اگر دولت پیش بود ارز بالای ۵۰۰۰ تومان بود

عصر خبر: در سال‌های گذشته، مردم با مشکلات بسیاری به ویژه در زمینه افزایش تورم و گرانی‌های لجام گسیخته روبه‌رو شدند. نزدیک به شش ماه از عمر دولت یازدهم می‌گذرد و این در حالی است که آقای روحانی در مبارزات انتخاباتی، یکی از برنامه‌های خود را ثبات اقتصادی اعلام کرده بود. با روی کار آمدن دولت جدید، خواسته‌ها و انتظارات از دولت در زمینه اقتصادی به شدت افزایش پیدا کرد.

به گزارش «تابناک»، در همین شش ماه از آغاز کار دولت میان مخالفان و موافقان سیاست‌های اقتصادی دولت مناظره و کشمکش بزرگی رخ داده است. ‌‌موافقان بر این باورند که دولت توانسته با ‌سیاست‌های مدبرانه، ثبات را به اقتصاد برگرداند و در مرحله بعد به دنبال کاهش تورم گام برخواهد داشت.

‌اما‌ مخالفان بر این باورند که دولت برنامه خاصی برای اقتصاد ‌و ‌مدیریت واحدی ‌در زمینه اقتصادی ندارد. این گروه از فعالین اقتصادی می‌گویند، دولت جدید بیشتر تلاش می‌کند مشکلات اقتصادی خود را با بهبود اوضاع سیاست خارجی مناسب کند.

در همین راستا «تابناک» در گفت‌و‌گو با دکتر حسین راغفر، استاد دانشگاه و کار‌شناس مسائل اقتصادی، عملکرد دولت را بررسی کرده است.

* آقای دکتر،‌ عملکرد شش ماه دولت را در حوزه اقتصادی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ــ هم‌اکنون هجمه‌های بسیاری علیه دولت به راه افتاده است. البته بنده نه از دولت دفاع کرده و نه حمله می‌کنم، ولی بسیاری از حمله‌ها‌ به دولت، سیاسی است. دولت احمدی‌نژاد این همه در عرصه اقتصاد بد عمل کرد، ولی ‌کسی ‌به عملکرد بد او واکنشی نشان نمی‌داد.

* منتقدان اقتصادی دولت بر این باورند که دولت در عرصه اقتصاد، کار چشمگیری انجام نداده است؟ در این باره توضیحاتی بفرمایید.

ــ‌ یک نوع محافظه‌کاری افراطی در برنامه‌های دولت دیده می‌شود. احتمالا به دلیل همین هجمه‌های عظیمی که به دولت می‌شود، دولت راه رفتن عادی خودش را فراموش کرده است. منتقدان، دولت را‌ دستپاچه کرده‌اند و این ظلم بزرگی به کشور است. همه ما باید تلاش کنیم که دولت بتواند کار کند.

‌این تعارض‌ها بین دولت‌ ـ مجلس، دولت‌ ـ رسانه ملی، دولت ـ نهادهای قدرت در کشور باعث می‌شود که دولت نتواند کار کند؛ بنابراین، اگر نهادها‌‌ علائم مخالف هم ارائه و صادر کنند، این علائم متفاوت به جامعه بیرونی و به سرمایه‌گذاران انتقال داده می‌شود که مثلا الان فرصت سرمایه‌گذاری نیست که خطر بزرگی برای کشور پدید می‌آورد.‌ این همه رقابت‌های مخرب که در مقابل هم شکل گرفته، بلایی است که به جان مملکت ما افتاده است.

‌* پس علت ضعف دولت در بخش اقتصاد در این شش ماه چیست؟

ــ دولت علائمی از خود نشان نمی‌دهد که بتواند به تحرک اقتصاد ملی کمک کند. گویا بخشی از کندی در اقتصاد، محصول محافظه‌کاری افراطی در درون دولت ‌است. حملاتی که علیه دولت شکل گرفته، محافظه کاری را دوچندان کرده است. به نظرم هنوز ‌دولت نتوانسته‌ آن گونه که انتظار می‌رفته، علائم مناسبی به اقتصاد کشور ارائه کند.

* دولت در زمینه هدفمندی یارانه‌ها چگونه عمل کرده است؟

ــ سیاست‌های دولت در برنامه هدفمندی یارانه‌ها،‌ حکایت از همین محافظه‌کاری دارد.‌‌ دولت یک لایحه‌ای به مجلس می‌دهد و آن چیزی که مجلس تصویب می‌کند، تقریبا‌‌ همان چیزی است که انتظار می‌رفت. بعدا علائمی که ما از دولت می‌بینیم، این است که قرار نیست این برنامه اجرا شود.

دولت برنامه‌ای روشن برای حل معضلات اقتصادی کشور از جمله مدیریت بهینه منابع انرژی ندارد. البته هدفمندی یارانه‌ها و مدیریت انرژی دو موضوعی جدا از هم است. متأسفانه دولت پیش به دلیل مسائل سیاسی، هدفمندی یارانه‌ها را کاملا سیاسی کرد و عوارض جدی آن موجب فقر، فلاکت، گسترش بی‌کاری، رکود عظیم و تورم بالا شد و هزینه‌ای بسیار گزافی روی دست اقتصاد ملی ایران گذاشت که ‌این هزینه‌ها تا بیست سال دیگر گریبان کشور را خواهد گرفت؛ البته قرار نیست که چهار تن به نام تیم اقتصادی در دولت بیایند و معجزه کنند.

* درباره هدفمندی یارانه، یکی از نمایندگان مجلس گفته ‌که هدفمندی یارانه‌ها باید در مرحله نخست تمام شود؟ نظر شما درباره شیوه هدفمندی یارانه‌ها چیست؟

ــ بحث نمایندگان مجلس نسبت به مدیریت منابع انرژی و چگونگی استفاده است، که اسمش را هدفمندی گذاشته‌اند. پرداخت یارانه نقدی، عملا بخش عمده‌ای از نظام حمایتی کشور را رقم زده و البته این دو ‌کاملا جداست؛ یکی بحث مدیریت منابع انرژی است که ما از منابع انرژی خوب استفاده نمی‌کنیم و ائتلاف زیاد، هزینه‌های بسیار بالا و ارزان فروشی داریم. ‌این موضوع با موضوع بحث هدفمندی یارانه‌ها متفاوت است. راه حل‌هایی که برای هر کدام داده می‌شود، متفاوت است. اما این دو موضوع از لحاظی نیز به هم مرتبط هستند. آن چیزی که مجلس مطرح کرده، بیشتر ناظر به مدیریت منابع انرژی است و آنچه دولت برای خود اعلام می‌کند، مربوط به هدفمندی یارانه‌هاست.

* دولت در طرح جدید یارانه‌ها می‌خواهد مردم برای دریافت یارانه فرم خود‌اظهاری پر کنند. به نظر شما این شیوه می‌تواند به نتیجه برسد؟

ــ به نظرم آنچه ‌دولت مطرح می‌کند، درست است. باید افراد متقاضی، فرم تقاضای خود‌ را پر کنند. همه جای دنیا این گونه است و بر اساس آن شناسایی شوند. آنچه‌ دولت تعارف می‌کند این است که مردم با خود‌اظهاری خودشان کنار بروند؛ این شدنی نیست. هیج جای دنیا نیست که مردم را به شام دعوت کنند و بعد بگویند لطفا نخورید، چرا که شام کم است.

حالا چه کسی داوطلب می‌شود که نخورد، این موضوع محل بحث است. دولت باید از همین روش خود‌اظهاری و فرم پر کردن، افراد را شناسایی کند. بحث ما سر همین است که دولت چگونه باید شناسایی کند و چه اطلاعاتی بگیرد. چیزی که تاکنون حداقل بنده شنیدم کافی نیست که نتیجه مطلوب را بدهد.

* به نظر شما با این شرایط اقتصادی کشور اصلا باید مرحله دوم هدفمند کردن اجرا شود یا خیر؟

ــ بنده اصلا نمی‌فهم، مرحله دوم هدفمندی به چه معناست؟ ‌آن‌ها مسأله نظام حمایتی و مدیریت بهینه منابع انرژی را به هم گره زده‌اند. این دو اصلا هیچ ربطی می‌توانند با هم نداشته باشند. شما چه نظام تأمین اجتماعی داشته باشید یا نه، باید از منابع انرژی خوب استفاده کنید. چه ما از منابع انرژی خود استفاده کنیم یا نکنیم، باید برای گروه‌های پایین درآمدی یک نظام حمایتی داشته باشیم.

* یکی از انتقادات از دولت قبلی این بود که یارانه نقدی باعث تورم می‌شود. دولت جدید سبد کالا به مردم داد که این هم به مشکلاتی خورد‌. نظر شما چیست؟

ــ بحث سبد کالا انحرافی است و موضوع مهمی نیست، ولی دولت با این تصمیم منابع ملی را اتلاف کرد. باید برای این نوع کار‌ها برنامه‌ریزی کرد و آن را در نظام حمایت اجتماعی دید و نه به صورت صدقه به مردم. توزیع سبد کالا به این گونه، هزینه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای جامعه به بار آورد؛ بنابراین، به نظرم می‌رسد که کارهایی مثل این را باید عملا متوقف ‌و آن را در نظام پویای و کارآمد در نظام حمایت اجتماعی طراحی کرد. همه اقدامات باید در نظام ملی حمایتی انجام بگیرد و نه در اقدامات یکباره و خلق‌الساعه و یک شبه.

دولت بر این باور است در اقتصاد کشور ثبات ایجاد کرده‌ و از سوی دیگر مخالفین می‌گویند دولت نتوانسته، تورم را کاهش دهد و گرانی را به ارزانی تبدیل کند. نظر شما در این مورد چیست؟

ــ گویا دولت بخشی را درست می‌گوید. تلاش‌های خارجی منجر به فروکش کردن التهاب‌ها و تثبیت بهای ارز شد. اگر دولت پیشین بود و‌‌ همان سیاست‌ها ادامه پیدا می‌کرد، مطمئن باشید ارز بالای ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان می‌بود و ‌فاجعه‌ای برای کشور به بار می‌آورد. این تفاوت ‌به دلیل حضور دولت جدید است و نباید آن را پنهان کرد؛ اما این وضعیتی هم که حالا تا حدودی تثبیت شده، محصول سیاست اقتصادی دولت نیست. ‌بخشی محصول سیاست خارجی دولت و بخشی هم محصول رکود اقتصادی است که باعث شده ‌تقاضا در جامعه کاهش یافته و به دنبال آن ‌تورم نیز کاهش یابد، ولی هنگامی که گروه‌ها‌یی به دولت حمله می‌کنند، باید توجه داشته باشند که اگر سیاست‌های دولت پیشین ادامه پیدا می‌کرد، امروز بهای ارز ۷۰۰۰ تومان و تورم‌ انفجاری افزایش پیدا کرده بود.