افزایش غیر قابل کنترل سرطان‌ها در دو دهه دیگر/ ابتلا به این ۱۰ سرطان به دلیل مصرف دخانیات
ایسنا نوشت: عضو هیات علمی گروه انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: امروزه در جامعه ما شیوع مصرف دخانیات افزایش پیدا کرده و وحشتناک‌تر از آن سن استفاده از این مواد کاهش پیدا کرده است. صدای وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم را دو دهه دیگر خواهیم شنید؛ در آن زمان سرطان‌ها به شکل غیر قابل کنترلی افزایش پیدا کرده است.
دکتر سیدامیر آل داوود در نشست خبری با اصحاب رسانه به مناسبت هفته ملی بدون دخانیات در مرکز بهداشت استان، اظهار کرد: بیماری‌هایی که استعمال دخانیات ایجاد می‌کند، صرفا سرطان نیست. در واقع مصرف دخانیات تقریبا در تمام سیستم‌ها و دستگاه‌های بدن ایجاد بیماری‌هایی می‌کند که می‌تواند خطرناک باشد.
وی افزود: به طور روزافزون با افزایش بروز سرطان‌ها در دنیا و کشور مواجه هستیم. هرساله آمار مبتلایان به سرطان افزایش پیدا می‌کند. از نظر علمی به طور کلی حداقل یک سوم سرطان‌ها قابل پیشگیری است و این پیشگیری مشروط به پرهیز از عوامل سرطان‌زا است. دخانیات از مهم‌ترین عوامل سرطان‌زا هستند. اگر جامعه‌ای بتواند در این خصوص اقدامی جدی انجام دهد و جامعه‌ای بدون مصرف دخانیات باشد توقع داریم میزان بروز و شیوع سرطان‌ها کاهش پیدا کند.
عضو هیات علمی گروه انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: یکی از اشتباهات در بحث دخانیات این است که خیلی از مردم فکر می‌کنند وقتی می‌گوییم سیگار سرطان‌زا است تنها منحصر به سیگار است و اگر به فرض قلیان می‌کشند این مشکلات را ندارند در صورتی که اصلا اینگونه نیست و دخانیات دیگر حداقل به میزان سیگار خطر سرطان‌زایی دارند.
آل داوود ادامه داد: به شکلی علمی اثبات شده که هر جامعه‌ای که توانسته مصرف دخانیات خود را کنترل کند و کاهش دهد خیلی از سرطان‌ها نیز در آن جامعه کاهش پیدا کرده است. نمونه‌های موفق این موضوع چند کشور غربی هستند که توانسته‌اند با کاهش جدی مصرف دخانیات بعضی از سرطان‌ها را به شکل قابل توجهی کاهش دهند.
وی با بیان اینکه خیلی از اوقات اینگونه تلقی می‌شود که فرد سیگاری تنها در معرض ابتلا به سرطان ریه است، عنوان کرد: سازمان بهداشت جهانی امروزه حداقل بیش از ۱۰ نوع سرطان را در لیست خود آورده که این موارد به شکل قطعی ارتباط مستقیم با مصرف دخانیات دارند. این سرطان‌ها شامل سرطان‌های حفره دهان، حنجره و گلو، دستگاه گوارش از جمله مری و معده، روده بزرگ، کبد، لوزالمعده، مثانه، کلیه و سرطان خون می‌شود.
عضو هیات علمی گروه انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: زمانی که به آمار کشوری خود نگاه می‌کنیم می‌بینیم که خیلی از موارد ذکر شده سرطان‌های شایع مبتلابه ما هستند؛ به عنوان مثال سرطان‌های دستگاه گوارش جزو شایع‌ترین سرطان‌هایی است که در کشور و استان ما مردم به آن مبتلا می‌شوند و تمام این بیماری‌ها به شکلی با دخانیات ارتباط دارد.
آل داوود اضافه کرد: دود حاصل از دخانیات دارای چندصد نوع ماده شیمیایی است که امروزه سازمان بهداشت جهانی با مطالعات قطعی حداقل ۷۰ نوع از این مواد شیمیایی را سرطان‌زا تشخیص داده‌است. نیکوتین که ماده اصلی تشکیل اعتیاد به سیگار است زمانی که وارد کبد و سیستم‌های آنزیمی بدن می‌شود مشتقاتی را در بدن ایجاد می‌کند که در خیلی از ارگان‌ها و سیستم‌های بدن می‌تواند ایجاد سرطان کند.
وی افزود: بنزن که ماده‌ای سرطان‌زا بوده و سرطان خون که جزء بدترین سرطان‌ها است را ایجاد می‌کند در بین این مواد قرار می‌گیرد. فردی که یک نخ سیگار می‌کشد حداقل ۷۲ نوع ماده سمی قطعا سرطان‌زا وارد بدن خود می‌کند. ضرر استعمال دخانیات تنها برای فرد مصرف‌کننده نیست بلکه هر فردی که در آن محیط سربسته در معرض این دود باشد نیز در معرض ابتلا به این بیماری‌ها است.
عضو هیات علمی گروه انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد یادآورد شد: استعمال دخانیات برای تمام گروه‌های سنی و جنسیت‌ها خطرناک است. بعضی از مطالعات نشان داده که امکان دارد استعمال دخانیات برای خانم‌ها به‌دلیل تفاوت‌ها در سیستم‌های آنزیمی و سم‌زدایی آنها خطر بیشتری داشته باشد.
آل داوود گفت: امروزه در جامعه ما شیوع مصرف دخانیات افزایش پیدا کرده و وحشتناک‌تر از آن سن استفاده از این مواد کاهش پیدا کرده است. صدای وضعیتی که امروز شاهد آن هستیم را دو دهه دیگر خواهیم شنید؛ در آن زمان سرطان‌ها به شکل غیر قابل کنترلی افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه یکی از معضلات مهم سیستم بهداشت و درمان کشور ما بحث افزایش سرطان‌ها است، عنوان کرد: زمانی که در یک فرد سرطان ایجاد می‌شود به غیر از مسائل جسمی و بحث درمانی که خرج‌های کلانی را روی دست آن فرد، خانواده و جامعه می‌گذارد؛ معضلات خانوادگی و اجتماعی زیادی ایجاد می‌شود. در بحث دخانیات شرایط خوبی در کشور نداریم و اطمینان داریم در دو دهه آینده وضعیت بدتر خواهد شد.
عضو هیات علمی گروه انکولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: یکی از نکات مهم دیگر اعتقادات غلطی است که در جامعه ما خصوصاً در طبقات پایین آن وجود دارد. ممکن است همه شنیده باشند که سیگار سرطان‌زا است اما خیلی از افراد مواد مخدر و تریاک را نه تنها مضر نمی‌دانند بلکه فکر می‌کنند درمانی برای سرطان است.
آل داوود خاطرنشان کرد: چند مطالعه بزرگی که در دهه‌های قبل در استان گلستان انجام شده است نشان داده که شیوع زیاد سرطان مری در این ناحیه با مصرف مواد افیونی و تریاک ارتباط دارد. کار جدی ما در بحث سرطان زمانی است که از آن پیشگیری کنیم.
دکتر سیدجواد حسینی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در بخشی از این نشست اظهار کرد: شعار امثال این هفته «دخانیات، تهدیدی برای سلامت محیط زیست ما» بوده که به نظر من شعاری قابل قبول است. سال ۱۳۸۴ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب شد. اهداف این قانون کاهش سطح دسترسی به مواد دخانی بود. یکی از مواردی که می‌تواند از انتشار بیماری‌های عفونی جلوگیری کند، کاهش دسترسی به مواد مشکل‌زا به بدن است. کاهش دسترسی به مواد دخانی یکی از اهداف اصلی است که ما باید تا ۱۴۰۴ به آن برسیم.
وی افزود: شهر بدون دخانیات بودن مشهد بحثی است که با همکاری سازمان بهداشت جهانی در حال پیگیری است. این بحث در مکه، مدینه و شهر قم و مسجد جمکران شروع شده بود. امیدواریم بتوانیم پروژه شهر بدون دخانیات را به سرانجام مناسبی برسانیم.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص بحث کنترل و عرضه مواد دخانی در اماکن آموزشی و دانشگاه‌ها گفت: متاسفانه در حال حاضر در بعضی جوامع سن استفاده از دخانیات و در معرض قرار گرفتن کاهش پیدا کرده است. یکی از موضوعاتی که در پروژه شهر بدون دخانیات مطرح است، جلوگیری از دسترسی افراد خصوصاً کمتر از ۱۳ سال به مواد دخانی است.
حسینی ادامه داد: در بحث سلامت چهار بعد روانی، اجتماعی، معنوی و جسمی داریم. نظام‌های سلامت در بهترین شرایط در حالی که ۱۰۰ درصد تولیت با آنها است، می‌توانند ۲۵ درصد کار اجرایی سلامت را انجام دهند. ۷۵ درصد دیگر سهم سایر سازمان‌های توسعه است که اگر بتوانند وظیفه اجتماعی خود را انجام دهند می‌توانیم با کمک آنها از مردم در برابر دود سیگار در پارک‌ها و مکان‌های عمومی محافظت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: طبق قانون در جمهوری اسلامی تبلیغ دخانیات ممنوع است. فروش محصولات دخانی و نظارت بر آن باید در قالبی باشد که این محصولات به صورت نخی و به افراد زیر ۱۸ سال فروخته نشود. همچنین نباید این فروش در نزدیکی مدارس اتفاق بیفتد.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اهمیت کمک مردم در بحث معضلات مصرف دخانیات عنوان کرد: به عنوان مثال در بحث کرونا وضعیت مناسب بوده و تنها در سه روز از ۱۰ روز اخیر فوتی داشتیم. مشارکت مردم در دوزهای اول و دوم بسیار خوب بوده اما در دوز سوم مشارکت مردم به‌دلیل عادی‌انگاری آنچنان که انتظار می‌رفت انجام نشده است.
حسینی در خصوص شیوع سرخک در استان بیان کرد: ما در استان ۵ مورد سرخک داشتیم که ۴ مورد از آن وارده بوده و یکی از این افراد ایرانی بوده است و این فرد نیز از خارج کشور آمده است. دو مقوله واکسیناسیون و استفاده از ماسک نیز در این خصوص توصیه می‌شود.
وی اضافه کرد: در تعداد بیماری‌های التور، تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو، فلج اطفال و سل نیز با توجه به ورود افراد از کشور همسایه شرقی به استان و قابل قبول نبودن خدمات بهداشتی در آن افزایش داشتیم.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با شناسایی بیماری آبله میمون در ایران و استان تصریح کرد: در کشور و استان ۹ مورد مشکوک داشتیم که ۶ مورد منفی بوده و سه مورد در حال بررسی است. در آبله میمون نیز مانند بقیه بیماری‌های عفونی رعایت فاصله و تماس پیدا نکردن با ترشحات بیمار اهمیت دارد.
حسینی یادآور شد: متاسفانه با توجه به شرایطی که داریم استقبال جوانان و نوجوانان از استفاده دخانیات بیشتر شده است. مصرف دخانیات عامل انواع سرطان‌ها، بیماری‌های پوستی، داخلی، عفونی، سقط و مرگ جنین است.
در بخش دیگری از این نشست دکتر فرشید وفا، رئیس گروه سلامت کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اظهار کرد: در راستای فرآیندهای اجرایی مبارزه با دخانیات که تهدیدی برای سلامت و محیط زیست بوده بر ممنوعیت عرضه به افراد زیر ۱۸ سال تاکید شده است.
وی افزود: در بازرسی‌های روزانه با فرآیندهایی همچون عرضه قلیان در مناطق تفرجگاهی مقابله شده و در ۳۸۷۶ بازدید انجام شده ۲۸۰۰ اخطار صادر شده و ۲۸ هزار و ۶۴۷ قلیان جمع‌آوری شده است. ضمن اینکه ۱۸۴۷ واحد عرضه کننده پلمب شده و متخلفان نیز به مرجع قضایی معرفی شده‌اند.
رئیس گروه سلامت کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: عرضه قلیان در رستوران‌ها و کافه‌ها ممنوع بوده و در صورت مشاهده و دریافت شکایت مردم به‌شدت با فرد متخلف برخورد خواهد شد، همچنین با موارد زیرزمینی نیز طبق قانون برخورد می‌کنیم.
در ادامه این نشست دکتر بابک اقبالی، رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اظهار کرد: مصرف دخانیات در جمعیت بالای ۱۸ سال ۲۰ درصد بوده و از هر ۵ نفر یک نفر مصرف کننده دخانیات است.
وی اضافه کرد: میزان مصرف دخانیات در آقایان ۳۶ درصد و در خانم‌ها ۷ درصد است. متاسفانه آمار مصرف بانوان استان از میانگین کشوری بالاتر است و عدد آن در استان در بانوان ۱۳ درصد و در آقایان ۳۰ درصد است.
رئیس گروه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: افرادی که خودشان مصرف کننده نیستند، اما با مصرف کننده ارتباط مستقیم داشتند آسیب جدی دیدند که ۲۲ درصد در منزل و ۱۳ درصد در محل کار بوده‌اند.
اقبالی با اشاره به اینکه انواع دخانیات شامل سیگار، سیگار برگ، پیپ، قلیان، چپق و سیگار دست پیچ بوده و آسیب‌های این مواد دخانی تنها برای مصرف کننده نیست و افراد در ارتباط با فرد مصرف کننده را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد، عنوان کرد: بیماری‌های کشنده قلبی، عروقی، ریوی، انسداد مزمن ریه، سرطان دهانه رحم در زنان، سکته مغزی و انواع سرطان‌ها ارتباط مستقیمی با دخانیات دارند و اکثر این گروه از بیماران مصرف‌کننده سیگار و قلیان بوده‌اند؛ همچنین بیماری‌های غیر کشنده نیز شامل عروق محیطی، کرون، دهان و دندان، زخم معده، اثنی عشر، آب مروارید و شکستگی گردن ران بوده است.
وی در خصوص آسیب مصرف دخانیات در مادران باردار، گفت: مادران باردار اگر در ۳ ماهه اول بارداری دخانیات را ترک کنند با خطرات کمتری مواجه هستند، اما اگر این گروه از مادران به مصرف دخانیات ادامه دهند با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهند شد و این آسیب‌ها در ۳ ماهه سوم بارداری شدیدتر از ۳ ماه‌های اول و دوم خواهد بود.
