سریالی که می ترسیدند به ضرر دین باشد

سرویس فرهنگی مشرق –  سال 89 بود که نخستین سری از مجموعه تلویزیونی “شاید برای شما هم اتفاق بیفتد” در شبکه تهران تولید شد. مجموعه‌ای که امسال برای چهارمین سال متوالی روی آنتن می‌رود و زمینه‌ای برای بخت‌آزمایی کارگردان‌ها و بازیگران جوان بوده و به تجربه‌اندوزی و معرفی آنها برای حضور در آثار دیگر کمک کرده است.  احمد معظمی، راما قویدل، محمود معظمی، مسعود آقاباباییان و نوید میهن دوست از جمله کارگردان‌هایی هستند که در این مجموعه حضور داشته‌اند و احمد معظمی با ساخت 120 اپیزود تاکنون رکورد کارگردانی بالاترین قسمت در “شاید برای شما…” را داشته است. مجموعه‌ای که تعداد کل قسمت‌های تولید شده آن 200 اپیزود است.  پخش این سریال در ماه مبارک رمضان بهانه‌ای برای گفتگو با تهیه‌کننده و رکن اصلی این مجموعه است. اثری که طی چهار سال فعالیت خود همواره سعی کرده مضامین اخلاقی، انسانی و اسلامی را دستمایه خود قرار داده و تلنگری هرچند کوچک به مخاطبان بزند. 
 
تحویلیان درباره شکل‌گیری ایده اولیه تولید چنین مجموعه‌ای به مهر گفت: قصه‌های مجموعه “شاید برای شما هم اتفاق بیفتد” از قدیم الایام دغدغه من بوده و در سال‌های گذشته طرح‌هایی دادم که داستان‌های اسلامی بسازیم اما مدیران وقت آن زمان صدا و سیما احساس می‌کردند که داستان‌های اسلامی نمی‌تواند بیننده داشته باشد و مسئولان امر می‌ترسیدند مجموعه‌ای که حاوی پیام اخلاقی باشد به نوعی شعاری شده و حتی به ضرر دین تمام شود. بعد از پخش سریال “کلید اسرار” فضایی در جامعه به وجود آمد و مسئولان فعلی سازمان صدا و سیما به این نتیجه رسیدند که این نوع قصه‌ها با اقبال عمومی روبرو شده و در نهایت آنچه در درون من بود با سفارش مدیران تلاقی پیدا کرد.  وی افزود: البته علاوه بر ما، چهار گروه دیگر نیز در شبکه‌های دیگر اقدام به ساخت مجموعه “شاید برای شما هم اتفاق بیفتد” کردند اما خوشبختانه یا متاسفانه گروهی که ماندگار شد ما بودیم. اخلاق‌گرایی دغدغه تیم نویسندگی ما بود و معصوم‌زادگان مدیر گروه فیلم و سریال شبکه تهران و کرمی معاون سیما نیز این دغدغه را داشتند. در ابتدا چهار قسمت آزمایشی ساختیم و قسمت‌های اولیه را به جمعی نشان دادیم. استقبال آنان از این قصه‌ها، این اعتماد را به ما داد که می‌توانیم در تولید این مجموعه موفق باشیم.  این تهیه‌کننده ادامه داد: قرار بود در ابتدا بخش‌های مجموعه 30 دقیقه‌ای باشد اما به دلیل کیفیت مطلوب مجموعه، این زمان به 40 دقیقه افزایش یافت و امروز بیش از 170 قسمت از آن از شبکه تهران پخش شده است.  آزمون و خطای گروه جوان به پیشرفت مجموعه انجامید  تحویلیان در این باره که مهم‌ترین ویژگی مجموعه را چه می‌داند، اظهار کرد: یک از مهم‌ترین اموری که در این کار تلویزیونی به آن استمرار داشتیم، تشکیل گروه‌های علاقمند بود. برای همین با نسل جوان کار کردیم زیرا این گروه پرانرژی و پرانگیزه هستند، آزمایش و خطا را دوست دارند و این امر موجب شد گروه تجربه‌اندوزی کرده و پیشرفت کند.  وی تصریح کرد: وقتی به قسمت‌های اول مراجعه می‌کنیم در می‌یابیم که چقدر ناپخته بودیم اما با این وجود مدیریت از ما حمایت کرد و با چند قصه خراب، کار را تعطیل نکرد و با قصه‌های خیلی خوب نیز ما را جلو نینداخت. ریتم هفتگی اجازه آزمایش و خطا را به ما می‌داد تا از این طریق بازتاب قصه‌ها را از مردم بگیریم و پس از بازتاب‌ها در می‌یافتیم که مردم به کدام قصه‌ها گرایش بیشتری داشتند و خودمان را با ذائقه مردم تطبیق دادیم.  شاید سوتی داده باشیم اما کادرسازی خوبی انجام شد  این تهیه‌کننده دراین‌باره که آیا استفاده از نیروهای جوان برای مجموعه‌ای نوپا ریسک نبود، گفت: حضرت امام (ره) در بدو انقلاب کار را به جوانان سپردند و در بخش‌های سیاسی، انتظامی، عقیدتی، کشورداری به نسل جوان اعتماد کردند. امام راحل سرلوحه ما هستند از این رو ما نیز تلاش کردیم در کار به جوانان اعتماد کنیم. شاید در برخی بخش‌ها به اصطلاح سوتی داده باشیم و اشکلاتی بوده باشد اما کادرسازی خوبی انجام شد. برخی کارگردانان جوان ما چند کار پیش از حضور در مجموعه “شاید…” ساخته بودند اما در این مجموعه اپیزودیک پخته شدند و اگر امروز کارهای این کارگردانان را با دو سال پیش آن‌ها مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که این افراد به سطح بالاتری رسیده‌اند. نسل جوان سرمایه آینده کشور در فیلمسازی و سریال‌سازی است و در آینده سریال‌های خوبی از کارگردانان جوان می‌بینیم البته این مهم منوط به استمرار رشد آنان و دوری از درجا زدن است. 
 
تحویلیان درباره حضور بازیگران جوان نیز یادآور شد: شعار ما از روز اول استفاده از نابازیگر بود. زمزمه این شعار در جامعه هنری منتشر شد و کم کم علاقمندان فرم پر کرده و خیلی‌ها هم به سبب آشنایی از همکارانشان در تئاتر برای حضور در این مجموعه تلویزیونی دعوت کردند و معتقدم این جوانان به خزانه خوبی برای فضای تصویری کشور تبدیل شدند. در این میان بازیگران با تجربه‌ای مثل دهکردی، ثریا قاسمی و محمد عمرانی محبت کرده و کنار مجموعه قرار گرفتند و تجارب خود را به مجموعه منتقل کردند.  تهیه‌کننده “شاید …” درباره ویژگی داستان‌های این مجموعه توضیح داد: داستان‌های ما از دل جامعه بیرون می‌آید، از این رو مخاطبان با این نوع آثار ارتباط موثری برقرار می‌کنند و خیلی‌ها خودشان را در داستان‌ها می‌بینند و این مهم در داستان‌هایی که به پندار و رفتار نیک اشاره داشته و یا روایتی از مکافات عمل است دیده می‌شود.  به بازیگران هدیه می‌دهیم نه دستمزد  وی درخصوص بضاعت مالی این مجموعه تأکید کرد: مجموعه ما به لحاظ مالی وسع کمتری نسبت به دیگر مجموعه‌ها دارد از این رو بازیگران بدون چشم‌داشت مالی با ما همکاری می‌کنند و ما نیز در حد تشکر و هدیه به آنان پرداختی داریم زیرا معتقدم دستمزدی که ما پرداخت می‌کنیم بیشتر یک هدیه محسوب می‌شود تا دستمزد واقعی این بازیگران. در بسیاری از سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی اولین ارتباط مخاطب با بازیگر است. اگر بازیگر نام آشنایی در یک مجموعه تلویزیونی بازی کند مخاطب روی آن توقف می‌کند و در صورتی که با داستان ارتباط برقرار نکرد شبکه را عوض می‌کند. ما این ویترین را نداشتیم که یکی از ضعف‌های ما بود اما در کنارش ما قصه‌هایی را انتخاب می‌کردیم که با جامعه عجین بوده و طولانی نبودند.  تحویلیان خاطرنشان کرد: کم کم بِرَند “شاید…” برای مردم جا افتاده است، مخاطبان می‌دانند که این نوع داستان‌ها نیاز به چهره نداشته و حضور بازیگران جدید به  نقطه قوت این مجموعه تبدیل شده است. اساسا داستان‌های هر اپیزود خیلی واقعی هستند از این رو بهتر است مردم پس‌زمینه ذهنی از بازیگر حاضر در اپیزودها نداشته باشند زیرا اگر بازیگر را بشناسند با ذهنیت خود از بازیگر، قصه را می‌بینند.  “کلید اسرار” معجزه و مجری دارد و ما نه  این تهیه‌کننده در این خصوص که برخی “شاید…” را نسخه ایرانی “کلید اسرار” می‌دانند، تصریح کرد: برخی از مردم و مسئولان به اشتباه تصور می‌کردند که ما نسخه ایرانی “کلید اسرار” را در قالب “شاید…” به مخاطبان ارائه می‌کنیم در صورتی که این دو مجموعه از یکدیگر کاملا متفاوت است. نگاه “کلید اسرار” متکی به معجزه است و بخش زیادی از قصه توسط یک مجری روایت می‌شود و نتیجه گیری را نیز مجری انجام می‌دهد در صورتی که اعتقاد دینی ما اینگونه نیست که همه چیز با معجزه انجام می‌شود.  وی افزود: اعتقاد ما گاه این است که اگر یک دینی با معجزه بیاید با نیامدن معجزه نیز از بین می‌رود و اعتقاد دینی ما این است که امور با اسباب و مسببش ایجاد می‌شود و هیچ چیزی بدون دلیل به وجود نمی‌آید. خداوند در قرآن می‌فرماید که تمام خوبی‌ها و بدی‌هایی که می‌کنیم نتیجه اعمال ما است و به عبارتی خداوند برای بنده‌اش بدی نمی‌خواهد و ما فقط به مخاطب خود در این مجموعه هشدار می‌دهیم. ما می‌گوییم کار خوب که انجام دهیم خوبی می‌بینیم و هر کار بدی انجام دهیم بازخورد آن را خواهیم دید.  قصه را روایت می‌کنیم نه تعریف  تحویلیان ادامه داد: ما آینه اعمال را در مجموعه “شاید…”  به مردم نشان می‌دهیم، ما قصه روایت می‌کنیم اما در “کلید اسرار” قصه تعریف می‌شود. ما در مجموعه “شاید…” فیلم می‌سازیم اما در “کلید اسرار” فیلم بیان می‌شود، از این رو سطح ما از آن سریال بالاتر رفته و امروز کشورهای منطقه از جمله ترکیه خریدار مجموعه‌مان هستند. از خیلی از کشورهای دیگر این مجموعه در حال پخش است از این رو تفاوت بین طرز تفکر ما و برنامه “کلید اسرار” کاملا مشهود است. 
 
وی درباره تفاوت مجموعه “شاید…” با دیگر مجموعه‌ها توضیح داد: تنها امتیاز ما دستمزدها است. ما دستمزدها را خیلی کمتر از بقیه گروه‌ها پرداخت می‌کنیم اما تناسب پرداخت را حفظ می‌کنیم و بازیگران در زمینه دستمزد خیلی با یکدیگر اختلاف ندارند و این اعتدال موجب شده بچه‌ها در کنار یکدیگر کار کنند و برتری‌جویی و اختلاف طبقاتی در برنامه ما دیده نمی‌شود. نهایت اختلاف دستمزدهای ما 10 تا 15 درصد است اما در برنامه‌های دیگر شرایط اینگونه نیست.  بازگشت به ساختار پخش هفتگی موثرتر خواهد بود  این تهیه‌کننده در خصوص ظرفیت پخش “شاید…” پس از ماه رمضان، اظهار کرد: این مجموعه ظرفیت پخش هفتگی از شبکه‌های سیما را دارد و شاید اثرگذاری این مجموعه در پخش هر شب کمتر باشد. اگر ما برگردیم به ساختار هفتگی موثرتر خواهیم بود و این زمان بیشتری برای ارتباط ما با جامعه می‌دهد و داستان‌های ما نیز به‌روزتر خواهد شد اما پکیج‌سازی فرصت را از ما می‌گیرد و ارتباط ما با بیننده قطع می‌شود.  تحویلیان در جمع‌بندی سخنان خود گفت: من دوست دارم این مجموعه 20 تا 30 سال دیگر با تنوع داستان ادامه یابد و با این نام کار خود را ادامه داده و حفظ شود. تمام تلاش تیم تولیدکننده “شاید…” این بوده که هر مجموعه با کار قبلی فرق داشته و از کیفیت بیشتری برخوردار باشد.