صنعت فولاد در فهرست كشف حقيقت مجلس

از ۸ طرح بزرگ فولادی که همواره دولت نهم و دهم برآن تاکید داشتند تا این مرحله مشخص شده است که حتی زمین دوطرح از ۸ طرح هم آماده نشده و از یک الی دو طرحی هم که آماده شده‌اند یکی از آن‌ها هنوز راه آهن و سنگ آهنش آماده نیست و باید همه این مسائل روشن شود.
 
به گزارش خبرنگار عصرخبر ، نخستین نشانه‌های تاریخی استفاده از آهن به زمان سومریان و مصریان بازمی‌گردد. بشر تقریبا 4000 سال قبل از میلاد، با آهن کشف‌شده از شهاب‌سنگ‌ها، اقلام کوچکی مثل سر نیزه و زیورآلات ‌ساخته می شده است. تعداد فزاینده‌ای از اشیای ساخته شده با آهن مذاب در بین‌النهرین، آسیای صغیر و مصر كه در عصر حاضر از هزاره دوم تا سوم قبل از میلاد كشف شده‌اند، نیز حاكی از آن است كه در این دوران، ظاهرا تنها در تشریفات از آهن استفاده شده و آهن فلزی گرانبها و حتی با ارزش‌تر از طلا به حساب می آمده است.

امروزه آهن و فولاد، یکی از اساسی‌ترین پایه‌های فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی هر کشور را تشکیل می‌دهند و این به سبب نیاز مبرمی است که انسان برای پیشبرد مقاصد خود در زندگی دارد. با بررسی کارآیی این مواد حیاتی، می‌توان به نقش سازنده آنها پی‌ برد ، زیرا علاوه بر کاربرد آنها در امر ساختمان‌سازی، پل‌سازی و…، این مواد از عناصر اساسی در صنایع اتوموبیل‌‌سازی، کشتی‌سازی و لوکوموتیوسازی به‌شمار می‌روند و بصورت آلیاژهای مختلف، اساس تکنولوژی ماشین‌آلات را تشکیل می‌دهند.

در عصر كنونی، کاربرد آهن از دیگر فلزات بیشتر است و 95 درصد فلزات تولید شده در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. قیمت ارزان و مقاومت بالای ترکیب آهن، استفاده از آن را بویژه در اتوموبیل‌‌ها، بدنه کشتی‌های بزرگ و ساختمان‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

 فولاد معروف‌ترین آلیاژ آهن است و پس از آن، آهن خام (با 4 تا 5 درصد كربن و مقادیر متفاوتی ناخالصی از قبیل گوگرد، سیلیکون و فسفر)، چدن (شامل 2 تا 5/3 درصد کربن و مقدار کمی منگنز)، فولاد کربن (شامل 5/0 تا 5/1 درصد کربن و مقادیر کمی منگنز، گوگرد، فسفر و سیلیکون)، آهن ورزیده یا آهن نرم (با کمتر از 5/0 درصد كربن)، فولادهای آلیاژی (حاوی مقادیر متفاوتی کربن و همراه با فلزات دیگر مانند کروم، وانادیم، مولیبدن، نیکل و تنگستن) و اکسیدهای آهن كه عموما در ساخت ذخیره مغناطیسی در کامپیوتر كاربرد دارند؛ از دیگر گونه‌های آهن به‌شمار می‌روند.

با توجه به جایگاه ویژه فولاد در اقتصاد و صنعت هر کشور، آهن بعنوان کالای استراتژیک و یکی از فاکتورهای مورد توجه در زمینه شاخص توسعه‌‌یافتگی کشورهای جهان به‌شمار آمده و سرمایه‌گذاری‌های مختلفی در زمینه توسعه این صنعت صورت گرفته است.

این صنعت همواره به سمت بازارهای نوظهور در پیش است، چون این بازارها نیازمند به فولاد زیادی برای شهر سازی و صنعتی شدن هستند.در سال 1967 زمانیکه انجمن جهانی فولاد تشکیل شد، امریکا و کشورهای اروپایی غربی و ژاپنی بالغ بر 61.9 درصد تولید جهانی فولاد را در اختیار داشتند .تا سال 2000 این رقم به 43.8 درصد کاهش یافت ، این روند در دهه 2000 ادامه داشت به طوریکه از سال 2011 به بعد کشورهای نوظهور و عمدتاً چین70 درصد تولید و مصرف جهانی فولاد را به خود اختصاص دادند که سهم چین در حال حاضر 45 درصد است.

به نظر می رسد که روند این تغییر جهت همچنان ادامه داشته باشد و دیگر کشورهائی با بازارهای نوظهور همانند هند و کشورهای آسیای جنوب شرقی (آسه آن) و خاورمیانه و شمال افریقا (منا) نیز به این سمت یا روند گام بر می دارند.

هم‌اكنون استخراج سنگ‌آهن در 48 کشور صورت می‌گیرد كه چین، برزیل، استرالیا، روسیه و هند با تولید 70 درصد سنگ‌آهن جهان، 5 کشور عمده تولیدکننده آهن محسوب می‌شوند . چین با تولید سالانه بیش از یك‌میلیارد تن فولاد رتبه اول را در تولید این فلز اساسی در دنیا به خود اختصاص داده؛ این در حالی است كه تولید این محصول هرچند طی سال‌های گذشته تا حدی مورد توجه صنعتگران ایرانی قرار داشته، اما نتوانسته زمینه لازم را برای دستیابی به اهداف مشخص شده این بخش فراهم كند.

عدم تحقق این برنامه‌ها در شرایطی اتفاق افتاده كه صنایع پایین‌دستی صنعت فولاد از جمله خودروسازی و ساخت تجهیزات صنعتی طی سال‌های گذشته روند روبه رشدی را طی كرده است.

بر اساس هدف‌گذاری انجام شده میزان تولید فولاد تا پایان برنامه سوم توسعه باید به 14میلیون تن می‌رسید؛ در حالی كه تا پایان برنامه تنها امكان تولید 8 تا 9میلیون تن فولاد در كشور فراهم شد. از سویی بر اساس برنامه چهارم توسعه باید سالانه 5/28‌میلیون تن فولاد در كشور تولید شود، یعنی طی پنج‌سال ظرفیت تولید این محصول باید حدود 21‌میلیون تن افزایش می‌یافت. این در حالی است كه هم‌اكنون ظرفیت تولید فولاد در كشور حدود 11میلیون تن است و به این ترتیب رشد 17میلیون تنی ظرفیت فولاد منطقی به نظر نمی‌رسد.

ایران در 10 ماه نخست سال 2013 معادل 12.697 میلیون تن فولاد تولید کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 5.3 درصد و نسبت به مدت مشابه سال 2011 برابر با 16.1 درصد رشد داشته است.

هم‌اكنون تولیدكنندگان عمده فولاد خام كشور را چند شركت دولتی تشكیل می‌دهند كه در این زمینه می‌توان به مجتمع فولاد مباركه اصفهان با ظرفیت تولید 7/4‌میلیون تن ورق گرم و 5‌میلیون تن فولاد خام، مجموعه ذوب‌آهن اصفهان با ظرفیت تولید 5‌میلیون تن فولاد مذاب و محصول، مجتمع فولاد خوزستان با ظرفیت 4/2‌میلیون تن فولاد و مجتمع فولاد خراسان با ظرفیت 630هزار تن فولاد در سال اشاره كرد . علاوه بر این در كارخانه فولاد میبد و زاگرس نیز به ترتیب امكان تولید سالانه 300 و 70‌هزار تن چدن وجود دارد.

اما تولید فولاد دستخوش تغییر و تحولات زیادی در کشور  شده است  که پای تحقیق و تفحص به میان آهن ها هم آمده است به گونه ای که یکی از نمایندگام مجلس در خصوص آغاز تحقیق و تفحص در صنعت فولاد اظهار داشت : فساد صنعت فولاد از تامین اجتماعی هم بیشتر است ، در اولین مراحل تحقیق و تفحص متوجه شدیم که وضعیت صنعت فولاد کشور وضعیت خوبی نیست و حتی مسئله فسادی که در این تحقیق و تفحص وجود دارد به مراتب بد‌تر از مسائلی است که در تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی وجود دارد.

علیرضا محجوب با اشاره به طرح تحقیق و تفحص از صنعت فولاد گفت: کمیته تحقیق و تفحص از صنعت فولاد روز شنبه با تعیین هیات ریسه آغاز به کار کرد و ریاست آن را نیز نادر قاضی‌پور نماینده ارومیه به عهده دارد.

وی  در این باره اظهار داشت: در اولین مراحل تحقیق و تفحص متوجه شدیم که وضعیت صنعت فولاد کشور وضعیت خوبی نیست و حتی مسئله فسادی که در این تحقیق و تفحص وجود دارد به مراتب بد‌تر از مسائلی است که در تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی وجوددارد.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: احمدی‌نژاد همواره تاکید می‌کرد که ما در سال ۱۹ الی ۲۰ میلیون تن تولیدات فولاد داریم این در حالی است که طبق تحقیقات ما در مراحل ابتدایی تولید فولاد در کشور طی سالهای گذشته شاید ۱۱ میلیون تن در سال بوده است.

وی گفت: از ۸ طرح بزرگ فولادی که همواره دولت نهم و دهم برآن تاکید داشتند تا این مرحله مشخص شده است که حتی زمین دوطرح از ۸ طرح هم آماده نشده است و از یک الی دو طرحی هم که آماده شده‌اند یکی از آن‌ها هنوز راه آهن و سنگ آهنش آماده نیست و باید همه این مسائل روشن شود.

محجوب با بیان اینکه بسیاری از دستگاههای دولتی در تخلفات صنعت فولاد متخلف هستند خاطرنشان کرد: اعضای تحقیق و تفحص امیدوار هستند تحقیق و تفحصی جامع همانند تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی آماده و ارائه کنند.

اما صنعت فولاد از هزینه های سرمایه ای ثابت بالا و فرآیندهای تولید رنج می برد که تحت فشار میزان تولید بالا از طریق کار آمدی و مقیاس اقتصادی قراردارد که این روزها دستخوش فسادهای مالی قرار گرفته که بعدها مشخص خواهد چقدر پول از راه صنعت فولاد به جیب افراد خاص سرازیر شده است .