٤ جلسه آخر تمام سطوح كانون زبان را ضبط و آماده كردند و در دسترس زبان آموزان قرار دادند: چهار جلسه كلاس در ١٤ سطح كودك، ١٣ سطح نوجوان و ١٨ سطح جوان و بزرگسال باكيفيتي كم نظير.

بهار شد… چه بهاري!
بقول سايه بهار آمد گل و نسرين نياورد، نسيمي بوي فروردين نياورد… كشور در شرايط قرنطينه بود و از مؤسسات آموزشي هم نواهاي خوشي به گوش نمي رسيد، برخي از مؤسسات دلخوش كرده بودند كه بعد از تعطيلات، غوغاي كرونا فروكش خواهد كرد و كلاس ها به روال معمول برگزار می شود، برخي نيز به حكم آسمان تن داده بودند و در گوش هم نجواي تعطيلي مؤسسه، كاهش و تعديل نيروي انساني و پيش گرفتن سياست هاي انقباضي و پنهان شدن تا عبور غول كرونا را مي خواندند.
گفتگوي غالب در آن روزها در مورد كانون زبان هم شبيه همين بود، به هرحال كانون يك سازمان شِبه دولتي بود و مگر نه اين است كه سازمان هاي دولتي بروكراتيك هستند و كُندي و دير وفق يافتن با شرايط با ذات ديوانسالاري و بروكراسي عجين شده است؟
آسانترين تصميم، تعطيلي كلاس ها و معرفي همکاران به تأمين اجتماعي براي دريافت بيمه بيكاريشان بود! كاري كه خيلي از مؤسسات آموزشي ديگر انجام دادند.
اما كانون زبان تسليم شرايط نشد و راه دشوار برگزاري آنلاين تمام كلاس هايش را پيش گرفت، علت انتخاب و اين تصميم سخت، تعهد كانون بود، تعهد كانون به زبان آموزان و والدين آنها كه كانون را انتخاب كرده بودند و سال ها و نسل ها همراه كانون زبان بودند، ۹۵ سال است که ایرانیان به کانون زبان‌شان اعتماد کرده‌اند. همچنین تعهد كانون به مدرسين و کارکنانش كه عضو خانواده بزرگ كانون بودند و از همه بالاتر تعهد به سلامتی همه ی ذینفعان.
آنلاين كردن كلاس هاي كانون چالش هاي فراواني را به همراه داشت چرا که باید یک کلاس کامل با تمامی ابزارهای تعاملی و به صورت زنده با صوت و تصویر ایجاد می شد، چیزی که شایسته نام پرافتخار کانون زبان ایران باشد.
اولين چالش تعداد بالاي مخاطبين كانون زبان و نياز به برگزاري همزمان تعداد زيادي از كلاس ها بود، امري كه در روزهاي نخست، تا متعادل شدن توزيع زبان آموزان بر روي سِرورهاي متعدد و پرقدرت، دشواري هايي را در اين مسير ايجاد كرد اما با همت مجدانه و تلاش شبانه روزی همكاران فني كانون اين مشكل کم کم حل شد.
چالش ديگر فراهم كردن و ارائه محتواي كلاس هاي حضوري در بستر كلاس هاي آنلاين بود؛ كارشناسان معاونت آموزش و پژوهش كانون آستين بالا زدند و تمام عكس ها، فايل هاي شنيداري، فيلم هاي آموزشي، متون مورد نياز و هر آنچه كه براي تدريس بهتر مدرسين در كلاس لازم بود را دیجیتال و در سامانه‌ها بارگزاري كردند، امري كه در هيچ يك از سامانه هاي آموزش آنلاين كشور نظير نداشت و ندارد.
چالش مهم و بزرگ ديگر، آموزش چند هزار مدرس و چند صد هزار زبان آموز براي كار با سامانه هاي آنلاين، پاسخگويي مشكلات آنها و پشتيباني از سامانه ها بود.
برای این مهم هم كانون زبان به سرعت اقدام به تشكيل واحد پشتيباني و خدمات مشتريان(سی آر ام) کرد، واحدي كه جاي خالي آن در كانون زبان هميشه احساس مي شد.
گروه هاي متمركز IT شكل گرفتند و تلاش شد تا همه كارمندان شعب ٣٠٠گانه كشور به يك متخصص كار با سامانه هاي آنلاين تبديل شوند، ساخت ويدئوهاي آموزشي و برگزاري كلاس هاي تمريني براي مدرسين كانون از ديگر اقدامات انجام شده در اين زمينه بود.
يكي ديگر از اقدامات بديع و منحصر بفرد كانون زبان در اين دوران پاسخ به مشكل زبان آموزاني بود كه به هر دليل از جمله ضعف شبكه اينترنت يك جلسه كلاس را از دست مي دادند؛ درخواستي ساده از كارشناسان و مدرسين برتر كانون زبان ايران شد: لطفا پادكست هايي از تدريس تمامي دروس تمامي سطوح تهيه كنيد به گونه اي كه اين پادكست ها و فايل متني همراهشان بتوانند آموزش را به صورت خودآموز محقق كنند. حاصل اين درخواست توليد مجموعه اي فاخر شد كه در تاريخ كانون زبان ايران بي سابقه بود.
اكنون كه سومين ترم آموزش آنلاين كانون زبان ايران در حال اتمام است و قريب به 20 هزار كلاس بر روي سامانه هاي آنلاين كانون زبان ايران با موفقيت برگزار می‌شود، كانون زبان ميراثي ارزشمند را در حوزه آموزش بر جاي گذاشت، ميراثي كه به فرزندان ايران زمين اجازه مي دهد در دوردست ترين شهرهاي كشور نيز از امكان آموزش زبان هاي عربی، انگلیسی، اسپانیایی، آلمانی، فرانسه، روسی و ایتالیایی توسط بهترين اساتيد كشور بهره مند شوند و حتي علاقمندان به زبان فارسي را از سرتاسر جهان به كلاس هاي كانون زبان ايران بكشاند.