صف متقاضیان وام در بانک ها زیاد شده است، رشد میزان تقاضایی که درپی کم ارزش شدن پول ملی و نیاز مردم برای تامین ضروریات روز به روز بیشتر می شود اما خیلی ها با رجوع به شعب بانکی به دلیل عدم همراهی بانک ها با ناامیدی برمی گردند. وام های خردی که سیستم بانکی مطابق دستور وزارت اقتصاد و دارایی باید نیازمندان به این نوع وام را از طریق اعتبارسنجی تا ۱۰۰ میلیون بدون ضامن پوشش می دادند اما مدتی است که بانک ها علاوه بر ایجاد موانع بر سر راه متقاضیان چنین وامی اعلام می کنند؛ به دلیل ممانعت از رشد میزان نقدینگی و حرکت در مسیر مهار تورم به آنها اعلام شده است که در پرداخت وام با وسواس اقدام شود.

البته بانک ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی، همیشه به دنبال سودآوری هستند تا بتوانند علاوه برتامین پرداخت سود سپردها به مشتریان، رضایت سهامداران خود را نیز در فرایند کاری جلب کنند اما برخی دستورات تکلیفی آنها را بعضا با مشکل تامین منابع مواجه کرده و در پوشش نیاز وام های گسترده تا حدودی ناتوان می کند. از طرفی کارشناسان معتقدند؛ اغلب بانکها از بنیه قوی و دارایی های فراوانی برخودارند و عدم همراهی آنها در پرداخت وام های خرد به دلیل آن است که خود بانک ها می توانند همین منابع را به جای پرداخت وام های خرده گسترده در جاهایی سرمایه گذاری کنند که بازگشت سود قابل توجهی را نصیب آنها کند.

از طرفی اغلب بانک ها دارای شرکت های سرمایه گذاری زیادی هستند و چنانچه بخواهند وامی را پرداخت کنند همان منابع را به شرکت های خود اختصاص می دهند، اقدام توجیه پذیری که در محاسبات و عملکرد بانک ها نشان می دهند در پرداخت وام اقدامات لازم را بکار گرفته اند. اما سخن اینجاست که سرنوشت پرداخت وام های خرد به نیازمندان چه می شود و چرا با وجودی که بر ارایه چنین وامی به جد تاکید شده است اما بانکها به عناوین مختلف از پرداخت آن طفره می روند.

بانک ها وام نمی دهند؛ متقاضیان خود را به زحمت نندازند

مشاهدات میدانی از چگونگی نحوه پرداخت وام در برخی شعب بانکی حاکی از آن است که بانک ها علاوه بر بهانه تراشی ها برای نپردان وام های خرد، اعلام می کنند؛ بانک مرکزی به آنها دستور داده است که برای انضباط بخشی و جلوگیری ازخلق پول همچنین رشد نقدینگی و تورم در پرداخت وام دست به عصا باشند، اما آنگونه که مشخص است هنوز ابلاغیه و یا دستورالعمل رسمی از سوی بانک مرکزی مبنی بر نپرداختن وام خرد و … توسط سیستم بانکی به مردم دیده نمی شود.

کارمند یکی از بانکها درباره اینکه چرا وام خرد پرداخت نمی کنید؟ گفت: منابع لازم نداریم. از طرفی نیز به ما اعلام شده است در پرداخت وام های خرد شرایط اقتصاد کلان کشور چون خلق پول و نقدینگی در نظر گرفته شود علاوه بر این پرداخت گسترده وام های خرد نیازمند تامین منابع است و از آنجایی که بخش عمده منابع بانک برای پرداخت وام صرف بخش تولید همچنین وام ازدواج و فرزند آوری می شود، بنابراین فعلا منابع چندانی برای پرداخت وام های خرد در سیستم بانکی وجود ندارد.

بانکها: وام نمی دهیم چون تابع دستور بانک مرکزی هستیم

وی افزود: اغلب مردم این روزها متقاضی وام هستند چرا که دریافت وام در شرایطی که نرخ سود بانکی بسیار کمتر از نرخ تورم در کشوراست و از سویی با توجه به رشد مستمر تورم، ارزش پول روز به روز در حال افت بوده، درچنین شرایطی شمارمتقاضیان وام در شعب بانکی بسیار بالا رفته است، بانک ها نیز علاوه بر وجود محدودیت منابع، از طرفی تابع دستورات مافوق هستند که ارایه وام بدون توجیه تاثیر بسزایی بر رشد نقدینگی و خلق پول بجای می گذارد، این عوامل موجب شده است که پرداخت وام های خرد دیگر چون گذشته نباشد.

یکی دیگر از کارمندان شعب یک بانک خصوصی درباره علل محدودیت و یا توقف پرداخت وام بخصوص وام های خرد اظهارداشت: اینکه مدتی است پرداخت وام محدود شده است را باید از رئیس شعبه بپرسید و جواب وی نیز قطعا کمبود منابع و تبعیت از دستوری است که از سوی بانک مرکزی به بانک ها اعلام شده است. اکنون تنها راهکار دریافت وام گردش حساب (معدل حساب) و سپرده‌گذاری مبنای پرداخت وام است آن هم شرایط خاص خود را دارد اما اگر بخواهید وام خرد بدون ضامن دریافت کنید به بانک های دولتی مراجعه نمایید.

وی می گوید: منابع بانک ها به دلیل خرید اوراق دولتی محدود شده و لذا پرداخت تسهیلات خرد بر اساس ضوابط بانک مرکزی به شدت کاهش یافته است به عبارت دیگر سهم تسهیلات مردم را دولت با اوراق از آن خود کرده است.

پرداخت وام بدون ضامن از ابتدا اشتباه بود

علی قنبری، اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در گفتگو با «بازار» درباره علل متوقف شدن پرداخت وام های خرد از سوی بانک ها گفت: هرچند اقتصاد باید طوری باشد که پرداخت وام از هر حیث مشکلی را برای بانک ها ایجاد نکند، اما در شرایط کنونی که وضعیت اقتصاد کشور درپی رشد نرخ تورم و نقدینگی بالاست، پرداخت وام های گسترده موجب خواهد شد تا نقدینگی حجیم تر و پایه پولی افزایش یابد. ولی بانک ها در پرداخت وام ظرفیتی دارند و چنانچه هرکسی نیازمند به پول باشد بانک ها آنها را در این راه همراهی کنند، منطقی نیست، چرا که سیستم بانکی باید ضمن در نظر گرفتن جوانب لازم، به تبعات اقتصادی پرداخت وام نیز توجه کند.

وی به رویکرد غلط وزارت اقتصاد و اموردارایی در الزام بانک ها به پرداخت وام های خرد بدون ضامن ازطریق اعتبارسنجی اشاره کرد و اظهارداشت: مگر تا کنون چند نفر این وام را گرفته اند؟. از طرفی پرداخت بی حساب و کتاب وام های خرد و کلان توسط بانک ها از ابتدا رویکردی اشتباه بوده و هست، چرا که این موضوع نه تنها مطالبات مردم را برای دریافت وام افزایش می دهد بلکه باعث ایجاد مشکل برای سیستم بانکی و در نهایت رشد نقدینگی، افزایش پایه پولی و تورم در کشور خواهد شد.

پرداخت وام های بی حساب و کتاب نقدینگی و تورم را افزایش داد

این اقتصاددان درادامه افزود: عامل اصلی افزایش رشد نقدینگی کشورحاصل پرداخت همین وام های پرداختی است. این منابع که معمولا بی حساب و کتاب از بانک خارج و در جایی بکارگرفته می شوند که ارزش افزوده ایجاد نمی کنند به اقتصاد کشور ضربه می زند. ازطرفی بانک ها نیز از ترس عدم بازپرداخت وام های بدون ضامن که مبادا این چنین وامی هایی به سیستم بانکی بازنگردد و سوخت شود راغب به پرداخت آن نیستند.

استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: پرداخت هر نوع وامی باید طبق اصول، قواعد و چارچوب خاص صورت گیرد و به درستی مشخص شود که این وام ها برای چه به کار گرفته خواهد شد. اگر برای تولید است، حتما بایستی مشخص شود که آیا پرداخت این نوع وام ها توجیه پذیراست یا خیر. زیرا خروج منابع از بانک اگر جذب تولید و … نشود بی تردید تبعاتی چون نقدینگی و رشد تورم را به دنبال دارد. بنابراین چگونگی مصارف وامها باید به درستی برای سیستم بانکی مشخص شود تا منابع حساب شده از بانک خارج شود.

بنا به این گزارش، اغلب بانک ها در پرداخت وام بخصوص وام های خرد بدون ضامن مقاومت می کنند و با توجیه اینکه منابع لازم ندارند یا اینکه بانک مرکزی آنها را ملزم کرده است که در راستای ایجاد انضباط بخشی و ممانعت از رشد نقدینگی و تورم اقدام به پرداخت وام نکنند، متقاضیان وام را در این مسیر همراهی نمی کنند.

البته سیستم بانکی در پرداخت متقاضیان وام ازدواج و فرزندآوری کوتاهی نمی کنند، آنطور که طبق بررسی ها و گزارش های موجود تا ۱۰ آبان ماه ۵۸۰ هزار فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۸۰ هزار میلیارد تومان پرداخت کرده اند، همچنین ۴۷۹ هزار فقره وام قرض‌الحسنه فرزندآوری را به مبلغ ۱۹ هزار و ۹۹۲ میلیارد تومان به مشمولان ارایه داده اند. اما اینکه چرا در پرداخت وام های خرد از ابتدا کند عمل کرده و اکنون نیز با درخواست متقاضیان موافقت نمی کنند بهانه دارند.
آنها نبود اعتبار کافی را بهانه کرده و می گویند؛ بانک مرکزی نیز به ما گفته است که در پرداخت وام حواسشان به رشد نقدینگی باشد. این در حالی است که هنوز هیچ ابلاغیه و یا دستورالعمل مستند و مکتوبی به بانک ها برای نپرداختن وام به مردم ارایه نشده است و اندک بانکهایی دولتی که با هزار موانع و … به نیازمندان وام پرداخت می کنند، می گویند؛ اینکه بانک هایی که در پرداخت وام های خرد مردم را همراهی نمی کنند و نبود اعتبار و نقدینگی را علل آن می دانند و از طرفی پای بانک مرکزی را به بازی می کشاند، بهانه ای برای نپرداختن وام است.