جلال زاده : با آمریکایی ها در سه موضوع به توافق نرسیدیم

جواد مرشدی : چند ماهی بود که از مذاکرات وین خبری نبود، مذاکراتی که در پی کشمکش‌های تهران- واشنگتن بر سر برخی مسائل باقی مانده در مذاکرات، متوقف شده بود با سفر «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با هدف شکست بن بست مذاکرات ایران و ۱+۴ به ایران رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت .پیرو این سفر«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز هفته گذشته به تهران آمد و نوید یک راه حل میانه را داد.

در هر حال این دور از مذاکرات غیرمستقیم آمریکا و ایران از طریق اتحادیه اروپا ، سه شنبه گذشته در دوحه(پایتخت قطر) آغاز و چهارشنبه پایان یافت. پس از پایان این نشست منابع غربی و برخی مقامات ارشد امریکایی از عدم حصول نتیجه در این دو روز گفتند .

خبر آنلاین در گفت و گو با وحید جلال زاده رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم به بررسی علت های به نتیجه نرسیدن این نشست پرداخته است که در پی می خوانید :

چهار ماه پس از توقف مذاکرات وین ،هفته گذشته نشستی در دوحه برگزار شد که به نتیجه نرسید ،چرا این نشست بی نتیجه ماند؟ آنها چه می گفتند و ما چه می خواستیم؟

مذاکرات در اسفند ماه سال گذشته تقریبا به یک نقطه مطلوب دو طرف رسیده بود و طرفین آماده توافق بودند .متاسفانه در جلسات آخر ، آمریکایی ها زیر میز زدند و از پذیرش دو سه مورد از توافقات قبلی ، امتناع کردند و خواستار تغییراتی تازه شدند.

همان بحث بازگشت لیست اسامی تحریمی ها و تضمین های مورد نظر ما؟

بله ، توافق شده بود تعدادی از نهادها و افراد حقیقی و حقوقی از لیست قرمز تحریم خارج شوند ، اما تغییر موضع دادند و گفتند ممکن است آنها را دوباره به فهرست تحریمی ها بازگردانیم .

در بحث تضمین ها نیز آمریکایی ها، پذیرفته بودند یک بازه زمانی برای تضمین انتفاع اقتصادی در توافق قید شود اما در جلسات آخر مذاکرات وین ( اسفند ماه) دراین مورد هم تغییر موضع دادند. این بدعهدی ها سبب شدکه ابتدا آقای رابرت مالی و سپس آقای باقری وین را ترک کنند.

چه تحولی رخ داد که باوجود این چالش ها ، مذاکرات پس از چهار ماه وقفه ، دوباره از سر گرفته شد؟

بعد از سفرهای آقایان مورا و بورل به تهران و پایتخت برخی از کشورها و انجام مکاتبات ، مذاکرات به شکل دیگری و نصفه نیمه ادامه داشت .جمهوری اسلامی هیج وقت از مذاکرات فرار نکرده ، بنابراین ، آمادگی برای مذاکرات محدد را البته نه در وین و نه در آن قالب قبلی بلکه در دوحه قطر و در شکل جدید اعلام کرد. بنا شد دیپلمات های ما با آقای مورا مذاکره کنند و ایشان نتایج مذاکرات را به آقای مالی در دوحه منتقل کند .

ایران در چه موضوعاتی نتوانست با امریکایی ها به تفاهم برسد؟

با آمریکایی ها در سه موضوع به تفاهم و توافق نرسیدیم یکی بحث تضمین ها بود که عرض کردم ،در این بخش ، آمریکایی ها، می بایست ، تضمین می دادند حداقل تا پایان دوره بایدن انتفاع اقتصادی جمهوری اسلامی برقرار خواهد بود اما متاسفانه توانایی اینکار را ندارند . نکته دوم بحث پادمان بود، ما در مذاکرات اسفند ماه با غربی ها به این تفاهم رسیده بودیم که با آژانس در رد و بدل متون و سوال و پرسش و پاسخ جمهوری اسلامی به توافق برسیم تا در خرداد ماه و در اجلاسیه شورای حکام بحث پادمانی ما حل و فصل شود و پرونده مختومه شود که خُب دیدیم ، نه فقط این اتفاق نیافتاد بلکه آژانس و شورای حکام علیه جمهوری اسلامی قطعنامه صادر کرد، البته محتوای قطعنامه ملایم بود اما جمهوری اسلامی همین را هم برنتابید و ما در دوحه تاکید کردیم ، بحث پادمان باید پایان یابد. بحث سوم هم همین لیست قرمز تحریمی هاست که جمهوری اسلامی تاکید دارد ، افراد حقیقی و حقوقی که تفاهم شده از لیست حذف شوند ، دیگر نباید به بهانه های دیگری ، مجددا به لیست قرمز بازگردانده شوند.

آمریکایی ها مدعی هستند جمهوری اسلامی حرف جدیدی نزده و حرف های قبلی را تکرار کرده ، در حالی که ما همین موضوعات را با آقای مورا و آقای بورل و ۱+۴ مطرح کرده بودیم و گفته بودیم اگر جمهوری اسلامی از این مذاکرات انتفاع اقتصادی به دست نیاورد ، اصلا نقض غرض است و رفتن ما به مذاکرات اصلا هیچ سودی به حال جمهوری اسلامی ندارد . ما نه بیش تر از برجام می خواهیم و نه به کمتر از برجام راضی می شویم . حالا ، آمریکایی ها باید اراده سیاسی خودشان را نشان دهند و درخواست های بحق جمهوری اسلامی را در قالب مذاکرات وین و برجام بپذیرند.

خاموش کردن دوربین های پادمانی در ناکامی مذاکرات دوحه تاثیر گذار بود؟

نه، این دوربین ها در مذاکرات دوحه تاثیر منفی در تصمیمات دو طرف نداشت . طبق قانون راهبردی لغو تحریم های مجلس ما یک بازه زمانی را برای دولت مشخص کرده بودیم که اگر تحریم ها در آن بازه زمانی لغو نشود به اقدامات یکجانبه و داوطلبانه ایران در پروتکل الحاقی پایان دهد .جمهوری اسلامی ، حُسن نیت نشان داد و با این پیش فرض که ممکن است مذاکرات به نتیجه برسد ، دوربین ها را در مدت زمان مشخص شده ، جدا نکرد و تصویر برداری ادامه یافت و البته تصاویر را در اختیار آژانس قرار ندادیم . ما در حال طی کردن یک پروسه با آژانس هستیم اما این پروسه ، جداگانه است و ارتباطی به مذاکرات دوحه نداشت . ما از حق قانونی خودمان استفاده کردیم ،پروتکل داوطلبانه است و این حق اولیه ما بوده که در مقابل اقدامات خصمانه آژانس در نپذیرفتن درخواست های بحق ایران ، دسترسی های دوربین ها را قطع کنیم و دوربین ها را از محل شان جدا کنیم .

قطعنامه آژانس ،جمهوری اسلامی را به یک موضعی رساند که اقدامات متقابلی را انجام دهد که به مذاق غربی ها خیلی خوش نیامد و آن پایان تصویر برداری دوربین های پادمانی بود.هر چند ما تصاویر را به آژانس نمی دادیم اما دوربین ها به تصویر برداری خودشان ادامه می دادند و فایل آنها در جمهوری اسلامی محفوظ بود . اقدام دیگر ، بکار گیری نسل جدید سانتریفیوژها در نطنز بود که غربی ها نسبت به آن نیز واکنش نشان دادند .

به عنوان رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ، چشم انداز آینده برجام را چگونه می بینید . آیا جمهوری اسلامی به نتیجه مطلوب و دلخواه خود خواهد رسید؟

این سوال خوبی است ، نماینده آمریکا در سازمان ملل چند روز پیش اعلام کرد که امریکا می خواهد تحریم ها را لغو کند و جمهوری اسلامی به تعهدات خودش برگردد،این، همان حرفی است که جمهوری اسلامی بارها بیان کرده که آمریکا باید تحریم ها را لغو و انتفاع اقتصادی کشورمان را حداقل تا پایان دوره ریاست جمهوری بایدن تضمین کند و اگر این شروط برآورده شود ، جمهوری اسلامی نیز همانگونه که بارها اعلام کرده به تعهدات برجامی خود باز خواهد گشت . اما امریکایی ها در جلسات مذاکراتی متاسفانه ، تن به این تعهدات نمی دهند .

اگر امریکا اراده سیاسی برای برگشت به برجام نداشته باشد قطعا این مذاکرات به نتیجه مطلوب دو طرف نخواهد رسید . اکنون ، توپ در زمین امریکایی هاست ، کاخ سفید در موضع گیری های رسمی از بازگشت به برجام و پذیرش الزامات آن مانند لغو تحریم ها سخن می گوید اما در مذاکرات برجامی جاضر نیست ، تضمین بدهد که اعضای خارج شده از لیست قرمز را مجددا به لیست بازنگرداند و مسائل پادمانی جمهوری اسلامی هم طبق توافقاتی که با آژانس داشتیم حل شود. اگر این مواع ، رفع شوند به توافق خواهیم رسید اما اگر امریکایی ها بخواهند با همین رویکرد ادامه دهند و گمان کنند جمهوری اسلامی از مواضع خود ، عقب خواهد نشست ، قطعا مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید.

با توجه به شرایط موجود بنظر شما دور بعدی مذاکرات چه زمانی انجام خواهد شد ؟

بنظرمی آِّید که نتایج مذاکرات دوحه ۱ بعد از تجزیه و تحلیل در پایتخت ها و همچنین سفر آقای بایدن به منطقه ،آشکار خواهد شد . البته من همین جا فرصت را غنیمت می شمرم و عرض می کنم که بعضی از گزارشات حاکی ازاین است که آقای بایدن در سفر به منطقه مرتکب اشتباهات تاریخی و راهبردی خواهد شد ، زیرا به نظر می رسد ، گزارشاتی که از وضعیت منطقه برای آقای بایدن تهیه کرده اند، گزارش های نادرست و گمراه کننده ای است. بنابراین ، توصیه می کنیم دستگاه دیپلماسی آمریکا ، بایدن را از تکرار اشتباهات گذشته روسای جمهور آمریکا در مورد جمهوری اسلامی بازدارند.

زمان دقیقی برای آغاز دور بعدی مذاکرات ، قابل اعلام یا گمانه زنی است ؟

خیر . گویا، آقای بایدن طی یکی دو هفته آینده به منطقه سفر می کند اما نمی توان زمان دقیقی برای آغاز دور بعدی مذاکرات اعلام کرد.