آيت الله هاشمي: تفکّر را محاکمه نکنید

عصر خبر: آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در مراسم سی‌ویکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در تالار وحدت تهران با بیان اینکه “برخلاف نظام اسلامی است که دست و پای آزاداندیشان را در جامعه ببندیم و قلم آنها را بشکنیم و کتاب‌ها را سانسور کنیم”، تصریح کرد: درست نیست که ما چنانچه کسی را به چیزی متهم کردیم و او را به زندان بردیم به خانه و محل کار او برویم که ببینیم در آنجا چه چیزی نوشته تا با استفاده از این نوشته و تفکرات وی را محاکمه کنیم.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آیت الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به برگزاری مراسم کتاب سال، گفت: یکی از اقدامات خوبی که همه کشورها بویژه نظام جمهوری اسلامی انجام می‌دهد، برگزار کردن همایش‌های کتاب سال است. مطمئناً برگزاری چنین همایش‌هایی آثار گرانقدری در جامعه ایجاد می‌کند و به تاریخ ما اعتبار می‌بخشد.
ایشان در ادامه  افزود: برخلاف آنچه تصور می‌شد، زمانی که راه‌های ارتباط دیگری از جمله رسانه‌های تصویری، گفتاری، ماهواره و تلویزیون کتاب به تدریج تحلیل می‌رود و میدان را خالی می‌کند، ما هنوز شاهد هستیم که کتاب جایگاه خود را حفظ کرده است و ان‌شاءالله تا همیشه نیز جایگاه خود را داشته باشد و خواهد داشت.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه “کار کتاب و نوشتن را باید همراه تاریخ بشر محاسبه کرد”، خاطرنشان کرد: نوشتن را باید همراه تاریخ حساب کرد، چراکه مبداء بشریت، نوشتن و آموزش الهی بوده است و همه پیامبران بدون استثنا کتاب‌های آسمانی یا زمینی داشته‌اند. در آخرین کتاب آسمانی ما یعنی قرآن نیز بیش از هر کتاب دیگری نسبت به نوشتن، قلم، بیان و تعلیم که همه مربوط به کتاب می‌شوند، تاکید شده است.
آیت الله هاشمی رفسنجانی در ادامه با اشاره به عظمت نوشتن و ارشاد با قلم تصریح کرد: اولین آیاتی که بر پیغمبر پس از مقطع 500 ساله که وحی منقطع بود، نازل شد، بحث علم و قلم بود.

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: یکی از زمینه‌هایی که برای بالا بردن محتوای کتب جامعه ما یا هر جامعه دیگری ضروری است، این است که فضای آزادی برقرار باشد، چراکه هر انسانی حق دارد آزاداندیش باشد و این حقی است که خداوند به همه انسان‌ها داده است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه “ممکن است گاهی شرایط به گونه‌ای باشد که ما نتوانیم اندیشه خود را در جایی مطرح کنیم”، افزود: در این شرایط، اندیشیدن طبیعی است و هیچ‌کس به جز خداوند نمی‌تواند عقیده‌ای را بر انسان تحمیل کند. خدای متعال مکرراً به پیامبر اسلام که از لجاجت مردم در گرویدن به دین اسلام ناراحت می‌شد، در آیات قرآن فرموده است که اگر همه دنیا را به کار بگیریم، نمی‌توانی عقاید این افراد را عوض کنی.
آیت الله هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه “نباید از وسایلی استفاده کرد که آزادی تفکر و اندیشه را از مردم می‌گیرد”، گفت: فقهای ما تقریباً بر این باور اجماع دارند که علم یقینی انسان برای او حجت است. همچنین یکی از شاهکارهای فقهای ما این است که قطع، حجت است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه با تاکید بر اینکه “عقل ابزار اندیشیدن است”، تصریح کرد: در اسناد دینی ما آمده است که خداوند نخستین موجود روحانی که خلق کرده، عقل بوده است و این عقل است که انسان را به عنوان مخلوقی درآورده که خداوند با خلقت او به خودش مبارک‌باد می‌گوید.
ایشان با اشاره به آیات و روایات قرآن در مورد تعقل و اندیشیدن، یادآور شد: آنچه خداوند از ما خواسته، تفکر و رسیدن به حقیقت و پایبندی به آن است و آن حقیقت است. امام کاظم (ع) نیز فرموده‌اند که خداوند دو حجت بر انسان داده است؛ یکی حجت ظاهری که پیامبران هستند و دیگری حجت باطنی که همان عقل است. عقل محور اصلی است و آزاداندیشی نیز از عقل معنا پیدا می‌کند و وظیفه می‌شود.
آیت الله هاشمی رفسنجانی با تاکید بر اینکه “آنهایی که می‌خواهند عقل مردم را در بند کنند، نسبت به حق بشریت جنایت می‌کنند”، اظهار کرد: اکنون در بسیاری برخوردها، پلیس‌ها، امنیتی‌ها و حتی دادگاه‌های کشور به دنبال این هستند که ببینند تفکرات مجرم چیست. این در حالی است که این اقدام آنها از جرم‌های بسیار بزرگ به حساب می‌آید، چراکه او باید آزاد باشد تا بهتر فکر کند و هیچ نگرانی هم از اینکه چه چیزی به دست می آورد نداشته باشد. در این شرایط یکی از وظایف قطعی وزارت ارشاد این است که وسایل آزاداندیشی مردم را فراهم کند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه “ما به عنوان مسلمان، یک چارچوب آزاداندیشی داریم”، افزود: زمانی که ما از آن چارچوب‌ها بیرون می‌رویم با مشکلاتی مواجه می‌شویم. این اصل اسلامی در جامعه ما باید به نوعی جای خود را باز کند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی در ادامه به بیان چگونگی پیدایش تمدن اسلامی پرداخت و گفت: پایه پیدایش تمدن اسلامی، آزاداندیشی دینی قرآنی با استفاده از تمام افکاری بود که در دسترس مسلمانان آن زمان از طریق روش‌هایی از جمله ترجمه و تحقیق قرار داشت.
ایشان همچنین تصریح کرد: ما به عنوان یک حکومت و جامعه اسلامی معتقدیم که این وظیفه را برعهده داریم که یک تمدن جدید با توجه به افکار و دستاوردهای علمی و پژوهشی فراوانی که در دنیای امروز در دسترس است، ایجاد کنیم. ما همچنین فکر می‌کنیم که در این صورت است که ما خریدار زیادی خواهیم داشت.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه “برخلاف نظام اسلامی است که دست و پای آزاداندیشان را در جامعه ببندیم و قلم آنها را بشکنیم و کتاب‌ها را سانسور کنیم”، تصریح کرد: درست نیست که ما چنانچه کسی را به چیزی متهم کردیم و او را به زندان بردیم به خانه و محل کار او برویم که ببینیم در آنجا چه چیزی نوشته تا با استفاده از این نوشته و تفکرات وی را محاکمه کنیم.
آیت الله هاشمی در ادامه با بیان اینکه “در اسلام عوامل مهمی برای تبادل افکار تعبیه شده است”، اظهار کرد: مناظره یکی از عواملی است که در اسلام برای تبادل افکار اندیشمندان تعبیه شده است. در گذشته مناظره‌هایی که مطرح می‌شد، سازنده بودند اما اکنون مناظره‌ها به تعصب‌هایی آلوده می‌شود که مناظره را خراب می‌کند. اینگونه صحیح نیست، چراکه دو اندیشمند باید در مقابل یکدیگر بنشینند و با اشتیاق و آزادانه افکار خود را مطرح کنند تا به نتیجه‌ای دست یابند.
ایشان با بیان اینکه ما نظام را با ابتکارات و نوآوری‌های امام خمینی(ره) داریم”، اظهار کرد: چنانچه امام به برخی از مقوله‌ها ورود پیدا نمی‌کرد و وارد بحث ولایت فقیه نمی‌شد، جریان عمومی در جامعه به گونه‌ای بود که معتقد بودند تا امام زمان ظهور نکرده است، ما حق بلند کردن پرچم حکومت را نداریم، اما امام خمینی این طلسم را شکست و با دروسی که در نجف اشرف مطرح کرد، مقدمه نظم اسلامی را در کشور فراهم ساخت. برخی معتقد بودند که در این نوع، زمینه اجتهاد وجود ندارد که امام در پاسخ به آنها فرمودند که اسلام یک ایدئولوژی برای همه زندگی است. ما نمی‌توانیم بگوییم که اسلام به این چیزها محدود است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان اینکه “ابداع تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از کارهای بزرگی بود که شرایط به امام خمینی اجازه نداد آنطور که باید، در آن عمل کند”، خاطرنشان کرد: قبل از ایجاد مجمع، ما محکوم بودیم هرآنچه که فقهای رسمی می‌گفتند را به عنوان قانون قبول کنیم که این همان فقه سنتی مبسوط بدون حکومت بود اما امام خمینی فقه سیاسی و فقه حکومتی را وارد کردند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی همچنین افزود: تا قبل از تأسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بواسطه اختلافاتی که میان مجلس و شورای نگهبان وجود داشت، قوانین بسیاری خاک می‌خوردند اما امام با تأسیس مجمع، عده‌ای را مشخص کرد که به بررسی این قوانین بپردازند و هرکدام را که مصلحت دانستند، اجرا کنند. کاری که امام خمینی انجام دادند، شروع حرکت بزرگی است که فقه سیاسی نمونه بزرگ آن است.
ایشان با بیان اینکه “اکنون ما در جامعه با مسائل زیادی مواجه هستیم که فقه به آنها ورود پیدا نکرده است”، خاطرنشان کرد: ما روحانیون برای حفظ اسلام وظیفه داریم و باید اجازه بدهیم که مردم وارد شوند و فکر کنند و مشکلات و راهکارها را پیدا کنند.
آیت الله هاشمی رفسنجانی در ادامه با بیان اینکه “در مورد قوانینی که در مورد انتخابات نوشته شده است، باید تفکر کرد تا عمق این قوانین را پیدا کرد”، گفت: در مورد انتخابات معمولاً در حد قوانین نوشته شده بحث می‌شود اما باید عمق این قوانین را پیدا و حق مردم بر حکومت و سرنوشتشان را استخراج کرد تا کسی به آسانی نتواند از خودش چیزی بنویسد و دخالت‌های بی‌جا کند.
ایشان با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در انتخابات امسال، تصریح کرد: اینکه مقام معظم رهبری فرمودند رأی حق‌الناس است، یک مساله، اساس و بنیان یک تفکر جدید است و آنهایی که رهبری را قبول دارند باید در مورد این موضوع بیشتر کار کنند. ما نیز باید این مساله را دنبال کنیم.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در خاتمه با بیان اینکه “اندیشمندان ما باید بتوانند در مسائل استراتژیکی و اساسی بررسی و نظر بدهند”، خاطرنشان کرد: اکنون ما در دنیای اسلام بحث اختلاف میان شیعه و سنی و فرق دیگر را داریم. ما باید فضا برای مباحثه با فرق اسلامی باز کنیم، چراکه ما وسایل خوبی برای بیان مباحثه و مکاتبه داریم و این اقدامات اختلافاتمان را نیز کاهش می‌دهد.