احتمالا از پیش‌بینی‌ها علمی و آینده نگرانه چیزهای بسیاری شنیده‌اید؛ البته نه پیشگویی‌های تخیلی غیب‌گوها بلکه پیش‌بینی‌های علمی که بیشتر توسط نویسندگان و دانشمندان صورت گرفته است.

به عنوان مثال یکی از مشهورترین پیش‌بینی‌کنندگان حوزه علم ژول ورن، نویسنده نامدار ادبیات علمی- تخیلی است. ژول ورن در رمان “از زمین تا کره ماه”، سفر به ماه را با دقت توصیف کرد. او همچنین در داستانی دیگر انواع هلیکوپتر را توصیف کرد. ژول ورن سی سال پیش از ظهور اخبار تلویزیونی از امکان وجود چنین چیزی نیز سخن گفت.

آرتور سی کلارک، دیگر نویسنده نامدار ادبیات علمی-تخیلی نیز سابقه چنین پیش‌بینی‌هایی را دارد. او در مصاحبه‌ای که سال ۱۹۷۶ انجام داد، از وجود ارتباط تصویری، تبادل اطلاعات از طریق دستگاه‌های پیشرفته و از مد افتادن روزنامه‌های کاغذی خبر داده بود.

نیکو تسلا، مخترع برجسته نیز بخشی از مشهورترین پیش‌بینی‌های علمی را داشت. او در سال ۱۹۰۹ در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز، اختراع وای فای و تلفن‌های همراه را چندین دهه قبل از ایجاد آن‌ها پیش بینی کرد. او گفته بود که «به زودی امکان انتقال پیام‌های بی سیم در سراسر جهان به سادگی وجود خواهد داشت که هر فردی بتواند دستگاه خود را داشته باشد و آن را اداره کند.» تسلا مصاحبه دیگری در سال ۱۹۲۹ انجام داد و ایجاد اینترنت را بیش از ۵۰ سال قبل از به ثمر رسیدن آن پیش بینی کرد. او در مورد وای فای و اینترنت هم گفته بود: «هنگامی که فناوری بی سیم به طور کامل به کار گرفته شود، کل زمین به یک مغز بزرگ تبدیل می‌شود. آن موقع ما می‌توانیم بدون در نظر گرفتن فاصله، فوراً با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم.

پیش‌بینی‌های علمی محمدعلی فروغی؛ مردی که از مدارس آنلاین و کتاب صوتی حرف زد

اما اگر فکر می‌کنید تمام پیش‌بینی‌های علمی این چنینی مختص نویسندگان علمی- تخیلی یا دانشمندان اروپایی است، سخت در اشتباه هستید. تقریبا صد سال پیش محمدعلی فروغی، اندیشمند و سیاستمدار برجسته ایرانی، در یادداشت‌های خود خیال بافی‌هایی از پیشرفت تکنولوژی انجام داد که امروز می‌توان به جرات آن‌ها را پیش‌بینی‌های جالب و درست ارزیابی کرد.

در ادامه نگاهی داریم به بخشی از پیش‌بینی‌ها عالمانه فروغی که امروز رنگ واقعیت گرفتند. منبع این نوشته‌ها رساله اندیشه دور و است. نکته جالب این است که فروغی حدس می‌زند پیش‌بینی‌هایش تا انتهای قرن بیست یا ابتدای قرن بیستم محقق شود، حدسی که کاملا درست بود.

کتاب صوتی با گرامافون

چه مانعی دارد چنانکه امروز نغمات را در گرامافون ضبط می‌کنند رسالات و مولفات را ثبت نمایند و هر کس می‌خواهد کتاب مطالعه کند به جای اینکه به چشم بخواند به گوش بشنود؟

پیام صوتی به جای پیام متنی

گفتم نامه کتابی است مختصر و کتاب نامه ای است مطول چه مانع است که با گرامافون ثبت شود و ما با صوت نامه بگویم؟

پیام تصویری و ویدئو کال

فکر کنید که چون اسباب تلفون بیسیم و «عکس» آسان و ارزان شود. مردم از هر مسافتی می‌توانند یکدیگر را ببینند و گفتگو کنند

اشاره به چیزی شبیه موبایل و مدارس غیرحضوری

فکر میکنم وقتی تلفن بیسیم کامل شد و همه کس بتواند داشته باشد (موبایل) آنوقت لزوم نخواهد داشت متعلمین برای استماع درس معلمین در مدرسه جمع شوند و در خانه خود می‌باشند و موقع معین درس را با تلفن می‌شنوند.

گسترش استفاده از برق و برقی شدن وسایل گرماییش، سرمایش و پخت و پز

الکتریسیته چنان ارزان می‌شود که مردم تمام حوائج شخصی خود را از طبخ و گرمی زمستان و خنکی تابستان و تنظیف و غیره با الکتریسیته رفع خواهند کرد.

سینمای خانگی

عنقریب همین سینما را بوسیله قوه تلگراف بیسیم خواهند توانست به خانه‌ها برسانند.

داستان رساله اندیشه دور و دراز چیست؟

محمدعلی فروغی، کتاب اندیشه دور و دراز را در سال ۱۳۰۶ نوشته است. این کتاب که به صورت گفتگو نوشته شده است، روایتی است که مانند یک پیشبینی، از حال و روز امروز ما می‌گوید؛ دو خانم به ‌همراه همسرانشان در جلسه کوچکی حاضر شده‌اند و راویان این کتابند. آن‌ها از این تریبون استفاده می‌کنند تا ایده‌های خود را برای آینده بشر به زبان بیاورند. به چیزهای دیگری هم اشاره می‌کنند که امروزه شاهدشان هستیم، مانند نگرانی از فرستادن بچه‌ها به مدرسه، آن هم در روزگاری که بیماری‌های فراگیر دامان بشر را گرفته است، در خانه نشستن و ارتباط برقرار کردن با مردم در نقاط دیگر جهان و هر کجا که اراده کنیم و حتی عدم نیاز به مدرسه رفتن و درس خواندن.

یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی در دست جواد ظریف

در نامه‌ای که به عنوان یک مقدمه در ابتدای کتاب آمده است، اینطور می‌خوانیم:

از خواندن این رساله توقع ندارم همه‌کس معتقد شود که پیشامد احوال نوع بشر چنان است که من فرض کرده‌ام، زیرا خود نیز مطمئن نیستم چنین باشد، بلکه قریب به‌یقین دارم که سیر عالم انسانیت در مدارج ترقی عینا مطابق آنچه به خیال من رسیده نخواهد بود. مقصود من از نگارش این سطور فقط تفریح خاطر جوانان و برانگیختن ایشان به تفکر بوده است. اگر به سبب عدم‌احاطه بر دقایق علوم طب و طبیعیات در تخیلاتی که به نگارش درآورده‌ام نقص و عیبی باشد، امیدوارم متخصصان علوم مزبور خرده نگیرند که منظورم اظهار فضیلت نبوده و در متن رساله هم مکررا به عجز و قصور خود اشاره کرده‌ام.

محمدعلی فروغی که بود؟

محمدعلی فروغی، مشهور به ذکاء الملک نماینده و رئیس مجلس، وزیر و نخست‌وزیر ایران بود. او اولین نخست وزیر رضا پهلوی و پسرش محمدرضا پهلوی بود. فروغی از موثرترین چهره‌های در تاسیس پادشاهی پهلوی و موثرترین چهره در تداوم آن پس از خلع رضا شاه پهلوی بود. او تنظیم کننده نام استعفا رضا پهلوی بود و بعد از او استعفا او پیشنهاد تاسیس جمهوری را رد کرد و سلطنت را به فرزند وی، محمدرضا، منتقل کرد.

فروغی مقش مهمی در تاسیس دانشگاه تهران داشت، پایه‌گذار و نخستین رئیسِ فرهنگستان ایران بود و از موثرترین چهره‌ها در تاسیس انجمن آثار ملی بود. فروغی همچنین مصحح برخی از مهم‌ترین آثار کهن ایران از جمله کلیات سعدی است. او نخستین کتاب درباره فلسفه غرب یعنی سیر حکمت در اروپا را نوشت که هنوز کتابی ارزشمند است.