هزینه سنگین بی سابقه ای که لاریجانی به جنتی و شورای نگهبان تحمیل کرد/ جنجال برانگیزترین «بنده خدا»ی سال ۱۴۰۰
شاید اگر در سال ۱۳۹۹ قرار بود نامی از سیاست‌مداران جنجالی ایران برده شود نام علی لاریجانی در میان ۱۰ نفر اول هم گنجانده نمی‌شد، اما انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کاری کرد که حالا می‌توان از این "بنده خدا" با عنوان جنجالی‌ترین سیاست‌مدار سال ۱۴۰۰ نام برد
به گزارش ایسنا، علی لاریجانی از جمله سیاست‌مداران آرام و کم سر وصدای ایران بود که در سال‌های سیاست‌ورزی خود تلاش می‌کرد اقداماتش را کمتر رسانه‌ای کرده و سیاست‌هایش را از پشت پرده پیش ببرد، اما ورود پر سر و صدای او به انتخابات ۱۴۰۰ و پیگیری‌هایش برای
به چالش کشیدن شورای نگهبان در موضوع احراز نشدن صلاحیتش برای ریاست جمهوری نشان داد که آن روی سکه این سیاست‌مدار به ظاهر آرام، می‌تواند بسیار جنجالی باشد.
از سال ۱۳۷۱ که لاریجانی جایگزین سید محمد خاتمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پس از آن رئیس سازمان صداوسیما شد تا دوران دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست ۱۲ ساله‌اش بر مجالس هشتم تا دهم، به جز یکشنبه سیاه مجلس (۱۵ بهمن ۱۳۹۱) که لاریجانی به عنوان رئیس وقت مجلس نهم برخوردی جنجالی با محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دولت دهم داشت، شاید اقدام جنجالی زیادی از این دانش‌آموخته فلسفه در ذهن نمانده باشد.
ثبت‌نام در انتخابات
رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی پس از آن که برای انتخابات مجلس یازدهم نام‌نویسی نکرد، تا اواخر اردیبهشت ۱۴۰۰ همچنان به صورت چراغ خاموش و بدون هیاهو در حال تدارک برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ بود. لاریجانی صبح ۲۵ اردیبهشت یعنی روز آخر ثبت‌نام نامزدهای کاندیداتوری ریاست جمهوری راهی وزارت کشور در خیابان فاطمی شد و برای حضور در انتخابات ثبت‌نام کرد.
لاریجانی در نطق ثبت‌نام خود با تاکید بر اینکه “حوزه اقتصاد، نه پادگان است و نه دادگاه که با تشر و دستور اداره شود”، عنوان کرد: «ساده‌لوحی است که فکر شود با چند اقدام نمایشی پوپولیستی، مساله قابل حل است و یا کلید جادویی وجود دارد و یا با سوپرمن‌بازی و داغ و درفش می‌توان به راه‌حل رسید.»
نطق آتشین لاریجانی و به دنبال آن انتشار کلیپ حرفهای روز ثبت‌نامش که با عنوان “روز اول؛ دو-هیچ” منتشر شد و سروصدای زیادی به خصوص در فضای مجازی ایجاد کرد، نشان داد که او با دست پر و با برنامه رسانه‌ای خاصی وارد عرصه انتخابات شده است. رئیس صداوسیما در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۲، پس از آن با حضور در توییتر و ایجاد هشتگ سوالات سخت و انتشار کلیپی رو به دوربین، شعارها و برنامه‌های نامزدهای کاندیداتوری را به چالش کشید. لاریجانی در یک گفت‌وگوی چهار ساعته در کلاب‌هاوس به سوالات خبرنگاران و مردم پاسخ داد و از سید ابراهیم رئیسی و سعید جلیلی هم دعوت کرد که خارج از صداوسیما و در فضایی مانند کلاب‌هاوس با او مناظره کنند.
شوک احراز نشدن صلاحیت
لاریجانی که عملا فضای رسانه‌ای و تبلیغاتی هفته اول پس از ثبت‌نام را در دست گرفته بود در روز ۴ خرداد یا شوک مواجه شد؛ چرا که برخلاف تصورش نامش در میان کاندیداهای نهایی احراز صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان دیده نمی‌شد و عملا شانس خود را برای ریاست جمهوری از دست داده بود. او پس از این اتفاق در بیانیه‌ای که امضای آن با عنوان “بنده خدا، علی لاریجانی” بود، خطاب به مردم ایران نوشت: «در این دوره از انتخابات، بر حسب وظیفه اسلامی، ملّی و انقلابی و بر اساس تأکید رهبر معظّم انقلاب اسلامی مبنی بر حضور حداکثری در انتخابات و توصیه مراجع عظام تقلید و برخی صاحب‌نظران دانشگاهی و اقشار مختلف مردم، لازم دیدم برای خدمتگزاری به ملّت، به صحنه انتخابات وارد شوم.
با حمایت شما عزیزان بخصوص نخبگان جامعه، برای رفع مشکلات پیش روی ملّت، عزمی راسخ داشتم؛ اما حال آنکه روند انتخابات اینگونه رقم زده شد، بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانیکه در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاسگزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات حضور یابید.»
احراز نشدن صلاحیت تعداد زیادی از نامزدهای انتخابات واکنش‌ها و انتقادات زیادی ایجاد کرد تا جایی که حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت در اظهارات ۵ خرداد خود در هیات دولت تصریح کرد که علاوه بر تذکر اصل ۱۱۳ به شورای نگهبان، به رهبر انقلاب هم نامه نوشته و نکاتی را منتقل کرده است.
همچنین صادق آملی‌لاریجانی برادر علی لاریجانی که یکی از فقهای وقت شورای نگهبان بود چهارم خرداد در رشته‌توییتی که به گفته خودش “برای حفظ شان و جایگاه شورای نگهبان بود”، با بیان اینکه “هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها”، نوشت: «سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم‌سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسئولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود.»
از طرفی شایعات مختلفی درباره دلایل احراز نشدن صلاحیت لاریجانی از جمله مباحثی درباره خانواده و نزدیکان در فضای مجازی دست به دست می‌شد. این اتفاقات باعث شد تا رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی ۱۴ خرداد خود به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی، با بیان اینکه “به بعضی از افرادی که صلاحیتشان احراز نشد، ظلم وجفا شد و به آنها یا خانواده‌هایشان نسبت‌های خلاف واقع داده شد”، تاکید کردند: «بنابراین خواهش و مطالبه من از دستگاه‌های مسئول این است که مواردی را که گزارش خلاف واقع راجع به فرزند یا خانواده کسی داده شده، جبران کنند.»
ساعاتی بعد لاریجانی در نامه‌ای به رهبر انقلاب نوشت: «بیانات حکیمانه حضرتعالی در سالگرد رحلت پیشوای بزرگ انقلاب اسلامی امام خمینی (قدس سره) برای آینده کشور، بار دیگر پایه‌های استوار و عقلانی نظام جمهوری اسلامی را ظهور بخشید. تذکر و مطالبه جنابعالی نیز در رفع ظلم و جفایی که در بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری رخ داد؛ بزرگی و بزرگواری و روحیه حق‌طلبی آن حضرت را بیش از پیش عیان نمود.»
این اتفاقات شایعاتی را مبنی بر احتمال احراز صلاحیت لاریجانی ایجاد کرد اما ساعاتی پس از آن شورای نگهبان در بیانیه‌ای نوشت: «با تقدیر و تشکر از رهنمودهای حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی مدظله‌العالی اعلام می‌نماید، در حین بررسی صلاحیت‌های داوطلبان ریاست جمهوری و پس از آن، در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها با استناد به بعضی از گزارش‌های نادرست و غیرمستند در مورد برخی داوطلبان محترم و بستگان ایشان نسبت‌های نادرستی داده شده است.
شورای نگهبان ضمن تاکید بر حفظ حرمت اشخاص و محکوم نمودن هتک حرمت و حیثیت داوطلبان و خانواده‌های ایشان از کلیه رسانه‌ها موکدا می‌خواهد با توجه به محرمانه بودن بررسی صلاحیت‌ها در این شورا و با عنایت به اینکه در بررسی‌ها مجموعه‌ای از موضوعات، مستندات و مدارک مورد ارزیابی قرار گرفته و برخی گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورای نگهبان موثر نبوده است، از گمانه‌زنی و استناد به امور غیرواقعی و نادرست اجتناب نمایند.»
کشمکش با شورای نگهبان
با این بیانیه عملا پرونده حضور علی لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ بسته شد اما او از تکاپو نیفتاد و به گفته خودش برای اصلاح رویه شورای نگهبان دست به اقداماتی زد. لاریجانی ۲۲ خرداد در بیانیه‌ای خطاب به شورای نگهبان درخواست کرد که “دلایل احراز نشدن صلاحیتش اعلام شود” و نوشت: «از شورای محترم نگهبان خواهشمندم بین خود و خدا با توجه به اثبات کذب بودن گزارش‌های داده شده به آن شورا در رابطه با بنده و خانواده‌ام در جریان بررسی احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، کلیه دلایل عدم احراز صلاحیت اینجانب را بدون هرگونه پرده پوشی به صورت رسمی و عمومی اعلام فرمایید.»
ساعاتی بعد عباسعلی کدخدایی سخنگوی وقت شورای نگهبان در واکنش به این درخواست لاریجانی نوشت: «احراز و عدم احراز صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری بر اساس اسناد و مدارک کافی و قابل اعتماد انجام پذیرفته و برای اعتراض به عدم احراز صلاحیت و انتشار عمومی دلائل آن در قانون انتخابات ریاست جمهوری حکمی پیش بینی نشده است.»
اما لاریجانی باز هم کوتاه نیامد و ابتدا در توییتی نوشت: «مطابق دستور حاکمیتی رهبر انقلاب در پی ابلاغ سیاست‌های کلی انتخابات در سال ۹۵ و پیرو بند ۱۱-۲، شورای نگهبان موظف است در صورت درخواست داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری در خصوص دلایل ردصلاحیت به آنان به صورت مکتوب دلایل خود را ارائه نمایند.»
ساعاتی بعد هم در بیانیه چهار بندی دیگری، با به چالش کشیدن شورای نگهبان در بند سوم نوشت: «باتوجه به عدم دریافت دلایل رد صلاحیت اینجانب، مجددا این درخواست را اعلام می‌کنم. اما چرا بر این امر اصرار دارم؟ در تاریخ ۱۳۸۲/۱۰/۲۴ رهبری معظم در دیدار با اعضای شورای نگهبان در مورد احراز مجدد صلاحیت حتی نمایندگان مجلس فرمودند “آن وقت که صالح بود، حالا صلاحیتش را استصحاب کنید. اگر خلافش ثابت نشده این احراز استصحاب است و هیچ لزومی ندارد که انسان بخواهد از طریق دیگری این صلاحیت را احراز کند”. صلاحیت اینجانب یک بار برای ریاست جمهوری و چند بار برای مجلس مورد تایید شورای نگهبان واقع گردیده است، آیا اینجا جای استصحاب نبود، مگر اینکه با این بیان رهبری معظم، شورای محترم، استنادات قوی داشته که بیان رهبری را در استصحاب را کنار گذاشته‌اند. یعنی عملا به رد صلاحیت اینجانب رسیدند، لذا انتظار طبیعی است که بنده اسناد و مدارک کافی و قابل اعتماد شورا را جدی‌تر مطالبه نمایم.»
پس از اینکه آیت‌الله علیرضا اعرافی عضو فقیه شورای نگهبان و مدیر حوزه‌های علمیه کشور در نشست خبری ۲۵ خرداد خود در پاسخ به سوال ایسنا، اظهار کرد که “دلایل احراز نشدن صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به روشنی به نامزدها اعلام می شود و مبنای آن نظر اکثریت اعضای شورای نگهبان است”، لاریجانی باز هم واکنش نشان داد و در توییتر خطاب به اعرافی نوشت: «در مورد بیانات آیت‌الله اعرافی که فرمودند “دلایل عدم احراز صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری به آنان به روشنی اعلام می‌شود اما اعلام عمومی این مسئله جای کار بیشتری دارد” به استحضار ایشان و ملت عزیز می‌رساند: علیرغم تقاضای مکرر اینجانب و درخواست رسمی و کتبی، شورای محترم نگهبان هیچ مطلبی را در مورد عدم احراز صلاحیت به اینجانب ارائه ننموده است.»
چالش لاریجانی و شورای نگهبان و تاکید او بر برخی تناقضات سخنان اعضای این شورا، چهره دیگری را از علی لاریجانی نشان داد تا جایی که بسیاری این احتمال را مطرح می‌کردند که دبیر شورای عالی امنیت ملی در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶، مانند بسیاری از مسئولان پیشین یکی دیگر از پیاده‌شدگان از قطار انقلاب خواهد بود. اما برخلاف احمدی‌نژاد که به دلیل احراز نشدن صلاحیتش انتخابات را تحریم کرده بود، لاریجانی صبح ۲۸ خرداد و در ساعات اولیه رأی‌گیری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با حضور در یکی از شعب اخذ رای شهر ساری استان مازندران، رأی خود را به صندوق انداخت و اظهار کرد: «اگرچه نابسامانی‌هایی در دولت و حکومت وجود دارد، اما این موجب دلخوری و قهر از انتخابات و صندوق نباید باشد. با خودمان نباید قهر کنیم. مسائل کشور مربوط به خودمان است. اگر اشکالی وجود دارد باید آن را رفع کنیم. قهر کردن راه علاج آن نیست.»
این اقدام لاریجانی نشان داد که او سیاست‌مدار باهوشی است و نمی‌خواهد با اقداماتی که او را رو در روی نظام جمهوری اسلامی قرار می‌دهد، به عمر سیاسی خود پایان دهد. به نظر می‌رسید بیانیه لاریجانی پس از انتخابات و در ۲۹ خرداد که در آن نوشته بود “از همه‌ی آحاد ملّت
ملّت بخصوص جوانان عزیز که علیرغم برخی گلایه‌ها به وظیفه مشارکت در تعیین سرنوشت ملّی عمل نمودند، سپاسپگزارم. همه با اتحاد و فارغ از هرگونه گرایش و سلیقه به پیشرفت ایران اسلامی بیندیشیم”، پایان پیگیری‌های او درباره اعتراض به نحوه بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ۱۴۰۰ باشد اما این پایان ماجرا نبود.
در ۱۶ مرداد هادی طحان‌نظیف به عنوان سخنگوی جدید شورای نگهبان در اولین نشست خبری خود در پاسخ به سوال ایسنا در رابطه با اعلام دلایل رد صلاحیت به کاندیداها گفت: «بعضی افراد به شورای نگهبان مراجعه کردند و بعضی هم غیر از مراجعه حضوری پاسخ گرفتند و شورای نگهبان هر پاسخی داشته باشد اعلام می‌کند و تا اینجا هم اعلام شده اما اینکه دلیل عدم احراز چه بوده چون رای مخفی بوده ما هم نمی‌دانیم و دلیل عدم اعلام عمومی دلایل رد صلاحیت‌ها نیز این است که منع شرعی و قانونی داریم نمی‌توانیم آنها را اعلام کنیم.»
طحان‌نظیف همچنین در پاسخ به سوالی درباره درخواست علی لاریجانی برای شفاف‌سازی دلایل رد صلاحیتش اظهار کرد: «مواردی را که آقای لاریجانی درخواست دادند به ایشان منعکس شده است.»
این اظهارات نشان داد که بالاخره دلایل احراز نشدن صلاحیت لاریجانی به وی اعلام شده است اما او باز هم به این اتفاق واکنش نشان داد و با مطرح کردن این موضوع که نامه‌ای که شورای نگهبان به وی داده مهر محرمانه دارد و قابل انتشار نیست در نامه‌ای به این شورا با همان امضای معروف “بنده خدا، علی لاریجانی” نوشت: «احتراماً سخنگوی محترم آن شورا اعلام فرمودند دلایل عدم احراز اینجانب را اعلام نموده‌اید. متاسفانه نامه‌ای که اخیراً برای اینجانب ارسال فرمودید با مهر محرمانه است که از طریق اینجانب به دلیل محرمانگی قانوناً قابل انتشار نیست؛ مرحمت فرمایید مهر محرمانه نامه را حذف نمایید تا بتوانم نامه‌ی شورا را برای اطلاع عموم علنی نمایم.»
از طرفی لاریجانی در ۲۶ مهر و در واکنش به اظهارات سخنگوی شورای نگهبان که عنوان کرد “اعلام عمومی دلایل عدم‌احراز صلاحیت نامزدها شرعاً و قانوناً ممکن نیست، زیرا به حیثیت افراد، که امری محترم است، لطمه وارد می‌کند”، در یادداشتی خطاب به طحان‌نظیف نوشت: «این سخن به‌طور کلی درست است. اما دربارۀ افرادی نظیر حقیر، که خود درخواست علنی‌کردن آن را دارم، وجاهت ندارد و مسئولیت آن بر عهدۀ شورای نگهبان نیست. ضمناً اینگونه بیانات شما ابهام‌های دیگری نیز ایجاد می‌کند و شفاف کردن موضوع را بیش از پیش ضروری می‌سازد. این مطلب دربارۀ نهادها و دستگاه‌هایی که در این تصمیم شورا مشارکت داشته‌اند نیز صادق است. جنابعالی جوان تحصیل‌کرده و متدینی هستید. از ابتدای خدمت در نظام اسلامی، مراقب باشید در بیان و عمل خود به کسی ظلم نکنید، حتی به‌نحو ایهام.»
انتشار نامه‌های محرمانه
در هفته آخر آذر نامه‌ای در رسانه‌های خارج از کشور و فضای مجازی منتشر شد که گفته می‌شد نامه محرمانه شورای نگهبان خطاب به لاریجانی درباره دلایل احراز نشدن صلاحیتش در انتخابات بوده است. در این نامه «سهیم بودن در بخش‌هایی از نابسامانی و وضع نامطلوب موجود در دولت مستقر (دولت دوازدهم)» و «عدم رعایت اصل ساده‌زیستی مسئولان، مورد تاکید امام راحل و مقام معظم رهبری بر اساس ملاحظه فهرستی از اموال غیرمنقول مربوط به همسر و فرزندان، اعلام شده از سوی مراجع قانونی کشور»، «سفرهای متعدد اعضای خانواده به خارج از کشور از جمله اروپا و آمریکا و اقامت فرزند دیگر در آمریکا و اقامت و ادامه تحصیل برخی از منسوبین درجه یک در انگلیس بر خلاف مصوبه لازم‌الاجرای شورای عالی امنیت ملی»، «مداخله یکی از فرزندان در قراردادهای خدماتی و ساختمانی مجلس شورای اسلامی در زمان ریاست بر مجلس»، «حمایت از افراد ردصلاحیت شده و دفاع از عملکرد آنها و به کارگیری برخی از آنان در مناصب تحت امر» و «مواضع سیاسی و اظهارات در موضوعات و مقاطع مختلف از جمله انتخابات سال ۱۳۸۸» از جمله علل احراز نشدن صلاحیت لاریجانی توسط شورای نگهبان عنوان شده بود.
پس از انتشار این نامه شورای نگهبان، نامه‌ای ۲۱ صفحه‌ای از لاریجانی در فضای مجازی منتشر شد که پاسخ ادعاهای شورای نگهبان بود. نامه‌ای که گفته شد پیش از آن برای مقامات عالی نظام هم ارسال شده است. لاریجانی در این نامه که سه بخش با عناوین “مقدمه”، “پاسخ به اتهامات” و “پیشنهادها” و چندین بند داشت، با استناد به نظریات شهید مرتضی مطهری و نظرات برخی آیات عظام و بزرگان نظام و قوانین کشور، به صورت مبسوطی پاسخ ایرادات شورای نگهبان را داده و در نهایت نوشت: «در این مجال، نظرات حقیر چه در بعد اصلاح روش کار شورای نگهبان و چه بعد اشکالاتی که در اظهار نظر آن شورا در مورد اینجانب وجود داشت ارائه گردید. و خدای عزوجل عالم و ناظر است که در نهایت صدق ارائه شده و اینک در محضر خداوند روی میز آقایان عضو شورای نگهبان است و اعضای محترم به خصوص فقهای گرامی بهتر به وظیفه دینی خود در این امر واقفند که چگونه اصلاح طریق نمایند و رفع ظلم شود؛ و اگر منجر به اقدامی نگردید، موضوع بین من و شما برای یوم تبلی السرائر باقی می ماند تا خداوند در روزی که یوما لاتجزی نفس عن نفس شیئا و لا یقبل منها عدل و لا تنفعها شفاعه و لا هم ینصرون حکومت نماید.»
ذبیح الله خداییان سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری ۳۰ آذر خود در پاسخ به سوالی درباره انتشار نامه محرمانه شورای نگهبان و اینکه آیا انتشار نامه محرمانه تبعاتی دارد یا خیر؟ گفت: افشای اسناد محرمانه به موجب قانون و ایین نامه طرز نگهداری اسناد سری و محرمانه دولتی جرم محسوب می‌شود و اگر کسی آنها را به صورت غیرمجاز منتشر کند قابل تعقیب است. در مورد این نامه اگر مشخص شود از ناحیه ایشان (لاریجانی) منتشر شده قابل تعقیب و پیگیری است ولی باید از سوی دستگاه‌های اطلاعاتی بررسی شود که این نامه‌ای که مهر محرمانه دارد توسط چه کسی منتشر شده است. در صورت شناسایی شخص منتشرکننده قابل تعقیب است.
البته منشا انتشار این نامه محرمانه مشخص نشد اما با توجه به رویکرد لاریجانی و تاکیدش بر برداشتن مهر محرمانه از نامه برای انتشارش، به نظر نمی‌رسد از سوی او منتشر شده باشد. به هر حال این اتفاقات شاید پایانی بر کشمکش لاریجانی با شورای نگهبان درباره احراز نشدن صلاحیتش در انتخابات بود اما نشان داد که لاریجانی به عنوان یکی از مسئولان ارشد نظام با پافشاری و پیگیری تلاش دارد رویه اشتباهی را که به اعتقاد بسیاری از سیاسیون در شورای نگهبان در پیش گرفته شده است، به سمت اصلاح ببرد.
کناره‌گیری از مسئولیت قرارداد با چین
لاریجانی در ۱۲ مرداد در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط رهبری شرکت کرد تا نشان دهد در مقابل نظام نایستاده اما از سوی دیگر د اقدام جنجالی دیگر خود در ۱۴ مرداد و در مراسم تحلیف رئیس جدید قوه مجریه در مجلس شورای اسلامی حاضر نشد تا زاویه خود را با دولت سید ابراهیم رئیسی نشان دهد.
لاریجانی که از ۸ خرداد ۱۳۹۹ با حکم رهبر انقلاب به عنوان عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام و مشاور رهبری انتخاب شده است، در ۲۳ آبان با حکم رهبر انقلاب به عنوان عضو حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب شد.
لاریجانی که در ماه‌های پایانی دولت روحانی با نظر رهبری مسئولیت قرارداد ۲۵ ساله همکاری ایران و چین را بر عهده داشت در ۵ شهریور که موضوع واکسن کرونا به یکی از بحث‌های مناقشه‌برانگیز کشور تبدیل شده بود در اظهاراتی جنجالی عنوان کرد: «حدود مردادماه سال گذشته (۱۳۹۹) بود که دیدم وضعیت کرونا خراب است و با این که مسئولیتی نداشتم با طرف چینی مذاکره کردم که واکسن بفرستند. قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که مسئولان وزارت بهداشت تعلل کردند و این کار انجام نشد.» از طرفی در مهر ۱۴۰۰ خبری منتشر شد که با روی کار آمدن دولت رئیسی، لاریجانی از مسئولیت خود در قرارداد با چین کناره‌گیری کرده و محمد مخبر معاون اول رئیس دولت سیزدهم جایگزین او شده است تا باز هم اعتراض خود را به نحوه روی کار آمدن دولت جدید نشان دهد.
همچنین در پاییز ۱۴۰۰ خبر رسید که این دکترای فلسفه دانشگاه تهران همانطور که در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ در گفت‌وگوی آخرش به عنوان رئیس مجلس گفت که «خانه اصلی من دانشگاه است و برحسب ضرورت در رادیو و تلویزیون دبیرخانه و مجلس آمدم و راضی هم هستم. برای تدریس به دانشگاه می‌روم.» به عنوان استاد به دانشگاه بازگشته است.
رئیس مجالس هشتم تا دهم ۲۰ بهمن در ارتباط مجازی با همایش بین‌المللی انسان‌شناسی در حکمت ابن سینا در سخنانی که به نظر می‌رسد کنایه به برخی مصوبات مجلس یازدهم است گفت: «نگارش قانون فقط به تصویب آن نیست و باید در جامعه نفوذ پیدا کند، پس باید به فرهنگ جامعه توجه داشته باشد.»
او که روزگاری در جناح راست و جریان اصولگرایی تعریف می‌شد ولی چند سالی است به عنوان یک سیاست‌مدار اعتدال‌گراها شناخته می‌شود در ۱۸ اسفند و در همایش الهیات عملی با انتقاد از جریانات تندرو با بیان اینکه “جریان‌های تندروانه جز با توجیه عالمان دینی صورت عملی نمی‌یابند”، یادآور شد: علت اصلی اعوجاج در سازمان روحانیت وابستگی آنها به حکومت‌هاست. تقریباً در تمامی کشورهای منطقه سازمان روحانیت زیرمجموعه حکومت و تحت اشراف آن است اما به تعبیر شهید مطهری روحانیت اهل سنت سخنان اصلاحی زیادی داشته‌اند ولی در مقام حرف بود و نتوانست حرکتی عملی به همراه داشته باشد ولی روحانیت شیعه همیشه با قدرتهای حاکمه در تضاد بود. راز بسیاری از نابسامانی‌های فکری دهه‌های اخیر در همین وابستگی سازمان روحانیت به دولت‌ها نهفته است. در عالم تشیع روحانیت از اساس یک نهاد مستقل از قدرتهای حاکم و اقتصادی بود.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در این سخنرانی تصریح کرد: عدم وجاهت عقلانی برخی گفته‌ها و رفتارها در بخش‌هایی از حکومت که در دهه‌های اخیر با آن بیشتر مواجه بوده‌ایم و سیاست‌مدارانی که حرفهای خلاف عرف و عقل می‌زنند از پدیده‌های شگفت‌آور دوران ماست. هر چه وجه عقلانی در میان سیاست‌مداران بیشتر باشد رشد اجتماعی بهتر خواهد بود و مردم از فریب فریبکاران مصون خواهند بود.
اقدامات و اظهارات لاریجانی از خرداد ۱۴۰۰ به این سو از او چهره‌ای منتقد به وضع موجود اما داخل چارچوب‌های نظام جمهوری اسلامی را به نمایش گذاشته است. سیاست‌مداری که با وجود چهره و لحن آرام خود می‌تواند به وقتش جنجالی باشد و نهادهایی مثل شورای نگهبان را به چالش بکشد. به نظر می‌رسد لاریجانی ۶۴ ساله فعلا قصدی برای بازنشستگی سیاسی ندارد و منتظر است در فرصتی خاص، دوباره خود را از حاشیه به متن سیاست ایران برساند؛ با سیاستی معتدل اما با چاشنی جنجال در وقت مناسب
