اعتراف سازمان سیا رسما به رهبری کودتای 28 مرداد پس از 60 سال
در شصتمین سالگرد کودتای 28 مرداد 1332، “آرشیو امنیت ملی” آمریکا اسنادی
را منتشر کرد که ضمن نشان دادنِ نقش سازمان در رهبری اقدام فوق، آن را بخشی
از فعالیت “سیاست خارجی” آمریکا معرفی میکند.
به گزارش مهر، فارن
پالیسی مینویسد: “شصت سال پیش در چنین روزی در 19 اوت 1953، تاریخ معاصر
ایران تغییر جهت بحرانیای یافت. در این زمان کودتایی با پشتیبانی
آمریکایی-انگلیسی نخست وزیر کشور -محمد مصدق- را سرنگون کرد. طنین این
رویداد در تمام این سالها ادامه داشته و باعث احساسات ضد آمریکایی شد که
در سرنگونی شاه در اوایل 1979 وجود داشت و حتی در تصرف سفارت آمریکا در سال
بعد از آن نیز بر روی ایرانیان تاثیر داشت.”
اما شصت سال به طول
انجامید تا جامعه اطلاعاتی آمریکا به صورت علنی مسئولیت خود را در این
جریان بپذیرد. امروز، پایگاه اطلاعاتی “آرشیو امنیت ملی” که بر اساس “قانون
آزادی اطلاعات” به اسنادی دست یافته بود که بخشی از “نبرد برای ایران”
(گزارش داخلی که در اوایل دهه 1970 میلادی توسط مورخان سیا تهیه شده بود)
است، اقدام به انتشار آنها کرد.
این سند برای اولین بار در سال 1981
منتشر شده بود اما بیشتر بخش‌های آن -از جمله بخش سوم که با عنوان “فعالیت
پنهانی” به تشریح کودتا میپردازد- سانسور شده بود. بیشتر این بخش همچنان
مکشوف نشده است اما نسخه جدید برای اولین بار اعتراف میکند: “کودتای نظامی
که باعث سرنگونی مصدق و کابینه جبهه ملی وی شد، تحت رهبری سیا و به عنوان
یک بخش از سیاست خارجی آمریکا صورت گرفت.”
جمله فوق بخشی از سند
منتشر شده، است. در قسمت دیگری از آن آمده است که خروج از ایران، خطرِ “باز
شدن راه برای حمله شوروی” را بوجود میآورد و “آمریکا را به این نتیجه
رساند… تا TPAJAX را برنامه ریزی و اجرا کند.”
“فاز 4: رسیدن به اهداف”
TPAJAX
اسم رمزی بود که سیا برای نقشه سرنگونی برگزیده بود که تمام مراحل آن با
همکاری افراد محلی صورت گرفته بود. مراحل مختلف آن شامل:
استفاده از تبلیغات و پروپاگاندا برای تضعیف سیاسی مصدق
راضی کردن شاه به همکاری
رشوه دادن به اعضای مجلس
سازماندهی نیروهای امنیتی
برانگیختن اعتراضات و راه پیمایی
فارن
پالیسی مینویسد: “تلاش اولیه منجر به شکست شد، اما پس از کش و قوس عجیب،
نیروهای کودتاچی توانستند به هم بپیوندند و در تلاش مجددشان در 19 اوت موفق
بشوند.”
سایت آمریکایی میافزاید که همچنان مشخص نیست به چه دلیلی
سیا، اطلاعات درباره نقش خود را تا کنون مخفی نگه داشته است: “ماموران سیا و
انگلیسی -همچون کرمیت روزولت، مسئول اصلی سیا در کودتا- کتابها و مقالاتی
را درباره عملیات نوشتهاند. دانشگاهیان نیز کتب متعددی از جمله در چند
سال اخیر در این زمینه به رشته تحریر در آوردهاند.
علاوه بر این، دو رئیس جمهور آمریکا (کلینتون و اوباما) به صورت علنی نقش آمریکا را در کودتا پذیرفتهاند.
در
پایان مطلب آمده است: “اما کسانی که در دولت آمریکا مسئولیت طبقه بندی
اسناد را -به خصوص در جامعه اطلاعاتی- برعهده دارند، معمولاً دید متفاوتی
نسبت به این مسائل دارند. آنها نگران هستند که افشای منابع و روشها -حتی
برای اقداماتی که دههها از آن گذشته است و بر اساس روشهای بسیار قدیمی
مانند پروپاگاندا انجام شده است- ممکن است به رقبا کمک کند. آنها تاکید
میکنند تفاوت شگرفی میان مطالبی که به صورت غیررسمی اطلاع رسانی می شود
(مانند افشاگری) و آنهایی که توسط دولت رسماً اعلام میشود، وجود دارد.”
