تیر آخر اروپایی‌ها برای نجات اوکراین؛ شولتس نظر پوتین را تغییر داد؟

مهسا مژدهی: باز هم یکی دیگر از سران اروپایی سر میز معروف پوتین حاضر شد تا در مورد عواقب حمله به اوکراین، هشدار دهد. اولاف شولتس در حالی راهی مسکو شد که دولت المان گفته بود توقع دستیابی به نتیجه‌ای مشخص از این دیدار را ندارد. این اولین بار است که بعد از آنگلا مرکل، صدراعظم جدید سفری به روسیه را ترتیب دیده است. اندکی قبل از دیدار شولتس و پوتین، روس‌ها اعلام کردند که برخی از نیروهای خود را که در مرز با اوکراین صف کشیده بودند، عقب بردند. شولتس قرار بود تا به پوتین بگوید که در صورت هرگونه تهاجم از سوی روسیه به اوکران تحریم‌های چشمگیر و دردناکی علیه روسیه وضع خواهد شد. رییس جمهور روسیه در پایان گفتگویش با مقام المانی شایعه امکان حمله به اوکراین در روزهای پیش رو را رد کرده و گفت: «آیا ما خواهان جنگ هستیم یا نه؟ البته که نه. برای همین است که پیشنهاد مذاکره داده‌ایم.»

با این حال غربی ها استقبال زیادی از این حرف های پوتین از خود نشان ندادند. آنها حتی عقب نشینی از مرزهای اوکراین را هم با بدبینی نگریستند و اعلام کردند که هنوز خبری از کاهش تنش در این منطقه نیست. شولتس هم در دیدار با پوتین به انتقاد از ۱۳۰ هزار نیروی روسی در مرز با اوکراین اشاره کرد و گفت که دلیلی برای حضور این تعداد نیرو وجود ندارد. او برای رفع این بحران خواهان مذاکرات بیشتر شد. فصل مشترک پوتین و شولتس در کنفرانس خبری هم همین موضوع مذاکره بود. اما به نظر می رسد که برای رسیدن به این مرحله هر کدام به دنبال داشتن دست بالا برای گفتگوها هستند. پیش از این هم حتی بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا و جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا روز دوشنبه در آخرین مکالمه تلفنی خود نسبت به باز بودن مسیر دیپلماسی و گفتگو برای حل بحران اوکراین ابراز امیدواری کردند.
 

ماموریت خطیر مرد آلمانی

شولتس که به تازگی جای انگلا مرکل بر سر کار آمده، خود را با پرونده دشوار روسیه و اوکراین رو به رو دیده است. روسیه فروشنده گاز به المان است و به همین خاطر المانی‌ها تلاش دارند تا سر و ته قضیه را هر طور شده بدون آنکه نیازی به تحریم یا قطع کردن واردات گاز باشد، هم بیاورند. پیش از او مکرون هم در سفری به مسکو با اهداف مشابهی بر سر میز مذاکره با پوتین نشست. اما نتیجه آنطور که غربی ها می خواستند پیش نرفت و مکرون نتوانست واسطه ای برای بهبود اوضاع باشد. حالا این شولتس است که این وظیفه را بر عهده گرفته است. اولاف شولتس گفته بود که قصد لابی کردن با روس ها را دارد. اما اوکراینی ها توقع دیگری از صدراعظم المان داشتند. سفیر اوکراین در برلین از المانی ها خواسته بود که موضع سختی مقابل پوتین از خود نشان دهند.

این تقاضاها در حالی صورت می‌گیرد که زمزمه ها از امکان بروز جنگ جهانی سوم، بالا گرفته و این خطر اروپاییها را تهدید می کند که در صورت یک خطا اوضاع دشوار و از کنترل خارج شود. دیگر اوکراین توقع اولتیماتومی جدی به پوتین را دارد و روس ها مایلند که بر سر میز مذاکره مطمئن شوند که خطری از جانب ناتو در شرق اروپا آنها را تهدید نکرده و کی‌یف هم هر از گاهی مسکو را به اسم پیوستن به ناتو تهدید نمی‌کند. جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا پیشتر گفته بود حمله روسیه به اوکراین منجر به تعلیق قرارداد خط لوله گازی نورد استریم ۲ خواهد شد. این خط لوله، گاز روسیه را به آلمان و اروپا می‌رساند. این اتفاقی نیست که المانی ها بخواهند از آن استقبال کنند و هسته سخت گفتگوهای شولتس هم در همین سه راهی قرار دارد. او به عنوان کسی که قصد لابی‌گری با روس‌ها را داشته، همزمان با صداهای متضادی از هر سو روبه‌روست که اوضاع را در اروپا وخیم کرده است. این تضاد منافع باعث شده تا بحرانی که از ابتدا به نظر چندان مهم نمی رسید، تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین تنش‌های کشورهای اروپایی شود که تقریبا همه جهان را واداشته تا به شرق اروپا نگاه کنند.

به نظر می رسد که شولتس از طرف المان، انگلیس و فرانسه مامور شده تا به روس ها بگوید آنها عزم خود را برای مقابله با اقدامات پوتین در اوکراین جزم کرده اند. پیش از آن مکرون هم همین حرف ها را زده بود اما ظاهرا هیچ تغییر چشم گیری در ارایش نظامی روسها در مرز اوکراین اتفاق نیفتاده است. روسیه به خوبی می داند که المان حداقل در حال حاضر جایگزینی برای گاز روسیه نداشته و همزمان مایل نیست خود را وارد تنش جدی با کرملین کند. برای اروپایی ها در طول تاریخ چنین تنش هایی هیچ وقت به سودشان تمام نشده است. با این حال رفت و امد مقامات المانی برای پوتین این فرصت را فراهم کرده تا اعلام کند که مایل به مذاکره است. اروپایی ها معتقدند که سفر شولتس تیر اخر آنها برای حفظ صلح است. اما به نظر می رسد که روس ها از این بازی لذت برده و نیازی به حل و فصل کردن ماجرا نمی بینند. روند پیوستن اوکراین به ناتو متوقف شده و صف ارایی روس ها در مرز می تواند دست بالای آنها را در مذاکرات حفظ کند. به همین خاطر فضای ایجاد شده هر چند در افکار عمومی روسیه را در سمت بد ماجرا قرار داده اما باعث شده است که نگرانی های مسکو بابت فعالیت های غرب در مرزهای روسیه برای نخستین بار در نزدیک به ۱۵ سال اخیر جدی گرفته شود