تذکر نمایندگان درباره انتصابات فامیلی

بحث انتصابات فامیلی می‌تواند سرآغاز شکل‌گیری یک استراتژی دوگانه بین اصولگرایان در مواجهه با دولت باشدشرق: انتصابات صورت‌گرفته در زیرمجموعه دولت سیزدهم چنان عجیب و خاص بوده که بالاخره صدای نمایندگان مجلس انقلابی و حامی ابراهیم رئیسی را نیز درآورد. روز گذشته در صحن مجلس تذکر محمدحسن آصفری، نماینده اراک و 34 نماینده دیگر خطاب به رئیسی درخصوص ضرورت جلوگیری از انتصابات فامیلی و بی‌توجهی به شایسته‌سالاری در دستگاه‌های دولتی قرائت شد. آصفری، نماینده‌ اصولگرای چند دوره مجلس است که اخیرا از تریبون مجلس در کنایه به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفته بود اشتغال با سخنرانی و بخش‌نامه حل نمی‌شود. نکته جالب اینکه آصفری سال 94 و در ابتدای شکل‌گیری مجلس دهم، هشدار داده بود پدیده وکیل‌الدوله‌ها در حال شکل‌گیری است. حالا که دولت همسوی جریان فکری او سر کار آمده است، او احتمالا هوشمندانه به دنبال این است تا این انگ متوجه خودش نشود! اگرچه فارغ از کنش‌های فردی در مجلس، به نظر می‌رسد بحث انتصابات فامیلی در دولت را بتوان سرآغاز شکل‌گیری یک صف‌بندی جدید بین اصولگرایان در برخورد با دولت رئیسی دانست که به مرور هم شفاف‌تر خواهد شد.

دفاع بلاتکلیفبه نظر می‌رسد نوعی بلاتکلیفی بین برخی اصولگرایان در این مورد حاکم است. مثلا کیهان اول شروع به انتقاد می‌کند و می‌نویسد: «انتصاب منسوبین و نزدیکان حتی اگر از نظر قانون و شرع مشکل نداشته باشد، بی‌شک هزینه و حوصله دولت و مردم را صرف پاسخ‌گویی به بهانه‌گیرانی می‌کند که چیزی برای باختن ندارند. انتخاب سریع مدیران ارشد استان‌ها از بین افراد پاک، امین، سفید و خدمتگزار و تمرکز بر ترمیم خرابی‌ها و تعمیر خرابکاری‌های لیبرال‌های بی‌خیال، خواست قطعی مردمی است که برای رضای خدا و رهایی از چنگال فریبکاران، به دولت و مجلس فعلی رأی داده‌اند و از دولتمردان انقلابی، اقدام انقلابی می‌خواهند»؛ اما بعد که متوجه می‌شود حجم انتقاد از این انتصابات بالا رفته، مسیر را تغییر می‌دهد و در مطلب دیگری می‌نویسد: «رسانه‌های زنجیره‌ای وابسته به ائتلاف اشرافی حاکم بر دولت سابق، بازی تکرار پرحجم یک دروغ و جنجال گسترده برای واقعیت جا‌زدن آن را در پیش گرفته‌اند. روزی نیست که چندین روزنامه و صدها سایت و هزاران کانال در فضای مجازی، درباره انتصابات گسترده فامیلی در دولت جنجال نکنند». روزنامه جوان اما در ادعایی عجیب‌تر که دستمایه طنز کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز قرار گرفت، انتقاد به این‌گونه انتصابات را ظلم به جوانان آینده کشور به جرم انتساب به مسئولان جمهوری اسلامی دانسته و نوشته بود: «سؤال اساسی این است که باید فرزندان منتسبین به جمهوری اسلامی چه کار کنند؟ آن که تحصیل‌کرده است، باید چگونه مورد استفاده قرار گیرد؟ به محض شنیدن نسبت، بوق‌ها بلند می‌شود، نه توضیحی می‌خواهند و نه اصلا اجازه دفاعی می‌دهند… به‌کارگیری منسوبان سالم و کارآمد نه‌تنها منع نشده است، بلکه می‌توان گفت کسی که دارای هوش و ذکاوت و مدیریت است، طبیعتا اطرافیان نیز می‌توانند دارای چنین استعدادی باشند». کاربران شبکه‌های اجتماعی در واکنش نوشته بودند فرزندان مسئولان هم مانند دیگران روی اسنپ کار کنند یا بروند در آزمون استخدامی شرکت کنند یا در شرکت‌های خصوصی با حداقل حقوق روزی هشت ساعت کار کنند! خبرگزاری ایرنا نیز ماجرا را صرفا به یک «شبهه» تقلیل داده و در گزارشی با عنوان «شبهه انتصابات فامیلی و شفافیت دولت در پاسخ‌گویی» نوشته: «با مرور گزارش‌های منتشر‌شده در برخی رسانه‌های منتقد دولت، مشخص می‌شود منظور این گروه از ترکیب کلی و البته شبهه‌دار انتصابات فامیلی، حضور شماری از همفکران مسئولان در برخی پست‌های مشورتی است. حساسیت‌ها به دانش‌آموختگان یک دانشگاه یا مؤسسه خاص در این رده جای می‌گیرد که عمده نقدها هم در این زمینه علیه دولت است. بخش دیگری که در زیر‌مجموعه انتصابات فامیلی در رسانه‌ها منتشر می‌شود، اغلب شامل حدس و گمان یا اطلاعات مبهمی است که درباره انتصابات برخی وزرا طرح و بلافاصله تکذیب می‌شود». بعد هم تیغ را به سمت دولت قبل نشانه رفته و گفته انتصابات فامیلی در دولت روحانی بود نه این دولت! توجیه انتصابات از سوی رسانه‌های حامی در حالی است که شخص رئیس‌جمهور چندی پیش در جلسه هیئت دولت یکی از زمینه‌های بروز فساد را موضوع به‌کارگیری نیروی انسانی عنوان کرده و خطاب به کابینه تأکید کرده بود باید به‌شدت مراقبت و صیانت کرد تا در زیرمجموعه شما هیچ فسادی رخ ندهد. ابراهیم رئیسی گفته بود: «در جاهایی که فضاسازی نسبت به انتصابات رخ می‌دهد، اگر این فضاسازی‌ها صحیح نیست، از عملکرد خودتان دفاع کنید و اگر انتقادات به یک عملکرد یا انتصاب شما صحیح است، باید سریعا اصلاح کنید. اگر فسادی در مجموعه دولت محرز شد، اول مسئولان با فرد خاطی برخورد کنند و سپس او را برای طی مراحل قانونی به مراجع قضائی معرفی نمایند». رئیس‌جمهور همچنین گفته بود: «بنده هیچ خط قرمزی ندارم؛ نه دفترم، نه معاونینم و نه وزرا هیچ‌کدام خط قرمزی برای بنده نیستند».رئیسی در حالی گفته بود که هیچ خط قرمزی برای دولتش متصور نیست که بعد از آنکه بحث‌ها در مورد انتصابات فامیلی شدت گرفت، آنها را کذب خواند و در جلسه هیئت دولت از وزرا و مسئولان اجرائی خواست به خبرسازی و ادعاهای کذب، بلافاصله پاسخ دهند و اجازه ندهند ذهنیت منفی در جامعه به وجود آید.

‌چرا  امام‌صادقی‌ها؟تذکر نمایندگان به رئیس‌جمهور درباره انتصابات، صرفا بحث فامیل‌بازی نبود، بلکه اتکا بر یک طیف یا فارغ‌التحصیلان یک دانشگاه خاص را هم دربر داشت. محمود احمدی‌بیغش، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، در تذکری گفته بود: «اتکای افراطی به مجموعه‌ای محدود از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق‌(ع) در سطوح مدیریتی کلان کشور، حتی نام این امام عزیز و معصوم را نیز در جامعه تحت‌الشعاع قرار داده است. دولت شما ظاهرا دولت دلدادگان است به یک عزیز‌دردانه خاص که باید همه اتفاقات، انتصابات و استنادها به ایشان ختم شود. این همان پدیده پرهزینه‌ای است که در هر دولتی وجود داشته و در نهایت به پاشنه آشیل تمام‌عیار تبدیل می‌شود که دیدیم در گذشته این‌طور بود». بسیاری از مدیران دولت فعلی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق‌اند؛ تا جایی که از عنوان «بازگشت امام‌صادقی‌ها به عرصه قدرت» هم استفاده شده است؛ روندی که با آمدن دولت روحانی قطع شده بود. احمدی‌بیغش همچنین به طعنه گفته بود: «آن‌گونه که پیداست در دولت شما نیز پدیده مقدادیسم همان نقش غلطی را ایفا می‌کند که آشناییسم در دولت روحانی ایفا می‌کرد». اشاره او به مقداد نیلی، داماد ابراهیم رئیسی و منظورش از آشنا، حسام‌الدین آشنا مشاور حسن روحانی است که گفته می‌شد در دولت دوازدهم نقش مهمی داشت، هر‌چند در آخرین ماه‌های دولت قبل برکنار شد. عباس جهانگیرزاده، نماینده مجلس نیز به انتصابات فامیلی اعتراض کرده و خبر داده که به دو نفر از وزرا تذکر جدی داده شده و آنها هفته آینده به صحن علنی می‌آیند تا به سؤالات جامعه و نمایندگان درباره این انتصابات پاسخ دهند. او گفته: «این موضوع به تنش جدی میان مجلس و دولت می‌انجامد و در حال حاضر چنین چالشی بین برخی نمایندگان با تعدادی از وزرا با سرعت زیادی ایجاد شده است و وزرا گمان نمی‌کردند شاهد چنین واکنشی از سوی مجلس باشند. این چالش‌ها زودتر از آنچه تصور کنند رخ داده است». غلامحسین مصباحی‌مقدم، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نیز انتصابات فامیلی حتی به فرض رعایت شایسته‌سالاری را شبهه‌ناک خوانده و گفته بود: «افکار عمومی نمی‌پسندد مسئولان کشور بستگان خودشان را به قدرت برسانند و به آنها پُست دهند. کسی که فامیل و خویشاوند یک مسئول است، انتصابش در پست‌هایی که به نحوی توسط او می‌تواند رقم بخورد، یک رانت است؛ در نتیجه باید از چنین رانت‌هایی خودداری شود».

‌چه خبر از سامانه؟رئیسی بعد از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور، طرحی تازه در‌انداخت و سامانه‌ای با نام «یاران رئیسی» راه‌اندازی کرد تا مردم نیز در انتخابات اعضای دولت نقش داشته باشند؛ اما داستان به شیوه‌ای دیگر جلو رفت و نام برخی منصوبان به افراد سرشناس در پست‌ها و مقام‌ها دیده شد؛ از انتصاب یکی از آشنایان حدادعادل به‌عنوان مدیر‌کل روابط‌عمومی ریاست‌جمهوری گرفته تا حکم‌گرفتن دختر یک نماینده در وزارت نفت و انتصابات فامیلی در وزارت جهاد کشاورزی. رئیس‌جمهور نیز چندی پیش مهدی اسلام‌پناه را به سمت رئیس سازمان ملی‌ استاندارد منصوب کرد که گفته می‌شود داماد حجت‌الاسلام محمد محمدیان، رئیس شورای نمایندگان رهبری در دانشگاه‌ها و معاون ارتباطات حوزوی دفتر مقام معظم رهبری است. حال سؤال بسیاری این بود که از اطلاعات این سامانه در انتصاب کدام وزرا، مدیران بالا یا میانی استفاده شده است؟