نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تیرماه سال ۱۳۹۹ کلیات طرح دوفوریتی اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (اعمال مالیات بر خانه‌های خالی) را تصویب کردند؛ همچنین دولت سیزدهم در لایحه بودجه ۱۴۰۱ مبلغی را به عنوان سهم دولت از مالیات بر خانه‌های خالی در تعیین کرد.

مالیات بر خانه‌های خالی از سوی دولت به خانه‌هایی تعلق می‌گیرد که مالکان نه قصد فروش خانه و نه اجاره آن را دارند.

بر اساس قانون، واحدهای مسکونی که اطلاعات اقامت و مالکیت آنها در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نشده باشد، در حکم خانه خالی محسوب می‌شوند. مالکان واحدهای مسکونی مکلف به تأیید اقامت اعلام شده توسط خود یا بهره‌برداران واحد در سامانه مذکور هستند. در صورت احراز تخلف در ثبت اطلاعات، واحد مسکونی مشمول جریمه‌ای معادل مالیات سال اول صدر این ماده می‌شود.

مالکان واحدهای مسکونی که واقع در کلیه شهرهای بالای یک‌صد هزار نفر جمعیت که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور موضوع تبصره (۷) ماده (۱۶۹) مکرر این قانون، در هرسال مالیاتی در مجموع بیش از چهار ماه به‌عنوان خانه خالی شناسایی شوند، به‌ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، به‌صورت ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات‌بردرآمد اجاره خواهند شد.

ضریب مالیات بر خانه‌های خالی

ضریب مالیات بر خانه‌های خالی در تهران و سایر شهرهای بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برای دارندگان ۱ تا ۵ خانه عبارت‌اند از برای سال اول: ۶ برابر ارزش اجاری ملک، سال دوم: ۱۲ برابر ارزش اجاری ملک و سال سوم: ۱۸ برابر ارزش اجاری ملک مالیات تعیین شده است همچنین ضریب مالیات برای کسانی که بیشتر از ۵ خانه خالی دارند در سال اول: ۱۲ برابر ارزش اجاری ملک‌ها، سال دوم: ۲۴ برابر ارزش اجاری ملک‌ها و سال سوم: ۳۶ برابر ارزش اجاری ملک‌هاست.

مالکان یا صاحب‌خانه‌ها به ثبت اطلاعات املاک خود در سامانه‌ای که به وزارت مسکن و شهرسازی تعلق دارد، اقدام می‌کنند این وزارتخانه متولی شناسایی واحدهای خالی است.

در این سامانه برای هر کد پستی یک واحد مسکونی تعریف می‌شود که مشخص‌کردن وضعیت آن ملک به عهده مالک و مستأجر است همچنین کلیه مؤسسات و نهادهای دولتی و بانک‌ها وظیفه دارند تا برای سرعت بخشیدن به فرایند شناسایی محل سکونت افراد، تنها با دریافت کد پستی و نشانی یکتای آن به اقدام به ارائه خدمات کنند.

وزارت راه و شهرسازی بعد از شناسایی واحدهای خالی، موارد را به سازمان امور مالیاتی ابلاغ می‌کند. در نهایت این سازمان ضریب مالیات را به مالکان خانه‌های خالی اعلام می‌کند و مالک خانه در صورت نداشتن اعتراض می‌تواند یک ماه بعد از ارسال برگ تشخیص مالیات، برای پرداخت آن اقدام کند.

مالکان واحدهای مسکونی می‌توانند جهت مشاهده وضعیت مشمولیت واحد یا واحدهای مسکونی خود و اطلاع از میزان مالیات متعلقه و پرداخت آن، به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه نمایند. در صورت دیرکرد در پرداخت مالیات، به‌ازای هر ماه ۲. درصد جریمه به فرد تعلق خواهند گرفت.

۵۱۵ هزار و ۵۰۰ خانه خالی/ ارسال پیامک مالیاتی به مالکان

«رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی در خصوص شناسایی خانه‌های خالی اعلام کرد: ۵۶۰ هزار واحد مسکونی خالی را به سازمان امور مالیاتی معرفی شد، البته ۶۰ هزار مالک نسبت به وضعیت سکونتی ملک خود در سامانه اسکان و املاک اعتراض داشتند، اما سازمان امور مالیاتی باید برای باقی خانه‌های خالی قبض‌های مالیاتی را صادر کند.

«افشین خدا مرادی» معاون فناوری‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور در این باره گفته است که لیستی حاوی تعداد ۵۱۵ هزار و ۵۰۰ خانه خالی از وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال شده که برای مالکان این خانه‌ها پیامک اطلاع‌رسانی ارسال شده و هم اکنون در مرحله مطالبه و وصول مالیات است.

به گفته وی، مشمولین مالیات خانه‌های خالی و مالیات خودروها و خانه‌های لوکس، برای صدور قبض و پرداخت آنلاین مالیات به درگاه خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه کنند.

سامانه مربوط به این مالیات بر اساس الزامات آیین‌نامه بند (خ) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و بر مبنای ماده ۶۴ قانون مالیات‌های مستقیم طراحی و توسعه‌یافته و از دی‌ماه سال گذشته از طریق پنجره واحد خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی به نشانی در دسترس مودیان محترم قرار دارد.

تکالیف مودیان مشمول مالیات بر خانه‌های خالی

سامانه مالیات بر خانه‌های خالی باهدف ارزش‌گذاری و محاسبه مالیات واحدهای مسکونی خالی موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، طراحی، توسعه و از دی‌ماه سال ۱۴۰۰ به‌عنوان بخشی از درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان مالیاتی راه‌اندازی گردید.

مودیان محترم مالیاتی می‌توانند با مراجعه به قسمت «واحدهای مسکونی خالی از سکنه» این سامانه، علاوه بر مشاهده لیست املاک مشمول خود، نسبت به محاسبات مربوط، واکنش لازم را ثبت نموده و در صورت نیاز نسبت به صدور قبض و پرداخت آنلاین آن اقدام نمایند.

این سامانه دارای قابلیت‌هایی از قبیل نمایش املاک مشمول مودی به تفکیک ملک و مالیات متعلقه، امکان چاپ قبض و پرداخت آنلاین از طریق درگاه بانک ملی ایران و واریز مستقیم مالیات به شماره‌حساب اداره کل ذی‌ربط و همچنین امکان ثبت اعتراض مودی مالیاتی است.

امکان ثبت اعتراض به خانه‌های خالی

«سعید توتونچی ملکی» معاون حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور از امکان ثبت اعتراض به خانه‌های خالی خبر داده و گفته است که مالیات واحد مسکونی خالی حسب مقررات ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم و باتوجه‌به اطلاعات واصله از وزارت راه و شهرسازی مبنی برخالی بودن واحد مذکور تعیین‌شده و مهلت پرداخت مالیات واحد مسکونی خالی تا یک ماه پس از اعلام سازمان امور مالیاتی کشور است. پس‌ازاین تاریخ، امکان اعتراض به اعلام نظر وزارت راه و شهرسازی میسر است.

طبق گفته این مقام مسوول، مؤدیانی که به اعلام خالی بودن ملک خود از سوی وزارت راه و شهرسازی اعتراض دارند، می‌توانند با ورود به درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی my.tax.gov.ir نسبت به اعلام اعتراض خود در بخش واحدهای مسکونی خالی اقدام نمایند. فرایند کار به این شکل است که پس از یک ماه از تاریخ اعلام سازمان امور مالیاتی کشور مبنی بر پرداخت مالیات، برگ مطالبه (تشخیص) صادر خواهد شد و ابلاغ آن به‌صورت الکترونیکی از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی کشور انجام خواهد شد و در ادامه، مستندات مؤدی از سوی وزارت راه و شهرسازی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به گفته معاون حقوقی و فنی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور، مؤدیان چنانچه نسبت به برگ مطالبه مالیات ظرف ۳۰ روز اعتراض نمایند، موضوع به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می‌شود و رسیدگی به اعتراض با حضور مؤدی و نماینده وزارت راه و شهرسازی با بررسی مستندات مربوطه انجام می‌شود همچنین مؤدیانی که به میزان مالیات تعیین‌شده نیز اعتراض دارند، پس از ابلاغ برگ قطعی مطالبه مالیات، نسبت به اعتراض اقدام کنند تا برابر مقررات نسبت به آن رسیدگی شود.

دریافت مالیات از مالکان واحدهای خالی به تنظیم بازار مسکن، افزایش عرضه خانه در بازار و کاهش حضور دلالان کمک خواهد کرد.