پيمان نامه اي بر باد رفته در تامين اجتماعي

عزيز آذرخرداد :سازمان تأمين اجتماعي كه بر اساس آخرين آمار متنشر شده هم اكنون بيش از 37 ميليون نفر از جمعيت كشور را تحت پوشش خدمات متنوع بيمه اي و درماني خود دارد اين روز ها  به اندازه اي حال و روزش بهم ريخته  كه سر هر كوچه و بازاري داستان حيف ميل اموال و دارايي هايش به نقل محافل مقامات كشوري ،كارشناسان و دلسوزان حوزه رفاه و تأمين اجتماعي بدل گشته است. 
فارغ از چرايي تخلفات مالي و اداري كه در اين سازمان طي حاكميت مديران احمدي نژادي اتفاق افتاده است به منظور برسي وكالبد شكافي فعاليت هاي چند سال گذشته مديران و منصوبان دولت نهم و دهم در اين سازمان مردمي پيمان نامه تأمين اجتماعي با بيمه شدگان را مورد بررسي و دقت نظر قرار مي دهيم : پيمان نامه سازمان تأمين اجتماعي با بيمه شدگان در بردارنده حقوق و تكاليف قانوني و نيز انتظارات منطقي اين دو از يكديگر است  و بر پايبندي سازمان تأمين اجتماعي به اين حقوق و تكاليف تأكيد مي كند . 
در حقيقت بر اساس اين پيمان نامه سازمان تأمين اجتماعي مأموريت اصلي خود را صيانت از حقوق بيمه شدگان مي داند و از آنان نيز انتظار دارد كه در انجام اين مأموريت مشاركت و همكاري كنند . مفاد اين پيمان نامه شامل بند هاي متعددي است كه وظايف سازمان در قبال بيمه شدگان و بلعكس را متذكر شده است . با دقت در اين بند ها اين واقعيت نمايان مي شود كه به رغم گذشت 60 سال از حيات سازمان تأمين اجتماعي اين نهاد بيمه گر اجتماعي در تأمين رضايتمندي مخاطبانش موفق نبوده و گام هايي كه به منظور خدمت رساني به جمعيت بيمه شدگان برداشته تكافوي نيازهاي روز مخاطبانش را نمي دهد .
دربند اول اين پيمان نامه مي خوانيد:• شما حق داريد از ما بخواهيد در اين موارد به شما كمك كنيم : 1- آگاهي از حقوق و تكاليفي كه در قوانين و مقررات براي شما پيش بيني شده است . 2-  دسترسي به قوانين، مقررات و دستورالعمل ها و اطلاعات مورد نياز هنگام مراجعه به  شعب تأمين اجتماعي. 3-پوشش بيمه و ايجاد سابقه از اولين روز اشتغال به كار در هريك از كارگاهها. 4- گردآوري و تمركز سوابق بيمه اي از شعب مختلف در يكي از شعبه هاي محدوده فعاليت بيمه شده .5- آگاهي از سوابق بيمه اي كه براي بيمه شده ايجاد شده است .6-جلو گيري از تضييع حقوق قانوني بيمه شده در مواردي كه به طور قانوني به عهده سازمان گذارده شده است . 
دقت نظر در موارد ياد شده نشان از آن دارد كه اولاً هنوز بخش اعظم جمعيت بيمه شدگان به حقوق و تكاليف قانوني خود آگاهي ندارند . ضعف اطلاع رساني ، نداشتن استراتژي مديريت افكار عمومي و عدم بهره برداري صحيح از رسانه هاي نوشتاري ، ديداري و شنيداري براي اطلاع رساني به جمعيت 37 ميليون نفره تحت پوشش از جمله دلايلي است كه در عمل تضييع حقوق قانوني بيمه شدگان موجب شده و مي شود . با دقت در مفاد بند دو بايد اذعان كرد به دليل نبود فرهنگ صحيح بيمه اي هنوز هم بيمه شدگان براي دسترسي به دستورالعمل ها و قوانين تازه تصويب شده در شعب و سايت هاي اطلاع رساني سازمان تأمين اجتماعي با مشكل جدي روبرو هستند . كم نيستند مديران ، مسئولان شعب و كاركناني كه هنوز هم معتقدند دستورالعمل ها و آيين نامه هاي اداري را بايد از دسترس مخاطبان دور نگاهداشت به اعتقاد اين افراد مخاطبان سازمان در مواردي با استفاده از برخي تبصره ها يا بندهاي قانوني از طيق محاكم قضايي براي خود ايجاد حق مي كنند و به اين شيوه به سازمان ضربه وارد مي سازند . البته اين افراد از اين حقيقت علمي غافل هستند كه هر يك از مخاطبان ناراضي  ناراحتي خود را به 71 نفر منتقل مي سازد و ادامه اين روند در آينده گريبانگير اين سازمان خواهد شد . 
در مورد بند 3 بايد گفت ايجاد پوشش بيمه اي شاغلين به دليل ضعف بازرسي كارگاهي به شدت لطمه ديده و بسياري از كارگران و شاغلين از سوي كارفرمايان بيمه نشده و در مواردي نيز به دليل توسعه و گسترش فساد بازرسان تأمين اجتماعي با دريافت رشوه با تباني كارفرما از بيمه كردن شاغلين كارگاهها خودداري مي كنند كه اين موضوع نيازمند تغيير فرايند هاي بازرسي و تجهيز سازمان به امكانات تكنولوژيكي براي اصلاح شيوه هاي كسب اطلاعات شاغلين است .
بند 4 پيمان نامه نيز هرچند در سال هاي اخير به شكل كج دار و مريز جنبه اجرايي يافته اما هنوز هيچ تأثيري در كاهش ميزان رفت و آمد بيمه شدگان به شعب تأمين اجتماعي نداشته است . بيمه شدگان هنوز هم براي آگاهي از سوابق پرداخت حق بيمه خود از طريق اينترنت با محدوديت مواجه هستند حال اينكه انتظار اين بود كه با گذشت 60 سال از عمر سازمان تأمين اجتماعي بيشتر امور بيمه شدگان از منزل و از طريق شبكه اينترنتي قابل انجام مي بود . 
در بند ديگري از اين پيمان نامه آمده است : • از ما بخواهيد در اين موارد جانب انصاف را رعايت كنيم :1-در تنظيم گزارش هاي بازرسي نهايت دقت و تلاش را به منظور انطباق آنها با واقعيت به كار گيريم .2-در هنگام مراجعه به شعبه باشما برخورد محترمانه داشته باشيم.3- براي وقت شما ارزش قايل شويم.4-تعهدات قانوني خود را در مقابل شما به طور كامل ادا كنيم . 
به اعتقاد بسياري از كارشناسان تأمين اجتماعي در حال حاضر بيشترين دليل پرونده هاي مطالباتي در هيأت هاي بدوي و تجديد نظر  به عدم دقت بازرسان در ثبت مشخصات كاركنان يك كارگاه بازمي گردد . متأسفانه در اين بخش سازمان تأمين اجتماعي با مشكلات ساختاري روبرو است و حق زيادي از بيمه شدگان و كارفرمايان تضييع مي شود . 
در مورد بعد عدم تكريم ارباب رجوع و عدم توجه به وقت تلف شده مراجعان دو موضوعي است كه هميشه در اعتراض هاي بيمه شدگان و مستمري بگيران مطرح مي شود و با تمام تلاشي كه سازمان براي رفع اين معضل كرده مراجعه كنندگان به واحدهاي درماني و بيمه اي تأمين اجتماعي به شدت با آن درگير هستند . 
موضوع انجام تعهدات قانوني سازمان در مقابل بيمه شدگان نيز در حالت نسبي است و مخاطبان از اين بابت نيز رضايت مطلوبي ندارند . 
در بند ديگر اين پيمان نامه چنين آمده :• از ما بخواهيد به اعتراض هاي شما در اين موارد رسيدگي كنيم : 
1-پيچيدگي هاي موجود در مقررات و روش هاي اجرايي را به حداقل ممكن كاهش دهيم .2-ترتيبي دهيم تا مراجعات مستقيم شما به شعب سازمان تا حدامكان كاهش يابد .3- حداكثر تلاش خود را براي افزايش كيفيت خدمات و اثر بخشي آنها به كار گيريم . 
مشكلات و مسائل خرد وكلان مخاطبان تأمين اجتماعي در مراجعه به واحدهاي اجرايي اين سازمان نشان دهنده اين موضوع است كه نه تنها از پيچيدگي ها ي موجود در مقررات و روش هاي اجرايي كاسته نشده است بلكه با تضعيف و احد هاي مشاوره در شعب تأمين اجتماعي بيمه شدگان، مستمري بگيران و كارفرمايان را در ميان حجم انبوهي از مقررات و آيين نامه هاي اداري تنها گذاشته اند . در اين مورد به دليل گرفتار شدن بدنه سازمان تأمين اجتماعي به مسائل سياسي و توسعه فساد مالي و اداري در اين بخش از بدنه سازمان عملاً هيچ مرجعي به فكر رفع پيچيدگي ها و كاهش حجم مقررات دست و پا گير نست . حتي در بسياري موارد نوع نگارش بخشنامه ها  داراي  ابهامات و ايرادات متعدد است كه نشان مي دهد مرجع مشخصي براي رسيدگي به اين موضوعات وجود ندارد . در مورد بند 2 متأسفانه با اينكه بارها در سازمان تأمين اجتماعي طرح هايي مانند صدور كارت هوشمند درمان ، ارسال ليست پرداخت حق بيمه از طريق شبكه اينترنت و توسعه تأمين اجتماعي الكترونيك  مطرح و حتي برخي از اين موارد جنبه اجرايي يافته اما به دليل فرگير نبودن در سراسر كشور و وجود مشكلات فراوان در اين راه متأسفانه نه تنها از حجم مراجعه كنندگان به شعب كاسته نشده است بلكه در مواردي بيشتر هم شده است .  افزايش حجم مراجعات به شعب و مراكز درماني تأمين اجتماعي در عمل موجب كاهش اثر بخشي و كاهش شديد كيفيت خدمات ارايه شده گرديده است . در يك كلام سازمان تامين اجتماعي نه تنها به پيمان نامه اي كه با مخاطبانش بسته پايبند نبوده بلكه مفاد اين پيمان نامه به دليل عملكرد نادرست مديران و متوليان آن بر باد رفته و اميدي به بهبود اين شرايط وجود ندارد .
• در بخش پاياني اين پيمان نامه انتظارات سازمان تأمين اجتماعي از بيمه شدگان آمده كه خواندن آن خالي از لطف نيست :1-با حقوق و تكاليف قانوني خود در قبال تأمين جتماعي به طور كامل آشنا شويد .   ( از چه مرجعي ؟).2- ضوابط و مقررات بيمه اي و درماني سازمان كه در اختيارتان قرار مي گيرد را به خوبي فرا گرفته و به كاربنديد  ( چه كسي در اختيار گزارده يا مي گزارد ؟).3-از خدمات و امكانات سازمان به نحو شايسته و منطقي استفاده كنيد . ( بر اساس كدام اطلاع رساني ؟).4- از دفترچه درماني خود محافظت كرده و در اختيار ديگران قرار ندهيد . ( چرا با استفاده از امكانات تكنولوژيكي مانند صدور كارت هوشمند درمان از اين موضوع جلوگيري نمي شود).5- با بازرسان سازمان با صداقت همكاري كنيثد . ( فرايند بازرسي بايد تغيير كند !).6- ضوابط ايمني و بهداشتي رادر محيط كار رعايت كنيد . ( چرا كارفرمايان بهداشت حرفه اي محيط كار را رعايت نمي كنند).7- پيام رسان خوبي براي سازمان باشيد . ( با كدام رسانه ؟ ).