قیمت زغال سنگ به دلیل بحران اوکراین در ۶ ماه گذشته در بازارهای جهانی ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته است.

زغال سنگ مهمترین عنصر کلینکر است که یک ماده خام حیاتی مورد استفاده در صنعت تولید سیمان است. علاوه بر افزایش روزافزون قیمت زغال سنگ، قیمت تمام شده فرآورده های نفتی مانند بنزین و گازوئیل نیز در بازارهای بین المللی در حال افزایش است که تاثیر بسیار بدی بر هزینه تولید مواد اولیه سیمان و مواد بسته بندی می گذارد.

پس از شروع جنگ در اوکراین، قیمت نفت خام برنت در ماه مارس با ۲۱ درصد افزایش به میانگین ۱۱۵ دلار در هر بشکه رسید.

ازطرف دیگر به دلیل سخت‌تر شدن فرایند حمل و نقل دریایی و محدودیت های عرضه، هزینه کک نفتی در بازارهای جهانی بیش از دو برابر شده و به حدود ۱۳۰ دلار در هر تن در سال رسیده است.

کک نفتی ماده جامد نهایی غنی از کربن است که از فرایند پالایش نفت حاصل می‌شود و گروهی از سوخت‌ها بشمار می‌آید که به عنوان کک‌ها شناخته می‌شوند؛ از این کک در صنایع سیمان، واحد آب و برق، پالایشگاه‌ها و صنایع کاغذ مصرف می‌شود.

به دلیل کمبود زغال سنگ و کک بخش قابل توجهی از عملیات کارخانه‌های سیمان در برخی از کشورهای دنیا از جمله هند مختل شده است که بر هزینه تولید سیمان نیز تاثیر می گذارد. به طور خلاصه، افزایش هزینه زغال سنگ و فرآورده های نفتی هزینه تولید، توزیع و سایر نهاده ها را افزایش داده است که در نهایت هزینه تولید سیمان ما را در جهان افزایش داده است.

خیز قیمت زغال سنگ و غفلت مسئولین

نگرانی هایی نیز در مورد در دسترس بودن زغال سنگ به دلیل جنگ ادامه داد؛ در داخل کشور در حالی ۹۵درصد سیمان، ۹۰درصد فولاد و ۶۲درصد برق دنیا با زغال سنگ تولید می شود و چین به تنهایی ۳.۲ میلیارد تن زغال سنگ تولید می‌کند، که مسئولان باتدبیر، علیرغم ۱۴میلیارد تن ذخیره این گنج سیاه در ایران، از هیچ تلاشی برای نابودی این معادن دریغ نکردند.

ایران از نظر ذخایر زغال سنگ در حد متوسط جهانی است به طوری که ذخایر زمین شناسی زغال سنگ در ایران حدود ۱۴ میلیارد تن و ذخایر قطعی حدود ۱.۲ میلیارد تن برآورد شده است. در حال حاضر تنها خریدار عمده زغال سنگ داخل کشور شرکت ذوب آهن اصفهان است و میزان مصرف سایر واحدهای صنعتی در مقایسه با آن چندان زیاد نیست.

این روزها در حالی از تولید و زغال سنگ ایران غفلت می‌شود که تقاضا برای زغال سنگ در بازارهای جهانی طی جنگ اوکراین و روسیه سر به فلک کشیده است؛ روسیه ۷۰ درصد از واردات زغال سنگ حرارتی اروپا را تامین می کند و ممنوعیت زغال سنگ روسیه باعث افزایش تقاضا برای زغال سنگ خواهد شد.

بررسی قیمت‌ها حاکی از آن است که در بازارجهانی قیمت هر تن زغال سنگ به ۴۱۸ دلار رسیده است و رکورد قبلی ۲۶۹ دلار در هر تن را که تنها چهار ماه پیش ثبت شده بود را شکست؛ این یک چرخش قابل توجه از سال ۲۰۲۰ است، زمانی که قیمت به زیر ۵۰ دلار آمریکا در هر تن رسید.

استفاده از تکنولوژی روز دنیا و استخراج مکانیزه زغال سنگ، ضمن افزایش ایمنی محیط کار و بهره وری، سودآوری این تولید را افزایش خواهد داد. در ایران فقدان استراتژی مدون در بخش معدن باعث کاهش جذابیت سرمایه گذاری در بخش معدن و به طور خاص معادن زغال سنگ شده است.

این در حالی است که کشورهای توسعه یافته چشم انداز مشخصی برای معادن خود ترسیم کرده اند و با اتخاذ سیاستهای راهبردی، مسیر سرمایه گذاری و توسعه معادن و صنایع معدنی را مشخص می کنند. برای مثال کشور استرالیا در حوزه تأمین انرژی تاکید ویژه ای بر زغال سنگ کرده است.

افزایش قیمت زغال سنگ انتقال به انرژی های تجدیدپذیر را تسریع خواهد کرد؟

در کنفرانس COP۲۶ سال گذشته، ۴۰ کشور موافقت کردند که ذغال سنگ را از ترکیب انرژی خود حذف کنند.

با وجود این، در سال ۲۰۲۱، تولید برق با سوخت زغال سنگ به بالاترین حد خود در سطح جهانی رسید و نشان داد که حذف زغال سنگ از ترکیب انرژی کار ساده ای نخواهد بود.

دلیل اصلی هزینه است. زغال سنگ مقرون به صرفه ترین سوخت انرژی در جهان است. متأسفانه، انرژی کم هزینه برای محیط زیست هزینه بالایی دارد و زغال سنگ بزرگترین منبع انتشار CO۲ مرتبط با انرژی است.

حال با افزایش قیمت زغال سنگ در بازارهای جهانی پیش‌بینی ها حاکی از آن است که چرخش کشورها به سمت انرژی تجدیدپذیر تسریع شود.