مهم‌ترین مانع «توافق» چیست؟
تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلستان) بر این باور هستند که نظارت‌های پادمانی بخشی از توافق برجام ۲۰۱۵ نبوده و در مقطع کنونی نیز حل این موضوع می‌تواند به آینده موکول شود. بر خلاف این رویکرد، از نگاه ایران تا روز «آغاز توافق» می‌بایست تمام مسائل پادمانی حل‌وفصل شود
فرارو- با گذشت دو روز از ارائه پاسخ رسمی ایران به پیشنهادات آمریکا برای احیای برجام در شامگاه پنج‌شنبه (۱۰ شهریور)، مقام‌های سیاسی آمریکایی و اروپایی مدعی هستند، ایران موضوع تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (مسائل پادمانی) را مجدداً روی میز آورده که این نقطه اصلی اختلاف آن‌ها با تهران است.
به گزارش فرارو، پس از پاسخ رسمی ایران به پیشنهادات آمریکا درخصوص توافق احیای برجام، آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به بررسی پاسخ ایران پرداخته‌اند. بر اساس گزارش رویترز، هر یک از این کشور‌ها پس از جمع‌بندی نهایی خود، با یکدیگر در خصوص مسیر پیش‌رو به گفتگو خواهند پرداخت.
در نخستین واکنش کشور‌های ۱+۵ توافق برجام ۲۰۱۵، کشور‌های چین و روسیه واکنشی ایجابی نسبت به پاسخ ایران داشته‌اند، اما کشور‌های غربی تاکید کردند که موضع نظارت‌های آژانس بخشی از برجام نبوده و نمی‌توان آن را در توافق جدید دخیل دانست.
تداوم رویکرد منفی آمریکا و اروپا به حل مسائل پادمانیآن‌چنان که پیش‌تر ناظران سیاسی پیش‌بینی کرده بودند، نظارت‌های آژانس بر سایت‌های هسته‌ای ایران در پاسخ ایران به پیشنهادات آمریکا برای احیای برجام، به کانون اصلی مخالفت غربی‌ها تبدیل شده است. مقامات آمریکایی و اروپایی در جدیدترین واکنش‌ها مدعی شده‌اند که ایران مجددا موضوع تحقیقات آژانس را روی میز آورده، درحالی که در پاسخ قبلی خود، تقریبا موضوع را پذیرفته بودند.
در همین ارتباط، باراک راوید خبرنگار نشریه آمریکایی اکسیوس از قول یک مقام ارشد اروپایی که مستقیماً در مذاکرات با ایران دخیل است، مدعی شده پاسخ ایران، موضوع تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مجددا روی میز آورد که قبلاً از سوی غرب حل شده، فرض شده بود.
این خبرنگار در ادامه از مقام اروپایی نقل می‌کند: «واکنش ایران کاملاً غیر منطقی بود. تهران می‌خواهد متن هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در مورد پادمان‌های هسته‌ای را مجدداً تغییر دهد، که قبلاً هم در خارج از چارچوب انعطاف ما بود و ایرانی‌ها به طور ضمنی در پاسخ ۱۵ آگوست خود پذیرفته بودند.»
علاوه بر این، در جدیدترین واکنش آمریکایی‌ها نیز کارین ژان پی یر سخنگوی کاخ سفید تاکید کرد: «ما از استقلال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قاطعانه حمایت می‌کنیم. نباید بین اجرای مجدد توافق هسته‌ای با تعهدات ایران بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای هیچ ارتباط و شرطی وجود داشته باشد.»
وی ادامه داد: «احیای برجام نباید مشروط به تحقیقاتی شود که طبق معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، جزو وظایف قانونی است. ترجیح این است که بازگشت به برجام با حل شدن مسائل باقیمانده در آژانس باشد.»
این واکنش‌ها در شرایطی است که پایگاه پولتیکو از برگزاری نشستی محرمانه میان «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با اعضای کنگره، برای ارائه توضیحات درباره مذاکرات احیای برجام خبر داده است.
استقبال مسکو و پکن از پاسخ ایرانبرخلاف کشور‌های اروپایی و آمریکا، کشور‌های روسیه و چین به عنوان دیگر طرف‌های حاضر در مذاکرات برجام واکنشی مثبت را به پاسخ ایران نشان داده‌اند.
در همین زمینه، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین روز جمعه در توییتی با تأکید بر این‌که به نظر می‌رسد پیشنهادات ایران بلندپروازانه نباشد، نوشت: «در صورت وجود اراده سیاسی لازم برای به پایان رساندن مذاکرات وین، می‌تواند مورد قبول واقع شود.»
ژائو لی‌جیان سخنگوی وزارت امورخارجه چین در کنفرانس خبری هفتگی خود نیز گفت: «ما پاسخ ایران را به دقت دنبال می‌کنیم. به نظر می‌رسد که پاسخ ایران مطابق با موضع منطقی و قاطعانه این کشور درخصوص مسائل مربوطه است.»
چرا مسائل پادمانی به مهم‌ترین مانع توافق تبدیل شده‌اند؟طی بیش از یک سال نیم سپری شده از آغاز مذاکرات ایران با ۱+۴ در وین، یکی از موضوعات اصلی مورد مناقشه طرفین، نظارت‌های آژانس بر تاسیسات و سایت‌های هسته‌ای ایران بوده است. آژانس در گزارش‌های فصلی خود خواستار توضیح ایران پیرامون منشا ذرات اورانیوم سه سایت در ورامین، مریوان و تورقوزآباد شده که مدعی است پیش‌تر اعلام نشده بود.
ایران در مقطع کنونی معتقد است که در ارتباط با این سه سایتِ مورد درخواست، آژانس، موضعی بی‌طرف ندارد و تحت تاثیر گزارش‌های نادرست لابی‌های صهیونیستی قرار گرفته است. حال تهران برای امضای توافق جدید یا همان احیای برجام، خواهان بسته شدن همیشگی پرونده این نظارت‌های پادمانی است. به‌گونه‌ای که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، چهارشنبه (۹ شهریور) تاکید کرده بود: «ما قصد و تاکیدمان این است که اگر برای روز “باز اجرا” این سوالات بسته نشود، یعنی روز “باز اجرا”یی وجود ندارد. عقب‌نشینی هم نکردیم و نمی‌توانیم هم عقب‌نشینی کنیم. ما نمی‌توانیم بنشینیم مردم ایران را به دلایل واهی تحریم کنند.»
روز دوشنبه (۷ شهریور) نیز سید ابراهیم رئیسی، در نشست خبری خود با خبرنگاران، حل تمام مسائل پادمانی را یکی از چهار شرط ایران در مذاکرات احیای برجام معرفی کرده بود.
این وضعیت در شرایطی است که تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلستان) بر این باور هستند که نظارت‌های پادمانی بخشی از توافق برجام ۲۰۱۵ نبوده و در مقطع کنونی نیز حل این موضوع می‌تواند به آینده موکول شود. این امر بدین معنا است که طرفین می‌توانند در یک یا دو هفته آینده توافق را امضا کنند و این موضوع بعدتر در مذاکرات میان ایران و آژانس حل‌وفصل شود.
بر خلاف این رویکرد، از نگاه ایران تا روز «آغاز توافق» می‌بایست تمام مسائل پادمانی حل‌وفصل شود. در این چارچوب آژانس و ایران یک ماه یا اندکی بیشتر احتمالا زمان خواهند داشت این مسائل را میان خود حل کنند؛ در غیر این صورت رویکرد قطعی ایران عدم بازگشت به توافق یا در ایدئال‌ترین وضعیت، عدم اجرای برخی تعهدات است.
