از هیئت‌های عزاداری تا پخت غذایی خاص؛ مراسم عاشورا در سایر کشورهای مسلمان چگونه برگزار می‌شود؟

نادیا زکالوند: مسلمانان سراسر جهان همچون ایران در روز عاشورا مراسم مختلفی برگزار می‌کنند و این روز را گرامی می‌دارند. این روز برای مسلمانان نشان از برتری خوبی بر بدی و صبر و ایثار دارد و بسیار مهم است.

در ادامه به برخی از این آداب و رسوم اشاره کرده‌ایم:

بحرین

روزهای تاسوا و عاشورا در بحرین تعطیل رسمی است. بحرینی‌ها عاشورا را با بسیاری از سنت‌های منحصربه‌فرد خود برگزار می‌کنند. آنها در مساجد در مورد زندگی امام حسین (ع) صحبت می‌کنند، به افراد بی‌خانمان و رهگذران، غذای نذری می‌دهند و کل ماه محرم را عزاداری می‌کنند. از روش‌های عزاداری آنها می‌توان به سینه زدن، زنجیر زدن یا قمه زدن اشاره کرد.

دولت بحرین تمام ماه محرم برای هیئت‌های عزادار غذا آماده می‌کند. همچنین پرچم‌های بحرین در محرم به سفید و سیاه تغییر می‌کنند. خیابان‌های شهرهای بحرین هم مزین به پارچه‌های مربوط به عزاداری می‌شوند.

مراکش

۱۰ روز اول محرم برای مراکشی‌ها درست مانند روزهای سال نو آنهاست. در این روزها، از مراکشی‌ها دایما عبارت «این ۱۰ روز مبارک!» را می‌شنوید. آنها معتقد این روزها آرزوهایشان برآورده خواهد شد.

روز عاشورا برای برخی از کشورهای مسلمان، روز غم و اندوه است و برای برخی دیگر روزی برای روزه گرفتن. اما این روز برای مراکشی‌ها بسیار بیشتر از چیزی است که تصورش را کنید. در این روز آنها ضیافت‌های گوناگونی برپا می‌کنند. برخی از این مهمانی‌ها برای صدقه به فقرا، برخی برای زکات و برخی دیگر گردهمایی مردم محله است.

در این روز مراکشی‌ها مراسم آتش‌بازی به‌راه انداخته و نمایش‌هایی از روز عاشورا همراه با طبل و سازهای کوبه‌ای برپا می‌کنند. در این روز، رهگذران با آب، هدایا، شیرینی و شکلات پذیرایی می‌شوند.

کودکان مراکشی روز عاشورا را بسیار دوست دارند و در برنامه‌های مختلف بزرگسالان شرکت می‌کنند. در این روز خانواده‌ها غذاهای سنتی مراکشی درست می‌کنند و کودکان به در خانه‌های محله رفته و درخواست پول و شیرینی می‌کنند و به این مراسم «بابا عاشورا» می‌گویند.

بنگلادش

در بنگلادش، بزرگداشت ماه محرم و روز عاشورا با رسوم مختلف برگزار می‌شود. روز عاشورا رئیس‌جمهور و همسرش پیام‌های مجزا برای این روز از طریق تلویزیون پخش می‌کنند. همچنین تمام کانال‌های تلویزیون‌های دولتی و خصوصی این کشور مراسم عزاداری برای امام حسین (ع) و یارانش به روی آنتن می‌برند.

موسسه‌های مذهبی مختلف هم در عاشورا برنامه‌های مختلف عزاداری برای مردم ترتیب می‌دهد. دسته‌های عزاداری به راه می‌افتند و نیروی پلیس هم کاملا مراقب است تا این مراسم بدون خطر و رخداد بدی برگزار شود

آذربایجان

روز عاشورا هزاران نفر از شیعیان برای عزاداری امام حسین (ع) به مساجد می‌روند و در آن روز برنامه‌های ویژه‌ای برگزار می‌شود. البته دولت آذربایجان محدودیت‌هایی برای شیعیان اعمال کرده است. مثلا، دسته‌های عزاداری پیش از اجرای مراسم عاشورا باید حتما از اداره پلیس اجازه گرفته و ثبت نام کنند. با این‌حال در این روز نیروی پلیس، بدون اینکه در مراسم شرکت کند، مراقب برقراری نظر در اطراف مساجد و اماکن مقدس است تا روز عاشورا بدون حادثه بگذرد.

شیعیان تمام روزهای محرم، به پنجره یا درهای خانه‌های خود پرچم سیاه به نشانه قیام امام حسین (ع) علیه ظلم نصب می‌کنند. برخی از افراد خانه‌های خود را تبدیل به حسینیه کرده و از مردم دعوت به عزاداری در خانه‌هایشان می‌کنند. ایرانی‌های آذربایجان با اینکه شهروندان شوروی سابق شده بودند، همچنان به اسلام وفادار ماندند. روز عاشورا هیچ‌کس لباس رنگی نمی‌پوشد، بین مردم عزادار غذا توزیع می‌شود.

همچنین مردم گنجه در زیارتگاه شهرشان تجمع می‌کنند و با برگزاری مراسم متنوع، از جمله سینه‌زنی، زنجیرزنی، نوحه خوانی، قربانی کردن گوسفند و توزیع غذا بین مردم عزاداری می‌کنند.

در این روز مردم به محل کار خود نمی‌روند و در مراسم عزاداری حاضر می‌شوند. همچنین چند سالی است که در آذربایجان اهداء خون به عنوان نذری میان مردم رواج پیدا کرده است. در واقع این کار به جای قمه زدن و خودزنی انجام می‌شود.

در این روز معمولا سخنرانان مذهبی از وقایع روز کربلا می‌گویند و اینکه امام حسین (ع)، با ظالمانی که به فکر زندگی مجلل برای خود و به فقر کشاندن مردم بودند، جنگید و در این راه جان خود و خانواده خود را فدا کرد.

هند

شیعیان هند در محرم آداب مربوط به این ماه را با دقت انجام می‌دهند. روز عاشور مهم‌ترین روز برای آنهاست و تمام کارها را تعطیل می‌کنند و برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کنند. در واقع در این روز تمام ادارات دولتی، دفاتر پست و بانک‌ها تعطیل است و فروشگاه‌ها و کسب‌وکارهای اسلامی یا کارهای خود را تعطیل می‌کنند یا ساعات کاری خود را کاهش می‌دهند.

مسلمانان شیعه هند در ماه‌های محرم و صفر، لباس نو نمی‌خرند، هیچ نوع جشنی برگزار نمی‌کنند و زنان از زیورآلات استفاده نمی‌کنند. ‌ مراسمی چون مرثیه‌خوانی، سینه‌زنی و راه انداختن دسته‌های عزاداری و همینطور علم‌گردانی در هند در ایام محرم و روز عاشورا برگزار می‌شود. انجام تعزیه در این روزها، برنامه مورد علاقه مسلمانان است و البته هندی‌هایی که مذاهب دیگر دارند، برای دیدن نمایش‌های مربوط به کربلا از خود علاقه نشان می‌دهند.

تونس

مردم تونس در روزهای محرم از خوردن غذاهای رنگین یا برگزاری هر نوع جشنی خودداری می‌کنند و صبح روز عاشورا به اهل قبور سر می‌زنند. همچنین شب عاشورا، در مکان‌های مختلف آتش روشن می‌کنند و بر این اعتقادند که کودکان کربلا را شاد می‌کنند.

سنگال

سنگالی‌ها در روز عاشورا نوعی غذا «کوس کوس، couscous» – نوعی غذای عربی با گوشت گاو- که به آن تمخریت (Tamkharit) هم گفته می‌شود، درست می‌کنند و معتقدند باید از آن غذا حتما مصرف کنند تا مورد رحمت قرار بگیرند. در واقع افراد باید حتی باید بیشتر از روزهای معمولی غذا بخورند. در غیراینصورت مورد غضب اجدادشان قرار می‌گیرند و ممکن است بیشتر سال بعد را با گرسنگی بگذرانند. البته این روزها مردم به سراغ غذاهای جدید و کم‌گوشت‌تر می‌روند.

نوحه‌سرایان برای مردم واقعه کربلا را تشریح می‌کند و در مساجد سخنرانی‌های روز عاشورا انجام می‌شود. همچنین عاشورا روز اول سال و عید سنگالی‌ها هم هست و کودکان در این روز از بزرگترهای خود عیدی می‌گیرند.

ترکیه

در ترکیه سازمان‌های غیراتفاعی و شهرداری‌ها غذا بین هزاران نفر، به‌ویژه فقرا، توزیع می‌کنند. حلوا یکی از این خوراکی‌هاست که در این روز درست می‌شود. همچنین ترکیبی از انواع مواد خوراکی‌ها مانند گندم، نخود، لوبیا، برنج، زردآلو، انگور، توت‌فرنگی و دیگر میوه‌ها میان مواد خوراکی نذری مردم ترکیه دیده می‌شود. مراسم نوحه‌ و روضه‌خوانی در روزهای محرم و به‌ویژه عاشورا برگزار می‌شود و بدین‌ترتیب مردم سعی می‌کنند به یکدیگر نزدیک‌تر شوند. البته مسلمانان سنی هم با روزه گرفتن در روز عاشورا، این روز را گرامی می‌دارند.

منابع:

https://blog.wego.com

https://bit.ly/3zGF4F0

https://bit.ly/3A4xENl

https://bit.ly/3P8Yjgh

https://bit.ly/3JEdbSL