از سیر تا شکلات؛ پیشنهادهای تغذیه‌ای برای مواجهه با آلاینده‌ها
ایسنا نوشت: یک متخصص تغذیه گفت: افرادی که رژیم غذایی کمتر مغذی دارند بیشتر در خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار دارند و اگر این افراد در معرض آلودگی هوا نیز قرار بگیرند شدت این بیماری‌های مزمن در بدن آن‌ها بیشتر خواهد شد.
دکتر سیما جعفری‌راد اظهار کرد: در دنیای امروز آلاینده‌های زیادی در اطراف ما وجود دارند که از مهم‌ترین این آلاینده‌ها، آلاینده‌های ناشی از نفت، سوخت‌های فسیلی و صنایع پتروشیمی است.
وی افزود: ترکیباتی مانند NO۲، SO۲، H۲S، منوکسیدکربن و ترکیبات آلی فعال می‌توانند باعث ایجاد بیماری‌های مزمنی مانند سرطان شوند و به همین دلیل باید تا حدامکان کمتر در معرض این آلاینده‌ها قرار بگیریم و یا در شرایط مواجهه با این آلاینده‌ها، راهکارهایی در پیش بگیریم تا ضرر آلاینده‌ها بر بدن را به حداقل برسانیم.
این متخصص تغذیه با اشاره به آثار قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها گفت: بروز واکنش‌های التهابی در ریه، اختلالات تنفسی، تأثیر منفی بر قلب و عروق، افزایش داروهای مصرفی و در نتیجه افزایش خطر مرگ و میر از آثار کوتاه مدت قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها هستند بنابراین باید به این موضوع توجه جدی شود که برای حفظ سلامتی کمتر در معرض آلاینده‌ها قرار بگیریم.
وی افزود: نکته قابل توجه این است که تأثیر آلاینده‌ها بر سلامت افراد از مسیرهای مختلفی انجام می‌شود؛ این مسیرها شامل مسیرهای التهابی و استرس اکسیداتیو هستند. فعالیت این مسیرها می‌تواند باعث تغییر عملکرد سیستم عصبی اتونوم شود. تغییر سیستم عصبی اتونوم می‌تواند بیماری‌های قلبی و مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها را نیز افزایش دهد، بنابراین اگر در محیطی زندگی می‌کنیم که زیاد در معرض مواجهه با آلاینده‌ها هستیم باید از راهکارهایی استفاده کنیم تا از سلامت خودمان محافظت کنیم.
غذایی که می‌خوریم می‌تواند بدن ما را در برابر آلاینده‌ها مقاوم کند
جعفری‌راد گفت: فواید رژیم غذایی سالم برای ارتقای سلامت ما و کاهش خطر بیماری‌های مزمن مشخص شده است؛ افرادی که رژیم غذایی کمتر مغذی دارند بیشتر در خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار دارند و اگر این افراد در معرض آلودگی هوا نیز قرار بگیرند شدت این بیماری‌های مزمن نیز با تحریک مسیرهای التهابی و استرس اکسیداتیو در بدن آن‌ها بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به ویژگی‌های رژیم غذایی مناسب در مواجهه با آلاینده‌ها گفت: بهتر است افراد کالری دریافتی خود را با نوع فعالیت بدنی‌شان متعادل کنند؛ مصرف فیبر، ماهی، میوه و سبزیجات را افزایش دهند و مصرف نمک، قندهای اضافی و چربی‌های اشباع شده را در رژیم غذایی خود محدود کنند.
این متخصص تغذیه افزود: این تغییر رفتارهای غذایی ممکن است برای بسیاری از افراد سخت باشد اما باید تلاش کنند با توجه به شرایط محیطی که در آن زندگی می‌کنند رژیم غذایی خود را به سمت سالمتر شدن پیش ببرند.
ترکیبات ارتقاءدهنده سلامت
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: بعضی از ترکیبات موجود در برخی مواد غذایی، ترکیبات ارتقاءدهنده سلامت هستند، از جمله ترکیباتی مانند فیتونوترینت‌ها (مواد مغذی گیاهی) که مولکول‌های شیمیایی هستند که در مواد غذایی گیاهی یافت می‌شوند. در حقیقت این ترکیبات متفاوت از ویتامین‌ها هستند و بدن ما نیازی ندارد که مانند ویتامین‌ها به طور روزانه آن‌ها را دریافت کند اما اگر این ترکیبات را در رژیم غذایی خود داشته باشیم باعث ارتقاء و افزایش سطح سلامت ما خواهند شد.
وی افزود: بسیاری از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در گروه فیتونوترینت‌ها قرار می‌گیرند و به عبارتی گیاهان این فیتونوترینت‌ها را برای خود می‌سازند تا آن‌ها را از بیماری‌ها و شرایط مضر محافظت کنند.
جعفری‌راد گفت: به همین دلیل یعنی ویژگی محافظتی که این ترکیبات دارند مصرف آن‌ها برای ارتقاء سلامت ما مؤثر است. فیتونوترینت‌ها می‌توانند ترکیبات اکسیدانی و رادیکال‌های آزاد را از بین ببرند و اثر آن‌ها را بر مولکول‌های آلی بدن ما به حداقل برسانند و از این طریق مقاومت بدن را در برابر برخی مواد شیمیایی مضر و آلاینده‌ها بالا ببرند.
وی افزود: فیتونوترینت‌هایی که در رژیم غذایی انسان وجود دارند بسیار متنوع‌اند؛ مانند کاروتنوئیدها، فلاونوئیدها، فیتواستروژن‌ها و الاژیک‌اسید که از مهم‌ترین فیتونوترینت‌ها هستند. این ترکیبات در مواد غذایی گیاهی متعددی دیده می‌شوند. کاروتنوئیدها به ترکیبات مختلفی تقسیم می‌شوند مانند بتاکاروتن، آلفاکاروتن، لوتئین و لیکوپن که این‌ها را می‌توانیم در محصولات گیاهی مانند کدو حلوایی، هویج، اسفناج و گوجه فرنگی پیدا کنیم و هر چه این محصولات گیاهی رنگ بیشتری داشته باشند، محتوای کاروتنوئیدی بیشتری نیز دارند.
این متخصص تغذیه گفت: انواع دیگر فیتونوترینت‌ها را نیز می‌توان در محصولات گیاهی دیگری مانند چای سبز، قهوه، شکلات تلخ، پیاز، سیب، گریپ‌فروت، زنجبیل، توت‌فرنگی، تمشک، انواع بری‌ها، انواع خانواده کلم و میوه‌هایی مانند انار و انگور و آجیل‌هایی مثل گردو و پسته یافت کنیم.
وی افزود: فیتواستروژن‌ها نیز در برخی ترکیبات غذایی مثل سویا، کلم بروکلی، قهوه و حبوبات وجود دارند و می‌توانند عملکرد استروژن را در بدن ما تقلید کنند.
این متخصص تغذیه در ادامه بیان کرد: بسیاری از فیتونوترینت‌ها در پوست گیاهان متمرکز شده‌اند و باعث شده‌اند تا به آن گیاه عطر و طعم و رنگ بدهند. شرایط پخت و پز می‌تواند روی ویتامین‌ها تأثیر بگذارد و میزان آن‌ها را کاهش دهد اما برخلاف آن، بسیاری از مواقع مقدار فیتونوترینت‌ها در طول مراحل آماده‌سازی و پخت‌وپز تغییر نمی‌کند و در برخی از آن‌ها مثل لیکوپن که در گوجه‌فرنگی وجود دارد، میزان دسترسی بدن به آن حتی افزایش می‌یابد؛ یعنی پخت گوجه‌فرنگی باعث دسترسی بیشتر بدن به لیکوپن می‌شود و یا سیر و پیاز زمانی که خُرد می‌شوند فیتونوترینت‌های بیشتری آزاد می‌کنند.
وی در پایان گفت: به طور کلی در زمان مواجهه با آلاینده‌ها استفاده از یک رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزی‌ها، افزایش مصرف آب و مایعات و همچنین افزایش مصرف لبنیات کم‌چرب توصیه می‌شود. این ترکیبات در کنار هم می‌توانند زمانی که آلودگی در میزان حداکثری خود قرار دارد بدن را در برابر آلاینده‌ها محافظت کنند
