اعتیاد پیامکی و علائم آن چیست؟

عصرخبر: به گزارش خبرآنلاین، کتاب «پیامک خبری و چهار مقاله دیگر در باب روزنامه نگاری» نوشته فرشاد مهدی پور با مقدمه ای از دکتر عماد افروغ، از سوی انتشارات خبر امروز منتشر شد.
این کتاب که گویا اولین پژوهش به زبان فارسی در باب پیامک‌های خبری است، شامل چهار مقاله – یادداشت دیگر در رابطه با روزنامه‌نگاری و وبلاگ‌نویسی، بررسی انتقاد به روزنامه‌نگاری جهانی، چهار چوب‌هایی برای مطبوعات نوجوانان و بررسی برخی تجارب تلخ و شیرین حرفه روزنامه‌نگاری نیز هست. از فرشاد مهدی‌پور پیشتر، اولین واژه‌نامه کاربردی روزنامه‌نگاری ایرانی با عنوان «تیتر یک» در این حوزه منتشر شده است.
در پیشگفتار این کتاب می‌خوانیم:
اصلی‌ترین مقاله این کتاب، نوشته‌ای است در باب وضعیت پیامک خبری در ایران؛ پدیده‌ای نوظهور که تاکنون تحقیق مستقل درباره آن ارائه و منتشر نشده و شاید بتوان این اثر را نخستین گام در این مسیر ارزیابی کرد. مقاله حاضر (که صورتی مجمل و فشرده از آن، پیشتر در فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی منتشر شده) می‌کوشد که دربرگیرنده کلیات مباحث این حوزه پرکشش و کنش باشد؛ تعاریف و سوابق و مسائل. به همراه آنچه که معمولا در یک واحد رسانه‌ای برای راه اندازی بخش پیامک خبری طی می‌شود و نهایتا پیشنهاد سیاست‌هایی برای مسائل بنیادین و راهبردی برای مسائل کاربردی.
دومین مقاله این کتاب، ترجمه و بازنویسی متنی است که به بررسی میان پدیده‌ نوظهور وبلاگ‌نویسی (که البته اکنون دیگر چندان هم نوظهور نیست) و روزنامه‌نگاری می‌پردازد. با بیانی آمیخته با مسائل مدیریتی و حرفه‌ای. حاوی نکاتی خواندنی از تضادهای این دو زمینه و تفاهم و نقاط ضعف و قوتشان.
سومین مقاله کتاب نیز یادداشتی انتقادی در رد و نفی مفهوم روزنامه‌نگاری جهانی است؛ روش عام آموزش روزنامه‌نگاری در ایران و دیگر کشورهای رو به توسعه و پیامدهای ناگزیر آن به امید در انداختن ایده‌ای نو. چهارمین مقاله نیز تحلیلی درباره وضعیت مطبوعات نوجوانانه در ایران است و مربوط به دوره‌ای که نگارنده در فضای چنین نشریاتی فعالیت می‌کرد. گونه‌ای مهم و زیربنایی در روزنامه‌نگاری که رفته رفته به نظر می‌رسد درحال منقرض شدن است…
همچنین عماد افروغ در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب، با عنوان “تکنیک زدگی و دوری از حقیقت” می‌نویسد:
… تردید بشر امروز در ادامه دسترسی به فناوری‌های اطلاعات به ابزاری دست یافته است که به مراتب پرمخاطب‌تر و سهل‌الوصول‌تر از فناوری‌های مشابه در سامان بخشی به تفوق زمان بر مکان است. ابزاری که می‌تواند فرصت جدیدی برای بداخلاقی‌ها (و البته خوش اخلاقی‌ها)ی گسترده درابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشد. به ظر می‌رسد وقت آن رسیده است تا تحقیق مبسوطی در خصوص نوع و گستره این بداخلاقی‌های گسترده، حداقل در داخل کشور صورت گیرد…
 بنابراین گزارش در بخش‌هایی از این کتاب می‌خوانیم:
پیامک البته معمولا بر بستری از آشنایی قبلی منتقل می‌شود و می‌بایست شبکه‌ای پیشینی برای برقراری ارتباط میان افراد وجود داشته باشد، بر این اساس می‌توان کاربردهای پیامک‌ها را در اشکال مختلف تقسیم‌بندی کرد و مثلا دو چهارچوب فردی و عمومی برای آنها درنظر گرفت: پیامک‌های فردی نوعا شامل محتواهای شخصی، عاطفی، تفریحی، تبریک و تسلیت، قرار ملاقات، طنزآمیز و … می‌شوند و هرچند ممکن است میان آنها با سطح عمومی نیز رابطه یا نسبتی برقرار باشد، اما از انجا که رابطه یک به یک و بدل از چهره به چهره بر آنها حکمفرماست، نوعا محتوایی خصوصی و غیر فراگیر دارند. اما پیامک‌های عمومی که آنها نیز بعضا می‌توانند محتوایی طنز یا طعنه آمیز داشته باشند و بیشتر ذیل کارکردهای سیاسی این رسانه جای می‌گیرند، به دو گروه “پیامک‌های تبلیغاتی بازرگانی” و “پیامک‌های اطلاع رسان” تقسیم می‌شوند…
 مسائل پیامک زده
تجدد را نه می‌توان از رسانه‌ها و فن‌آوری اش جدا کرد و نه اساسا چنین تجزیه‌ای امکان پذیر است. بدین ترتیب بخش مهمی از تاثیرات پیامک‌ها، همانند دیگر ساحات تجددی بوده و حتی در همین بخش نیز، مجزا از کل فرآیند ارتباط‌گیری توسط تلفن همراه نیست. با این همه از آنجا که پیامک‌ها به شکلی غیر قابل پیش‌بینی به همه‌جا نفوذ می‌کنند و حاوی محتواهایی مرتبط با همه موضوعات خرد و کلان در کشورند، شاید بتوان این موضوع را، شاه‌بیت اصلی مسائل محتوایی ناشی از بکارگیری تلفن‌های همراه در کشور دانست، به ویژه از آن رو که عرف و هنجارهای رسمی مانع ظهور و بروز عادی برخی رفتارها و گفتارها می‌شود و امکانات خاص پیامک، زمینه‌ای متمایز برای بروز چنین کنش‌هایی است. از سوی دیگر پیامک‌ها می‌تواند بیانگر فرهنگ سیاسی و نشان دهنده وجود رگه‌های پنهان در جامعه برای بیان خواسته‌های سیاسی-اجتماعی یا دگرگونی‌ها مورد انتظار تلقی شود.
پاره‌ای مسائل نیز در حوزه پیامک‌ها وجود دارد که بیشتر ناظر به ارائه دهندگان خدمات تلفن همراه در کشور است و از شمول این بررسی کنار گذاشته شده و روشن است که همه مسائل صرفا به موضوعات پرداخته شده در این متن، محدود نمی‌شود…
 اعتیاد مجازی
اگرچه در گذشته اعتیاد تنها در شکل دارویی خود معنا پیدا می‌کرد، اما امروزه به رفتارهایی که از الگویی ثابت و تکرار شونده پیروی می‌کنند، اعتیاد طلاق می‌شود و یکی از جدی ترین مسائل مرتبط با فضای مجازی، شکل‌گیری نوعی اعتیاد دائمی به کاربری این فضاست. حتما شما افراد بسیاری را دیده‌اید که مرتبا به صفحه تلفن همراهشان نگاه می‌کنند، به مجرد رسیدن یک پیامک، به تکاپو و تقلا می‌افتند و اگر آن را گم کنند، ساعتی نمی‌توانند آسوده بمانند. در یک نظر سنجی از جوانان ایرلندی پرسیده شد که اگر در جزیره‌ای تنها بمانند از بین تلویزیون و تلفن همراه کدام را انتخاب می‌کنند؟ 52 درصد خواهان استفاده از تلفن همراه بودند و 18 درصد تلویزیون. کسانی که نمی‌توانند میزان استفاده از تلفن همراه خود را کنترل کنند، برای آن متحمل صرف هزینه‌های فراوان می‌شوند، فرصت و وقت بسیاری را صرف استفاده از آن می‌کنند، در هنگام عدم استفاده از آن دچار نوعی افسردگی می‌شوند و … در ردیف معتادان مجازی قرار می‌گیرند. برخی از کارشناسان بر این باورند که اعتیاد به تلفن همراه به طور جدی می‌تواند بر روی وضعیت روانی افراد تاثیر گذارد، اما از آنجایی که این اعتیاد هیچ کونه علائم و نشانه فیزیکی ندارد، بنابراین اختلالاتی که بوجود می‌آورد مشهود نیست.
کاهش کلی فعالیت‌های بدنی و بی توجهی به سلامتی فردی، اجتناب از فعالیت‌های مهم زندگی به منظور گذراندن زمان بیشتری در و با شبکه، تغییر الگوی خواب، کاهش معاشرت، غفلت از خانواده و دوستان، عدم تمایل به گذراندن مدت زمان طولانی بدون تلفن همراه و … از جمله مهمترین نشانه‌های این نوع اعتیاد است. صرف زمان زیاد برای پیامک، اشتغال خاطر و درگیری ذهنی در این باره، پناه بردن به پیام کوتاه برای گریز از اضطراب و نگرانی، ناتوانی در کنترل و کاهش تعداد پیام کوتاه، کم خوابی برای تداوم ارسال پیامک، باز ماندن از تعامل اجتماعی معمول، پدید آمدن بد خلقی در صورت کاهش تعداد پیام کوتاه و … نتایج حاصل از تحقیق از حدود 200 دختر و پسر جوان درباره نوع استفاده از پیامک از سوی آنهاست که نشان دهنده تایید شدن بسیاری از یافته‌های عمومی و جهانی درباره پیامدهای منفی بکارگیری گسترده پیامک است…