۲۲ بهمن ۵۷ آغازی بر یک پایان
مهم‌ترین ویژگی انقلاب اسلامی مردم ایران، مردمی بودن آن بوده و هست.
به گزارش خبرنگارحوزه احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان , شاید بتوان تاریخ ایران را به قبل و بعد از انقلاب اسلامی تقسیم کرد. سال ۱۳۵۷ در این روزها رویدادها و تحولاتی رخ داد که منجر به برچیده شدن نظام شاهنشاهی و روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی ایران و پیروزی انقلاب شد؛ انقلابی که مهم‌ترین ویژگی آن مردمی بودن بوده و هست.
یک‌شنبه ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ فرا می رسد؛ پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی و سقوط رژیم شاهنشاهی مهم‌ترین خبر این روز بود و سرانجام بعد از سال‌ها مبارزات مردم ایران به رهبری امام خمینی مراکز حساس حکومتی به دست مردم فتح شد و انقلاب اسلامی عملاً به پیروزی رسید.
در این روز با تلاش برخی از دوستان بختیار و نیز نزدیکان مهندس بازرگان، بنا شد جلسه‌ای با حضور بازرگان، بختیار و ارتشبد قره‌باغی تشکیل شود؛ جلسه‌ای عباس امیر انتظام درباره آن می‌گوید: قبل از جلسه، بختیار به من تلفن زد و گفت استعفای خود را در جلسه تسلیم خواهد کرد. لیکن بختیار در جلسه حاضر نشد و تنها استعفا نامه خود را برای جلسه فرستاد.
در روز بیست و دوم بهمن بود که واحد‌های نظامی چند شهر، از جمله لشکر زرهی قزوین، به سوی تهران روانه شدند. مردم، جاده تهران کرج را به منظور جلوگیری از ورود واحد‌های نظامی، مسدود کردند. نبرد شدید مردم با نیروی گارد در خیابان‌های تهران شدت بیشتری پیدا کرد و در پی درگیری‌ها، پزشکی قانونی مملو از شهدایی شد که در چند روز اخیر شهید شده بودند اما شناسایی نشدند.
تسلیحات ارتش، زندان اوین، ساواک سلطنت آباد، مجلسین سنا و شورا، رادیو و تلویزیون، نخست وزیری، ژاندارمری و شهربانی به دست مردم افتاد و سرهنگ نصیری رئیس ساواک، سالار جاف قاتل مردم کردستان و سپهبد رحیمی توسط مردم بازداشت شدند. همچنین سپهبد بدره‌ای، فرمانده نیروی زمینی ارتش و محمد امین بیگلری جانشین فرماندگان گارد، به هلاکت رسیدند.
فرماندهان نیرو‌های سه گانه ارتش با حضور در خدمت امام خمینی، استعفای خود را تقدیم ایشان کردند. با مراجعه به منزل حضرت امام، گروه‌های مسلح پشتیبانی خود را از امام و انقلاب مرد اعلام کردند. حضرت امام به دنبال سقوط نهاد‌های اصلی رژیم و عقب‌نشینی ارتش از مردم خواستند که آرامش و نظم را مجددا برقرار کنند.
قرار بود صبح روز ۲۲ بهمن به دستور بختیار محدوده اسلحه سازی (شرق تهران در حوالی پایگاه نیروی هوایی فرح آباد) توسط نیروی هوایی بمباران شود. این عملیات تا حدود ساعت ۶ روز ۲۲ بهمن به مراحل نهایی رسیده بود؛ اما به دنبال بحث‌های متعدد میان رهبران دولت و سران ارتش حدود ساعت ۹ این عملیات لغو شد.
محل اسلحه سازی که شب قبل مورد حمله قرار گرفته بود، حدود ساعت ۸ صبح سقوط کرد. در اثر حمله به تسلیحات ارتش، کارخانجات و مخازن اسلحه به دست مردم افتاد. در این روز بود که درگیری ارتش با مردم مسلح در خیابان‌ها به اوج خود رسید. ساعت ده و سی دقیقه شورای عالی ارتش با شرکت رئیس ستاد، وزیر جنگ و بیشتر فرماندهان تشکیل جلسه داد و پس از مذاکره، بی طرفی خود را در مناقشات اعلام کرد و به یگان‌های نظامی دستور داد به پادگان‌های خود مراجعه نمایند.
بیشتر خیابان‌های تهران سنگربندی شده و در تصرف افراد مسلح مردمی قرار گرفته بود. ستاد ژاندارمری واقع در خیابان ۲۴ اسفند آن زمان و انقلاب این روزها سقوط کرد. بیست و دوم بهمن ماه بود که شهربانی کل کشور سقوط کرد و به دست مردم افتاد. زندان قصر توسط نیرو‌های مسلح گشوده شد و زندانیان از آن خارج شدند. زندان و پادگان حشمتیه پس از چهار ساعت زد و خورد تصرف شد.
سرلشکر ریاحی فرمانده گارد شاهنشاهی در این روز در میدان امام حسین گلوله خورد. بختیار قرار بود ساعت ۴ بعد از ظهر در حضور مهندس بازرگان در منزل مهندس جفرودی، استعفایش را بدهد. اما وی در این جلسه حاضر نشد و حدود ساعت ۲ بعدازظهر، پس از محاصره نخست وزیری به دانشکده افسری (در همان نزدیکی) رفته و از آنجا با هلی کوپتر به منزل یکی از آشنایانش می‌رود و پس از ۶ ماه به طور مخفیانه از ایران خارج می‌شود.
در ساعات پایانی روز ۲۲ بهمن ۵۷ تمام کلانتری ها، پایگاه‌های ژاندارمری و قرارگاه‌های پلیس به تصرف مردم درآمد. بعداز ظهر روزیک شنبه، حدود ساعت ۶ ابتدا مرکز رادیو و سپس جام جم به دست نیرو‌های انقلابی افتاد. سپهبد مهدی رحیمی فرماندار نظامی و رئیس شهربانی به دست مردم دستگیر شدند.
امام خمینی در ساعات پایانی روز پیروزی انقلاب طی پیامی خطاب به مردم گفتند که توجه داشته باشید که انقلاب ما از نظر پیروزی بر دشمن هنوز به پایان نرسیده است. دشمن از انواع وسایل و دسایس بهره‌مند است و توطئه‌ها در کمین است. تنها هوشیاری و انضباط انقلابی و اطاعت از فرمان‌های رهبری و دولت موقت اسلامی است که توطئه‌ها را نقش بر آب می‌سازد … با دولت موقت اسلامی همکاری نمایید تا با حول و قوه الهی هر چه زودتر با همکاری یکدیگر ایران اسلامی آباد و آزاد را مورد غبطه جهانیان بسازیم.
علی دارابی معاون امور استان‌های صدا و سیما درباره علل انقلاب اسلامی سال ۵۷ در اینستاگرام نوشت: جوانان عزیز با شما سخن می گویم که در جستجوی حقیقت هستید.
ما در سال ۵۷ برای “آزادی و حکومت مردم” انقلاب کردیم.
۱- ایران قبل از انقلاب پارلمان و حق رای به معنای واقعی نداشت. انتخابات تقلبی، فرمایشی و غیر مردمی بود. فقط یک سند درون حکومتی که بعدا افشاء شد در قالب خاطرات اسدالله علم که سالیان زیادی وزیر، نخست وزیر و بیش از ۱۱ سال وزیر دربار بود کفایت می‌کند؛ او می‌گوید امروز به دربار دیر رسیدم، علت آن حضور عده‌ای از بستگانم در منزل ما بود که از من می خواستند که به مقامات محلی دستور دهم نام آن‌ها از صندوق‌های رای بیرون آید!
۲- ایران قبل از انقلاب از حداقل آزادی‌های بیان، اجتماعات محروم بود. بجای آن زندان‌ها پر از جوانان و مبارزان سیاسی بود که خواهان آزادی‌های سیاسی و اجتماعی بودند. هر گونه مطالبه برای فضای بازسیاسی بشدت توسط ساواک سرکوب می‌شد.
۳- تلاش گسترده پهلوی برای از بین بردن عقاید و افکاراسلامی در حدی بود که اگر چندین سال دیگر سلطنت ادامه داشت آثاری از دین و مذهب بر جای نمانده بود.
۴- ایران کشوری وابسته و غیر خود اتکاء بود. روزنامه کیهان آن زمان کاریکاتوری کشیده بود باعنوان “آبگوشت یک غذای ایران” و با زبان طنز بیان کرده بود که این چه غذای صد در صد ایرانی است؟ که گوشت آن از نیوزیلند و برزیل، علوفه دام آن از آرژانتین، گندم آن از آمریکا و… است؟!
۵- در زمینه بهداشت و درمان به قدری عقب مانده بودیم که پزشک از بنگلادش و هند به ایران می‌آمد. بسیاری از شهر‌ها فاقد زیر ساخت‌های پزشکی مناسب بود و روستا‌ها که فاقد این امکانات بودند.
