شنبه (۱۲ آذرماه) بود که معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از انتقال دو قلاده توله یوز مجموعه حفاظت شده توران به پاسگاه محیط بانی برای حفظ جان آن‌ها خبر داد. او زایمان یوز در نیمه دوم پاییز در طبیعت توران را پدیده ای نادر توصیف کرده بود. این خبر واکنش‌های بسیاری را در انتقاد به عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست به دنبال داشت. برخی کارشناسان معتقد هستند که زادآوری حیات وحش وابسته به فصل خاصی نیست و در واقع تولد این دو توله پدیده عجیبی نخواهد بود. همچنین آن‌ها معتقدند که حضور دام و چوپان در منطقه حفاظت شده و پارک ملی توران که زیستگاه زادآور و بسیار مهم برای یوزپلنگ ایرانی است نشان‌دهنده عملکرد نادرست سازمان محیط زیست است.

آیا پاییز هم زمان زادآوری حیات وحش است؟

حسن اکبری در گفت و گو با ایسنا، در واکنش به انتقاد وارد شده به سازمان حفاظت محیط زیست که زادآوری حیات وحش وابسته به فصل خاصی نیست اظهار کرد: در طبیعت به دنیا آمدن حیوانات و حیات وحش را در هر فصلی نداریم. افرادی باید در این زمینه اظهار نظر کنند که مشخصا در حیات وحش یا زادآوری حیات وحش کار کرده باشند.

وی افزود: تجربه‌ای که طی سال‌ها از خانواده‌های ثبت شده‌ یوز ایرانی در توران وجود دارد نشان‌دهنده این است که زایمان‌ها در فصل بهار انجام شدند همچنین از نظر شرایط اکولوژیک نیز کاملا روشن است که در فصل بهار دمای هوا برای توله‌ای که هنوز پوشش بدنش کامل نشده و مواد غذایی بیشتر در دسترس خواهد بود، مناسب‌تر است.

اکبری با بیان اینکه فصل بهار، فصل زادآوری علفخواران نیز است، توضیح داد: با زادآوری علفخواران، طعمه‌های کوچک بیشتر در طبیعت وجود دارند و این موارد از عواملی است که باعث بقای بیشتر توله یوزها می‌شود.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست درباره زادآوری در فصل پاییز اظهار کرد: با زادآوری در پاییز، توله‌ای که پوشش بدنی مناسبی ندارد با هوای بسیار سرد مواجه می‌شود که این عامل به‌تنهایی می‌تواند بر بقای آن‌ بسیار تاثیرگذار باشد همچنین طعمه‌های متولد شده در فصل بهار، در پاییز بزرگ شدند و شکار آن‌ها برای تغذیه نیز راحت نیست.

اکبری ضمن اشاره به اینکه یوزها به لحاظ روند تکاملی زادآوری در زیستگاه‌های امن منطقه را انتخاب می‌کنند، تصریح کرد: شناخت یوزها از زیستگاه امن برای زادآوری بیشتر در فصل بهار اتفاق می‌افتد. این موضوع باعث می‌شود وقتی در فصل پاییز به زیستگاه‌هایی بروند که در فصل بهار برای زادآوری امن به آن‌ها مراجعه کرده‌اند، با حضور دام یا ناامنی‌های دیگر مواجه شوند.

وی با اشاره به سیکل مشخص تولید مثل و زایمان در طبیعت گفت: سیکل تولیدمثل و زایمان در طبیعت تقریبا سیکل مشخصی دارد. کل و بز، قوچ، میش و تمامی گونه‌های حیات وحش یک فصل جفت‌گیری و یک فصل زایمان دارند. عموما حیوانات اهلی به این دلیل که ما شرایط غذا و دما را مناسب می‌کنیم، در تمام سال توان زادآوری را خواهند داشت ولی حیوانات وحشی این طور نیست و بسته به شرایط آب و هوایی این فرآیند در روند تکاملی حیوان تنظیم می‌شود.

اکبری تاکید کرد که ادعای زادآوری حیات وحش در تمامی فصول صد درصد مردود است.

حضور دام در پارک ملی؟

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این پرسش که چرا باید اجازه حضور چوپان و دام در پارک ملی توران به عنوان زیستگاه مهم و بسیار حساس یوزپلنگ ایرانی داده شود، توضیح داد: افرادی به این موضوع انتقاد دارند که با شرایط ، قوانین و مقررات کشور کشور آشنایی ندارند. براساس قانون ما تنها زمانی می‌توانیم دام را از یک منطقه خارج کنیم که تمام اوقافی آن را پرداخت کرده باشیم. این اقدام بسیار هزینه‌بر است و تاکنون دولت‌ها چنین بودجه‌ای را به ما نداده‌اند.

وی افزود: دولت‌ها بسیار شفاف این موضوع را بیان می‌کنند که در تمامی آن‌ها این اعتبارات درخواست شده اما تاکنون اعتباری که بتوانیم تمام دام‌های موجود در یک منطقه حساس را خارج کنیم، محقق نشده است.

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به حضور دام در پارک ملی توران اشاره کرد و گفت: بخش‌هایی از منطقه توران که در پارک ملی قرار دارد، آزادسازی شده و هیچ دامی در منطقه نیست. ثانیا دولت چنین رویکردی ندارد چراکه دامداری شغلی است که دامداران از قدیم‌ به آن مشغول بوده‌اند و در صورت خارج کردن آن‌ها گویی شغلشان را گرفته‌ایم.

وی با اشاره به اقدامات لازم برای مناطقی با حساسیت بالا مانند توران توضیح داد: در مناطقی با حساسیت بالا مانند توران و یا نقاطی که چرای بیش‌از حد در آن‌ها وجود دارد، باید تعدیل رخ دهد. به عبارتی در نقاطی مانند توران که حساسیت خاصی دارند باید آزادسازی کامل انجام شود و در نقاطی که چرای مثبت وجود دارد باید چرا کاهش پیدا کند. این مسئله برای ما نیز قابل قبول است اما نیازمند اعتبار سنگینی است که تاکنون تامین نشده است.

اکبری در پایان خاطرنشان کرد: چوپانی که توله یوزها را پیدا کرده در پناهگاه حیات وحش توران حضور داشته است. به عبارتی براساس پروانه حضور و آزادسازی که انجام نشده مجاز به حضور بوده است چراکه اعتباری برای خرید این تعداد دام و آزاد کردن پروانه‌هایشان هنوز نداریم