سامانه ساخته شده در دهه ۷۰ میلادی می توانست شعله جنگ جهانی سوم را روشن کند. موشک هایی که وسط یک مزرعه در پرئژدروف به زمین نشستند. دو عضو یک خانواده لهستانی کشته شدند و خساراتی جدی به مزرعه شان وارد شد. تنها کافی بود صبح روز بعد رئیس جمهور لهستان رو به دوربین ها بگوید این موشک ها از روسیه شلیک شدند و از ناتو کمک بخواهد .

اما آندری دودا رئیس جمهور لهستان در جمع خبرنگاران گفت:«بر اساس اطلاعاتی که ما و متحدانمان در اختیار داریم، این موشک اس- ۳۰۰ ساخت اتحاد جماهیر شوروی و یک موشک قدیمی بوده و هیچ مدرکی مبنی بر پرتاب آن توسط طرف روسی وجود ندارد. این احتمال وجود دارد که موشک های مذکور توسط پدافند ضدهوایی اوکراین شلیک شده باشد.» حرفی که از سوی بایدن هم تکرار شد تا دو پرتابه روسی ساخت ۱۹۷۹ باعث درخواست ماده ۴ پیمان ناتو و شروع واقعی جنگ جهانی سوم نشوند

اما اس ۳۰۰ قدیمی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ بر اساس اطلاعات جمع آوری شده اینترنتی درباره قابلیت های این سامانه موشکی ، مطلبی که در ادامه می خوانید آماده شده است.

سامانه موشکی ۴۳ ساله!

موشک های سری اس ۳۰۰ که سام روسی نام دارند برای اولین بار در ۱۹۷۹ رونمایی شدند. موشک هایی که برای مقابله با جت های سریع در شوری سابق در سال های سخت جنگ سرد و به امید بازدارندگی جنگنده های ناتو ساخته شدند و از همان سال توسعه یافتند تا رقیبی جدی برای سامانه دفاع موشکی پاتریوت آمریکایی ناتو باشند.

اولین ورژن ساخته شده این سری موشک ها یک سامانه موشکی سطح‌به‌هوای دوربرد و خودکششی با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌ها بود که در اواخر دهه ۱۹۷۰ در شرکت همکاری‌های صنعتی آلماز برای نیروی دفاع هوایی شوروی ساخته شد. مدل‌های مختلف این موشک در نام‌گذاری ناتو با نام‌های سام ۱۰، سام ۱۲ و سام ۲۰ شناخته می‌شوند.

اولین مدل این موشک با نام اس-۳۰۰ پی برای نخستین بار در سال ۱۹۷۹ در شوروی عملیاتی شد، هرچند تکامل آن از سال ۱۹۶۹ به منظور ساخت موشک سطح به هوایی با برد ۷۵ کیلومتر که هم در نیروی زمینی و هم در نیروی دریایی استفاده شود، آغاز شده بود. این موشک در ابتدا برای رهگیری هواپیماها و موشک‌های کروز ساخته شده و بعدها توانایی رهگیری موشک‌های بالیستیک هم به آن افزوده شد.

از جدیدترین مدل‌های این سامانه می‌توان به سامانه اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو اشاره کرد که یکی از پیشرفته‌ترین موشک های زمین به هواست و توانایی آن را دارد تا اهدافی واقع در ارتفاع حداکثر ۲۷ کیلومتری را منهدم سازد. این سامانه توانایی پیگیری همزمان ۱۰۰ هدف و درگیری همزمان با ۱۲ هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود ۵ دقیقه و موشک های آن از نوع انبارشونده‌است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچ گونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.

متخصص بزن در رو!

اس-۳۰۰ شباهت زیادی به سامانه پدافندی آمریکایی ام‌آی‌ام-۱۰۴ پاتریوت دارد. مدل‌های پیشرفته‌تر اس-۳۰۰ توانایی اجرای تاکتیک «بزن‌دررو» را دارند که بقاپذیری آن‌ها را در شرایط جنگی افزایش می‌دهد و در شرایط ویژه می‌توانند در نقش سلاح تهاجمی عمل کنند؛ برای مثال موشک‌های اس-۳۰۰ چینی مستقر در تنگه تایوان توانایی حمله به فضای هوایی تایوان را دارند و تهدیدی برای تمام هواپیماهای آمریکایی به‌شمار می‌روند که ممکن است در درگیری احتمالی به کمک این کشور بیایند؛ اس-۴۰۰ با نام ناتو سام-۲۰ سیستم موشکی تکامل‌یافته اس-۳۰۰ است که در سال ۱۹۹۹ معرفی و از سال ۲۰۰۶ وارد فعالیت در ارتش روسیه شده‌است. این سامانه در تاریخ ۱۳ آوریل سال ۲۰۱۶ میلادی از طریق بندر بازرگانی انزلی وارد ایران شد.

توانایی های خاص اس ۳۰۰ روسی

موشک سطح به هوای اس۳۰۰ در سال ۱۹۷۹ برای دفاع از ساختمان‌های حساس و مهم شوروی ساخته شد. این سامانه پدافندی سپس با تکمیل و توسعه بیشتر برای دفاع در برابر موشک‌های بالستیک بکار می‌رود. تا کنون چندین نوع سامانه پدافندی اس-۳۰۰ با موشک‌های متفاوت و سیستم‌های راداری بهینه شده، افزایش ویژگی مقابله با اخلال الکترونیک، افزایش دقت برخورد باهدف به خصوص برای اهدافی که در ارتفاع کم پرواز می‌کنند و موشک‌های بالستیک طراحی شده‌است.

اس ۳۰۰ پی

یکی از اولین موشک‌های این سری است که به سفارش وزارت دفاع روسیه تولید شد. این موشک می‌تواند کلاهکی را به اندازه ۱۳۳ کیلوگرم با بیشینه برد ۴۷ کیلومتر حمل کند. کمترین برد آن پنج کیلومتر است و می‌تواند در ارتفاع ۳۰ متری پرواز کند. سرعتش به سه کیلومتر در ثانیه می‌رسد و در ۲۸ ثانیه می‌تواند از خود عکس‌العمل نشان دهد. زمان آماده پرتاب شدنش کمتر از پنج دقیقه‌است.

اس ۳۰۰ اف

مدل S-۳۰۰F امکان نصب بر روی کشتی‌ها را دارد و در سال ۱۹۸۴ ساخته شد. این مدل در اصل موشک متناسب با نیازهای نیروی دریایی روسیه بود که از سیستم پرتاب ۵V۵۵RM استفاده می‌کند. سرعت آن ۴۶۸۰ کیلومتر در ساعت است و می‌تواند کلاهکی به اندازه کلاهک مدل اس ۳۰۰ پی ولی با بردی دو برابر (حدود ۹۰ کیلومتر) را با خود حمل کند. بیشینه سرعت آن ۶۱۲۰ کیلومتر در ساعت و طول خود موشک با کلاهک ۲۵/۷ متر است. کمترین برد آن هفت کیلومتر و سقف پروازش ۲۵ کیلومتر است و با سوخت جامد نیروی پیشرانش را تأمین می‌کند. یک سیستم راداری معروف به ریف روی آن نصب کردند که می‌تواند در یک زمان شش هدف را شناسایی کند و به آن‌ها هجوم برد.

اس ۳۰۰ اف‌ام

مدل S-۳۰۰FM در سال ۱۹۹۰ ساخته شد که باز هم مدلی برای نیروی دریایی بود. بسیار مدرن و پیشرفته بود. بیشینه سرعت آن به ۱۰ هزار کیلومتر در ساعت می‌رسد، وزن آن ۱۴۸۰ کیلوگرم است و این تفاوت بیش از هزار کیلوگرمی را می‌توان در وضعیت نیروهای پیشران این موشک دانست. طول آن ۵/۷ متر، قطرش ۵۲/۰ متر و فاصله دوسر بالچه‌های عقب ۰۳/۱ متر است. برد آن ۹۰ کیلومتر است و می‌تواند ۱۵۰ کیلوگرم کلاهک را با خود حمل کند. بیشینه سرعتی معادل ۷۵۶۰ کیلومتر در ساعت دارد که در ارتفاع ۲۵ هزارمتری پرواز می‌کند.

اس ۳۰۰ وی

اس-۳۰۰ وی که با نام ناتو سام-۱۲ گلادیاتور یا جیانت شناخته می‌شود، برخلاف مدل‌های دیگر در کارخانه آنتی تولید می‌شود. این مدل بر روی یک خودرو شنی‌دار نصب می‌شود که مشابه شاسی نفربر ام‌تی‌ال‌بی است. به همین دلیل قابلیت تحرک این سیستم در خارج از جاده بسیار بیشتر از انواع دیگر است. این سیستم برای نیروی زمینی ساخته شده (وی مخفف وویسکا به معنی نیروی زمینی است) تا به عنوان دفاع هوایی خط اول جایگزین سام-۴ شود. در این سیستم تأکید بیشتری بر روی دفاع ضدبالستیک شده و یک رادار مخصوص برای درگیری با موشک‌های بالستیک برای این سیستم تهیه شده‌است.

اس ۳۰۰ پی‌ام‌یو

این موشک از لحاظ ظاهری بسیار شبیه مدل FM است حتی وزنش با آن یکی است. طول آن ۹۸/۶ متر، قطرش ۴۵/۰ متر و فاصله دوسر بالش ۰۴/۱ متر است. در ارتفاع ۲۷ هزار متری پرواز می‌کند و سوختش از مواد جامد تشکیل می‌شود. کمترین بردش پنج کیلومتر و بیشترین برد آن ۹۰ کیلومتر است. مدل بعد در سال ۱۹۹۷ ساخته شد که در واقع یک نمونه برداری از مدل MU بود. این موشک MU-۲ نام داشت که از لحاظ اندازه و ابعاد دقیقاً مانند مدل قبلی بود ولی بردش به میزان ۱۰۵ کیلومتر افزایش یافته بود یعنی برد کلی آن به ۱۹۵ کیلومتر رسید. توانایی حمل آن نیز بیشتر شده‌است و می‌تواند ۱۸۰ کیلوگرم کلاهک را با خود حمل کند. سری ساخت این موشک‌ها تا سال اخیر ادامه یافت.

اس ۳۰۰ وی‌ام

اس ۳۰۰ وی‌ام نوع ارتقایافته اس-۳۰۰ وی است. در این مدل که نام ناتو سام-۲۳ گلادیاتور هم شناخته می‌شود از یک خودرو فرماندهی جدید و رادارهای جدید استفاده شده‌است. برد مفید موشک‌های این مدل به ۲۰۰ کیلومتر افزایش یافته‌است. مدل صادراتی این سیستم آنتی-۲۵۰۰ نام دارد که به ونزوئلا و مصر صادر شده‌است.

اس ۳۰۰ وی-۴

مدل ارتقایافته اس-۳۰۰ وی (آنتی-۲۵۰۰) که تحویل آن از سال ۲۰۱۴ به نیروی زمینی روسیه آغاز شده و برد مؤثر آن ۴۰۰ کیلومتر اعلام شده‌است.