محمدحسن قدیری ابیانه به بیان ریشه ها و چالش های برجام پرداخت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

طبق اعلام برخی مقامات آمریکا به سنا آمریکا گویا مذاکرات برجامی با شکست مواجه شده است؛ به‌نظر شما روند طی‌شده تا کنون چرا فرسوده و سپس شکست خورد؟

من همواره تأکید کرده ام که مذاکره با غربی‌ها به نتیجه نخواهد رسید؛ هر چقدرهم که ما از منافعمان عقب‌نشینی کنیم باز آن ها دست از دشمنی برنخواهند داشت.این موضع من در گذشته و حال حاضر است. آقای روحانی و طرفدارانشان در ایام انتخابات ادعا کردند که می توانند با مذاکره دشمن را از دشمنی منصرف کنند، همین مسئله که در تبلیغات مطرح شده بود عده ای را به شک انداخت که آیا می‌توان با مذاکره به دشمنی پایان داد؟ دولت هم اصرار بر مذاکره داشت، اینجا مقام معظم رهبری بحث نرمش قهرمانانه را مطرح کردند و فرصت برای مذاکره ایجاد کردند در حالی‌که می دانستند به نیتجه نمی‌رسد اما برای روشن‌کردن افکار عمومی و اینکه مذاکره فایده ندارد این اجازه را دادند و دولت نیز مذاکره کرد، امتیازات بسیار زیادی داد،وعده های نسیه دریافت کرد و به تمام تعهدات یک جانبه عمل کرد با این تصور که آمریکا به تعهدات پایبند خواهد بود در حالیکه نه در زمان اوباما نه بایدن به تعهداتشان عمل نکردند علت اش هم این است که چون جهان رو به چند قطبی شدن است آمریکا نیاز دارد جلو قطب های دیگر را بگیرد و آمریکا اگر بتواند موفق شود سراغ دیگر کشور ها می آید اگر هم امروز سراغ کشور های حاشیه خلیج نمی رود علت اش این است که ما در منطقه مسلط هستیم بنابراین آنچه که آمریکا نیاز دارد تصاحب منابع نفتی ماست طبیعتا نه حکومت ما نه هر حکومت دیگری می تواند نفت ما را به آمریکا بدهد و بر فرض محال که جمهوری اسلامی ساقط شود و حکومت دیگری در ایران با آمریکا ارتباط برقرار کند با مردمی مواجه می شود که جلو این کار را می گیرند و چون این ایده ها امکان پذیر نیست درگیر تجزیه ایران هستند و محروم کردن ایران از نفت جز اهداف اصلی آمریکاست و برای ابرقدرت ماندن به نفت ایران نیاز دارد.

اصلا به فرض که ما پیچ و مهره انرژی هسته ای را هم جمع کنیم ،غربی ها هم نگران هسته ای شدن ایران نیستند در سال ۲۰۰۷ هم سازمان های اطلاعاتی آمریکا گفتند ایران دنبال سلاح هسته‌ای نیست در حالیکه کاخ سفید مرتب چنین ادعایی را تکرار می‌کرد. ما چه داریم در مذاکرات که بخواهیم به آنها بدهیم؟ اصلا بر فرض ما درود بر آمریکا هم بگوییم و مردم را موظف کنیم پرچم آمریکا را ببوسند و دنبال کارشان بروند باز هم آمریکا سازش نمی کند و آمریکا را از تک ابرقدرتی کنار نمی زند.ما چقدر کوتاه بیاییم تا آمریکا راضی شود؟ بعضی می‌گویند اگر دست از اسلام بکشیم دست از دشمنی برمی دارند آیا آمریکا می پذیرد از تک ابرقدرتی کنار برود؟خیر!مگر مردم آمریکا لاتین مسلمان اند؟مگر از دیوار سفارت آمریکا بالا رفته اند؟اما کشوری در آمریکا لاتین نیست که آمریکا در آن مداخله نکرده باشد نتیجتا بر اساس همین ارزیابی مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید.حتی اگر امضا شود و آمریکا تضمین دهد آمریکا به آن عمل نخواهد کرد تیم ایرانی هم نمی تواند آنچه آمریکا می خواهد به آن ها بدهد.تنها فایده این مذاکرات این بود که مردم ببیند با دولتی غرب زده تحریم ها نه تنها برداشته نشد بلکه افزایش یافت.

بنظر می‌رسید با توجه به طیف هواداران دولت رئیسی، دیگر مذاکراتی از سوی تیم او صورت نگیرد با این وجود چرا رئیسی و باقری کنی هم به دنبال برجام رفتند؟

در دولت آقای رئیسی این ایام مصادف بود با ادعای اتحادیه اروپا مبنی بر احیا برجام اما من گفتم که برجام به نتیجه نخواهد رسید اما اصلاح‌طلبان که در رسانه‌ها نیز فعال‌اند، گفتند حالا با بایدن مشکل حل می‌شود، اگر ما مذاکره نمی‌کردیم می‌گفتند او تحریم‌ها را برمی‌داشت و ما کاری نکردیم اما دولت دنبال این بود که ضمن اینکه تاکید کرد دنبال خنثی کردن تحریم هاست مذاکرات را هم انجام بدهد که اگر واقعا آن ها دست از تحریم برداشتند مشکل حل شود.

ویژگی مثبت هیئت ایرانی این بود که طرف غرب‌زده تیم مذاکراتی را هدایت نمی‌کرد اما در دولت گذشته می‌گفتند امضا کری ضمانت است در حالیکه نه امضای رئیس‌جمهور، نه کنگره، نه شورای امنیت سازمان ملل ضمانت نیست. به جای اینکه آن ها یک قدم بردارند ما نیز یک قدم برداریم دولت قبل یک طرفه تمام تعهدات را انجام داد و امتیازات شرم آوری به غربی ها دادند.از این جا به بعد هم برجام به نتیجه نخواهد رسید!تنها فایده مذاکره این است که دست آمریکا بیشتر رو می شود.

اتفاقی که در روزهای گذشته مبنی بر آزادشدن باقر و سیامک نمازی و از سوی دیگر آزادسازی منابع ارزی ما افتاد را نتیجه مذاکره با آمریکا می دانید یا خیر؟

این اتفاق واسطه‌گری کشور دیگری بود اولا کره جنوبی به آمریکا به شدت فشار می آورد که بلوکه کردن پول ایران به ضرر منافع کره جنوبی است بالاخره یک بازار ۸۵میلیونی را نمی توانند رها کنند و از این جهت فشار کره زیاد بود که این اتفاق افتاد.بنظر من آمریکا در برابر روغن ریخته شده تقاضا آزادی این دو جاسوس را کرد.این اتفاق نتیجه مذاکرات برجامی نیست و با واسطه گری کره جنوبی و کشور های همسایه انجام شده است.مطمئن باشید این دو نفر که به کشورشان برمی گردند ادعای شکنجه می‌کنند و میلیاردها دلار از پول ما را مصادره می کنند.اینکه ما راه را بر کره برای ورود کالاهایش به ایران بستیم فشار زیادی به این کشور آوردیم.البته من معتقدم سود این تاخیر را باید بدهند.

با این وجود اگر با واسطه و بر سر موضوعات دیگر با آمریکا مذاکره کنیم به نتیجه می رسیم؟

آمریکا به هیچ وجه دست از دشمنی با ایران برنمی دارد. اگر یک حکومت مطلوب آمریکا هم در ایران سر کار بیاید آمریکا دست از دشمنی با ایران برنمی دارد آن ها خواستار تجزیه ایران و عربستان اند!این مسئله را حکام مرتجع منطقه نمی فهمند که وجودشان وابسته به ایران است وگرنه برای آمریکا کاری ندارد که این گاو های شیرده را از بین ببرد.پایگاه های نظامی آمریکا در این کشور ها هر کاری می توانند بکنند.لذا مذاکره با آمریکا هیچ فایده ای ندارد مگر اینکه برای مردم روشن شود که مذاکره نتیجه ندارد.عقب نشینی از مواضع نیز به ضرر ملت ماست و فایده ای برای ما ندارد.مگر اینکه بگوییم نفت ما مال شما!

شما در زمان دولت قبل انتقادات تندی به رئیس جمهور و دستگاه خارجی کشور داشتید؛ آیا این انتقادات برای شما منجر به چالش و یا پیگیری قضایی نیز شده است؟

بله؛ دادگاه تخلفات اداری برای من تشکیل دادند و گفتند شما علیه رئیس جمهور صحبت کردید و سیاست خارجی را نقد کرده اید و به عنوان پرسنل وزارت خارجه نمی توانید این کار را بکنید و مواردی از صحبت ها من را به عنوان مستند آوردند مثلا من گفتم اگر روحانی رئیس جمهور شود اقتصاد کشور مثل پلاسکو فرومی پاشد. به من گفتند شما که اساسنامه وزارت خارجه را می‌شناسید گفتم بله گفتند قبول دارید تخلف کردید؟ گفتم خیر من مجوز دارم که علیه روحانی موضع‌گیری کنم گفتند چه کسی این مجوز را داده؟ گفتم خود آقای روحانی؛ خودشان گفتند پیامبر را هم می‌توان نقد کرد. گفتند ما به حرف او کاری نداریم شما باز هم تخلف کردید گفتم خیر آقای روحانی در زمان انتخابات نامزد ریاست جمهوری بوده است و من در این زمان علیه ایشان صحبت کردم و از دو عضو کمیسیون سیاست خارجی مجلس خواستم که وکالت من را بکنند و در نهایت پرونده را مختومه اعلام کردند. سوال اساسی اینجاست که اگر من می دانم دولت اشتباه می کند باید سکوت کنم؟ نباید بگویم این راه اشتباه است؟

در دولت فعلی چطور؟ آیا انتقادی به روند فعلی در وزارت امور خارجه و رویکرد های خارجی دولت دارید؟

الان هم من به وزارت خارجه نقد دارم. از اول گفتم هدف آمریکا از مذاکرات و خروج ترامپ از برجام دور کردن تقصیر کار از خودش است بنابراین نباید برای نتیجه ابراز خوش‌بینی می‌کردند چون ابراز خوش‌بینی جامعه ما را شرطی می‌کند و همه منتظرند که ببینند برجام چه می‌شود و این اشتباه است. من با مذاکره مشکلی ندارم ابراز خوش‌بینی را غلط می‌دانم؛ یعنی آمریکا تلاش می‌کند توپ را در زمین ایران بیندازد و ایران را مقصر بداند رسانه‌ها قوی‌تری هم دارند و این کار را می‌کنند بنابراین ضمن اینکه نفس انجام مذاکره را نه به عنوان راه حل بلکه به عنوان روشن سازی افکار عمومی برای جامعه مطرح کنند. در تبلیغات سیاست خارجی ابراز خوشبینی جالب نیست.