بررسی عوامل جمعه سیاه ارتفاعات شمالی تهران

عصرخبر – محمدمشایخی – جمعه، پنجم دی ماه خبر اتفاقاتی تلخ در ارتفاعات شمالی پایتخت منتشر شد. با گذشت زمان عمق حوادث رخ داده بیشتر نمایان شد و تا یکشنبه شب بر تعداد کشته شده‌ها افزوده شد تا نهایتاً عدد 12 برای مجموعه تلفات این روز سیاه اعلام شود. عددی که بزرگتر از میانگین تعداد کشته‌های صعود به قله اورست در یک سال است.

در بررسی عوامل این حوادث سه عامل برجسته‌تر به نظر می‌رسند:
1-    تهران از معدود کلانشهرهای جهان است که در مجاورت کوه‌هایی با ارتفاع 4000 متری قرار دارد. همین موضوع موجب شده است این کوه‌ها در آخر هفته میزبان سیل عظیمی از پایتخت‌نشینانی باشد که به قصد تفریح، ورزش یا ماجراجویی از مسیرهای گوناگون به آن‌ها صعود می‌کنند. در این میان تعداد قابل ملاحظه‌ای از صعودکنندگان فاقد دانش، تجربه و تجهیزات لازم برای صعود به ارتفاعات بالاتر از 3000 متر، به خصوص در فصل زمستان، هستند.
2-    موقعیت خاص کوه‌های شمالی تهران در البرز مرکزی باعث شده است شرایط آب و هوایی سخت و بسیار متغییری در ارتفاعات بالاتر از 3000 متر آن حاکم باشد که حتی کوهنوردان حرفه‌ای را با مشکل مواجه سازد. در روز حادثه علی‌رغم پیش‌بینی باد 20 کیلومتر بر ساعت و آرام بودن هوا در صبح، به روایت بازماندگان در حوالی ظهر شدت باد تا حدود 100 کیلومتر بر ساعت نیز رسیده بود. همین موضوع بر شدت احساس سردی هوا افزوده بود.
3-    یکی از راهکارهای رایج برای پیشگیری از حوادث کوهستان، ساخت پناهگاه‌های مجهز در مسیرهای پر رفت و آمد است تا در شرایط سخت و بحرانی پناهی برای جان صعودکنندگان باشد. اما کوه‌های شمالی تهران علاوه بر تعداد کم پناهگاه به نسبت صعودکنندگان و مسیرهای صعود، به یکی دو مورد در بقیه موارد فاقد تجهیزات می‌باشند.
به نظر می‌رسد با توجه به اجتناب‌ناپذیر بودن دو عامل اول، باید برای مرتفع کردن عامل سوم اقدام لازم به عمل آید. اقدامی که در این سال‌ها از سوی فدراسیون کوهنوردی و دیگر دستگاه‌ها، اجرایی نشده است. در این میان اما کوهنوردان تهرانی از سال 95 تا تابستان امسال به صورت تدریجی اقدام به ساخت پناهگاهی در ارتفاع بالاتر از 3000 متر ارتفاعات شمالی تهران نمودند.

این پناهگاه که با استفاده از سنگ‌های همان منطقه ساخته شده بود در شهریور ماه امسال به دست عواملی از شهرداری ناحیه کوهستان و با حمایت فدراسیون کوهنوردی تخریب شد! جمعه سیاه تهران اما، نه تنها اشتباه بودن این اقدام را به اثبات رساند بلکه لزوم ساخت تعداد بیشتری جانپناه را به ما گوشزد کرد تا شاید به این وسیله شاهد کشته شدن تعداد بیشتری از هموطنانمان نباشیم.