خرید آپارتمان در کدام شهر ایران مشکل تر است؟

بخش اعظمی از هزینه‌های خانوارها مربوط به مسکن است و این موضوع در میان خانوارهای شهری نمود بیش‌تری دارد. آنگونه که مرکز آمار اعلام کرده است،‌ هزینه مسکن، بیش از ۳۴ درصد هزینه خانورهای شهری را تشکیل می‌دهد. اما هزینه مسکن برای خانوارهای روستایی در حدود ۱۴.۵ درصد از کل هزینه‌های آن‌ها را شامل می‌شود.
البته باید در ذهن داشت که این اعداد بر اساس میانگین مناطق شهری کل کشور است و شرایط برای خانوارهای ساکن کلان شهرها به مراتب سخت تر می‌باشد. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۹ میانگین هزینه سالانه یک خانوار تهرانی حدود ۹۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بود که از این میزان بیش از ۴۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان صرف هزینه مسکن شده است. در حقیقت حدود ۵۰ درصد از هزینه تهرانی‌ها در سال ۱۳۹۹ مربوط به هزینه‌ مسکن بوده است.
در چنین فضایی که بخش عمده ای از هزینه‌ خانوارهای شهری مربوط به مسکن است، قیمت مسکن در چند سال گذشته با افزایش شدیدی روبرو بوده است. از این دو گزاره می توان تا حدودی نتیجه گرفت که شرایط خانوارهای کشور و به ویژه خانوارهای شهری تا چه اندازه در بازار مسکن نگران کننده است.
در ادبیات اقتصاد مسکن یکی از مهترین شاخص‌ها برای رصد قدرت خرید خانوارها در بازار مسکن، شاخص دسترسی به مسکن است. بر اساس تعریف، شاخص دسترسی به مسکن برابر است با تعداد سال‌هایی که یک خانوار باید تمام درآمد خود را پس انداز کند تا سرمایه لازم برای خرید یک خانه ۷۵ متری را بر اساس میانگین قیمت‌ها بدست بیاورد. (با فرض ثبات درآمد و قیمت مسکن)
در این گزارش بر اساس آخرین آمار موجود به این موضوع می پردازیم که در مراکز استان‌های کشور،‌ شرایط شاخص دسترسی چگونه بوده‌ است. اطلاعات قیمت مسکن و درآمد خانوارها از سایت مرکز آمار استخراج شده است. قیمت مسکن مربوط به فصل بهار سال ۱۴۰۰ و درآمد نیز مربوط به همین سال است.
البته با توجه به اینکه قیمت مسکن در پایان سال گذشته نسبت به فصل بهار افزایش یافته است،‌ شاخص دسترسی محاسبه شده در این گزارش با واقعیت متفاوت خواهد بود و احتمالا اعداد بالاتری ثبت شده است. اما به این دلیل که آخرین آمارهای منتشر شده قیمت مسکن در مراکز استان مربوط به بهار سال گذشته است،‌ در این گزارش از این آمار استفاده شده‌است. با این وجود به نظر نمی رسد در رتبه بندی شهرهای مورد بررسی تغییر قابل توجهی ایجاد شود.
در میان ۳۱ مرکز استان،‌ تهرانی‌ها با اختلاف بدترین شرایط را در بازار مسکن دارند. بر اساس داده‌های مورد استفاده شاخص دسترسی مسکن شهر تهران در سال گذشته بیش از ۱۵ واحد بوده است. این در حالی است که سال گذشته تهرانی‌ها با میانگین درآمد سالانه حدود ۱۶۰ میلیون تومانی، بیش‌ترین درآمد متوسط را میان خانوارهای کشور به خود اختصاص داده بودند.
با این وجود میانگین قیمت خانه هم در این شهر با اختلاف بالاترین میزان نسبت به سایر شهرهای بزرگ کشور است. در حالی میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در این شهر در بهار سال گذشته بیش از ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود که در رتبه دوم این رده بندی شهر اصفهان با میانگین قیمت کم تر از ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی قرار داشت.
پس از تهران، خانوارهای اصفهانی بالاترین شاخص دسترسی را تجربه کردند. شاخص دسترسی در این شهر بر اساس داده‌های موجود، حدود ۹ واحد بوده است. پس از اصفهان،‌ شهرهای قم، مشهد و بندرعباس بالاترین میزان شاخص دسترسی را ثبت کرده اند.
در نقطه مقابل خانوارهای یاسوجی با ۱.۳۴ واحد، کم‌ترین شاخص دسترسی را میان مراکز استان کشور از آن خود کردند. یزد، بیرجند و ساری در رتبه‌های بعدی کم‌ترین شاخص دسترسی مسکن قرار گرفتند.