عوامل تشدید کننده بیماری ام اس چیست؟

مجتبی عظیمیان رئیس بخش نورولوژی بیمارستان توانبخشی رفیده افزود: بیمارستان توانبخشی رفیده همزمان با دارو درمانی، خدمات توانبخشی به بیماران ام اس ارائه می‌دهد.

وی ادامه داد: ارائه خدمات توانبخشی، بعد بسیار مهمی در کنار دارو درمانی بیماران ام اس است که مورد غفلت واقع شده، اما اولویت اصلی بیمارستانرفیده در درمان بیماران ام اس، بر مبنای خدمات توانبخشی است، چرا که نه دارو درمانی بدون توانبخشی، درمان قطعی است و نه توانبخشی، به تنهایی می‌تواند کمک کننده بیماران ام اس باشد، بلکه تلفیقی از این خدمات، می‌تواند به درمان این بیماران کمک کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی افزود: توانبخشی بیماران ام اس، می‌تواند به صورت سرپایی و بستری انجام شود که پروتکل‌های آن در دنیا تعریف شده و خوشبختانه از چند سال پیش، این تفکر در بیمارستان تخصصی رفیده هم ایجاد شده است و بخش‌های بستری و سرپایی خاص این بیماران راه اندازی، و برنامه توانبخشی خاص بیماران اماس اجرا می‌شود که طبق مشاهدات، این خدمات بسیار مؤثر بوده و بیماران هم از آن استقبال می‌کنند.

عظیمیان همچنین توضیح داد: با توجه به اینکه علائم بیماران ام اس با یکدیگر متفاوت است، تیم درمان شامل متخصصان فیزیوتراپی، طب فیزیکی، گفتار درمانی، کاردرمانی، روانشناسی، روانپزشکی، اورولوژی، گوارش، و مغز و اعصاب که رهبری تیم را بعهده دارد، به ارزیابی بیماران پرداخته و بر اساس شرایط هر یک از بیماران، خدمات توانبخشی به آنان ارائه می‌دهد.

این متخصص مغز و اعصاب در تعریف بیماری ام اس گفت: گرفتگی بافت‌های گوناگون که با نام اختصاری «ام اس» شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع، آسیب می‌بینند. و چون بافت میلین، باعث انتقال پیام‌های عصبی در دستگاه عصبی است، با التهاب در این بافت، انتقال پیام‌های عصبی نیز با مشکل مواجه شده و علائم بیماری که بیشتر ناشی از التهاب در بافت میلین است، بروز می‌کند.

عظیمیان با اشاره به اینکه تا کنون علت ایجاد این بیماری کشف نشده است، اظهار داشت: متأسفانه در حال حاضر هیچ دلیل قاطع و یا علت خاصی برای ایجاد این بیماری شناخته نشده است، اما نتایج برخی از مطالعات، به ارتباط این بیماری با میزان ویتامین D در افراد اشاره دارند، و اینکه شاید کمبود ویتامین D، بتواند از دلایل ایجاد این بیماری باشد، ولی هنوز دلیل قطعی برای این ادعا وجود ندارد و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد.

وی در ادامه به عوامل تشدید کننده بیماری ام اس اشاره کرد و افزود: طبق تحقیقات انجام شده، «گرما و استرس شدید» این بیماری را تشدید می‌کنند و «مصرف سیگار»، علائم بیماران مبتلا به ام اس را ۱۰ برابر افزایش می‌دهد و یا باعث ایجاد حمله در آنان می‌شود.

عظیمیان در ادامه به علائم بیماری پرداخت و گفت: با توجه به اینکه این بیماری، کل دستگاه عصبی را درگیر می‌کند، علائم متعددی را نیز شاهد هستیم که بارزترین آنها، ” علائم چشمی، حرکتی، اختلالات تعادل و راه رفتن، علائم حسی، مشکلات کنترل ادرار و مدفوع، علائم شناختی و افسردگی ” است.

وی با اشاره به اینکه تا به امروز درمان قطعی بیماری ام اس کشف نشده است، افزود: اغلب درمان‌ها برای این بیماری، درمان‌هایی است که می‌تواند در سیر درمان مؤثر باشد و علاوه بر آن، علامت درمانی و توانبخشی نیز انجام می‌شود.

وی ادامه داد: برخی از داروها سیر بیماری را کنترل می‌کنند و یا حداقل ورود به فازهای شدیدتر بیماری را به تأخیر می‌اندازند. خوشبختانه تمام این داروها که مستقیماً بر روی سیر بیماری تأثیر می‌گذارند، در کشور ما موجود است و مورد استفاده قرار می‌گیرد و نوع دیگر داروها، داروهایی است که برای علامت درمانی استفاده می‌شوند، که داروهای جانبی می‌باشند و در کنار داروهای اصلی، به بیمار تجویز می‌شوند، برای مثال، زمانی که بیمار اسپاسم عضلانی دارد، به رفع اسپاسم می‌پردازیم و یا اگر علائم روحی و روانی پیدا کرده باشد، آن را کنترل می‌کنیم و به عبارتی، این داروها به طور مستقیم روی سیر بیماری اثر ندارند، اما علائم بیماری را کنترل می‌کنند تا بیمار بتواند زندگی بهتری داشته باشد.

عظیمیان اظهار داشت: با توجه به سیر متفاوت بیماری، انواع مختلفی از بیماری تعریف می‌شود، برای مثال، نوع یک، حمله بیماری به صورت رفت و برگشتی است، یعنی یک حمله ایجاد می‌شود، علائم کاملاً بهبود پیدا می‌کند و بعد ممکن است، دوباره یک حمله دیگر اتفاق بیافتد. نوع دیگری از بیماری، اینگونه است که وقتی حمله‌ای ایجاد می‌شود، همان حمله اول شروع به پیشرفت می‌کند، و بعضی مواقع، حمله‌ی اول مقداری بهبود پیدا می‌کند، ولی بیمار کاملاً بهتر نمی‌شود و دوباره وارد یک حمله دیگر می‌شود.

وی افزود: به دلیل وجود سیرهای مختلف بیماری، دسته‌بندی بیماران مشکل است، که البته وقتی بیمار زیر نظر پزشک باشد، شرح حال گرفته می‌شود و به طور مرتب، ویزیت شده و نهایتاً، مشخص می‌شود که بیمار جزو کدام دسته است.

این استاد دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، در خصوص خدمات توانبخشی برای بیماران ام اس نیز گفت: این بعد از درمان، متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته، و مراکز توانبخشی که به این بیماران ارائه خدمات سرپایی می‌دهند، بسیار محدود هستند و به غیر از بیمارستان توانبخشی رفیده، هیچ بیمارستانی در کل کشور خدمات بستری توانبخشی به این بیماران ارائه نمی‌دهد.

عظیمیان در عین حال به برنامه وزارت بهداشت برای گسترش مراکز مشابه رفیده در مراکز استان‌ها اشاره کرد و افزود: با هماهنگی دانشگاه‌های علوم پزشکی در برخی از مراکز استان‌ها همچون زنجان، اصفهان، مشهد و شیراز، برنامه اختصاص ۵ درصد تخت‌های بیمارستان‌ها به خدمات توانبخشی اجرا می‌شود تا با استفاده از الگوی استاندارد بیمارستان توانبخشی رفیده، خدمات تخصصی توانبخشی در فاز بستری نیز در کشور گسترش یابد.