سنگ شکنی برون اندامی چيست؟

عصر خبر: سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL
در این روش بیمار جهت سنگ شکنی به مدت ربع تا ۲۰ دقیقه در زیر دستگاه سنگ شکنی می خوابد و با مشخص کردن سنگ در سیستم ادراری به وسیله سونوگرافی یا اشعه X ، امواج سنگ شکنی را روی آن متمرکز می کنند و در نتیجه این امواج صوتی باعث خرد شدن سنگ می گردد.

آیا همه سنگ های سیستم ادراری را می توان با سنگ شکنی برون اندامی خرد کرد؟
خیر. اغلب سنگهایی که با دستگاه ESWL خرد می شوند باید اندازه آنها زیر ۱ تا ۵/۱ بوده و در جلو عبور سنگها انسدادی وجود نداشته باشد.

چندین جلسه باری شکستن سنگها ضروری است؟
بسته به اندازه سنگ و جنس سنگ تعداد جلسات سنگ شکنی از ۱ تا ۳ جلسه فرق می کند. لازم به ذکر است حداکثر تعداد دفعات سنگ شکنی ۳ جلسه است و در صورت عدم جواب و عدم خرد شدن سنگها باید از روشهای دیگر استفاده شود.

دستورات قبل از سنگ شکنی برون اندامی چیست؟
محل سنگ و اندازه آن با سونوگرافی و عکس مشخص گردد.
شب قبل از روغن کرچک و مایعات صاف شده جهت تخلیه روده ها و بهتر مشخص شدن سنگ زیر دستگاه باید استفاده شود.
در صورت حامله بون یا اختلال انعقادی خون به علت مصرف داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین وارفارین باید پزشک را آگاه ساخت چرا که در موارد فوق سنگ شکنی ممنوع است.
سنگ شکنی برون اندامی به صورت سرپایی بوده و نیاز به بیهوشی ندارد.
دستورات پس از عمل سنگ شکنی برون اندامی:
در صورت درد مقاوم به درمان تب و لرز پس از سنگ شکنی باید به بیمارستان مربوطه مراجعه کرد.
اغلب با مصرف مایعات فراوان ومسکن خوراکی درد پس از سنگ شکنی بهبودی پیدا می کند.
جهت اطلاع از دفع سنگ پس از سنگ شکنی باید با بررسی ادرار دفع شده از دفع سنگ ریزه ها مطلع شد.

سونوگرافی و عکس کنترل ۷۲ ساعت پس از سنگ شکنی جهت ارزیابی نتیجه درمان انجام می شود.

PCNL به معنی خروج سنگهای کلیه از طریق پوست و بدون شکاف جراحی باز اطلاق می شود.

روش انجام PCNL:

در این روش با بیهوشی عمومی یا نخاعی در این بیمار یک سوند حالب گذاشته شده و سپس در موقعیت خوابیده به صورت در روی تخت جراحی قرار می گیرد و سپس با تزریق ماده حاجب از طریق سوند حالب و عکس برداری همزمان با استفاده از اشعه X و یا استفاده از دستگاه سونوگرافی موفعیت کلیه و سنگ داخل آن را دقیقاً مشخص کرده و یک عدد سوزن از ورودی مناسب وارد کلیه می شود و با خروج ادرار از سوزن از مناسب بودن آن اطمینان حاصل می کنیم. در مرحله بعد مسیر بین پوست و کلیه را بدون اینکه برش جراحی داده شود با استفاده از گشاد کننده ها، گشاد کرده و سپس یک عدد لوله در داخل کلیه گذاشته می شود و با عبور دوربین به داخل کلیه و آندوسکوپی داخل کلیه محل سنگ را مشخص و با لیزر یا لیتوکلاست سنگ را کاملاً خرد کرده و با پنس و تشر بیرون آورده می شود.

برتری PCNL به عمل جراحی باز چیست؟
امروزه بیش از ۹۶% سنگهای بزرگ کلیه به روش PCNL قابل درمان هستند. برتری بزرگ PCNL نسبت به عمل جراحی باز عدم شکاف بزرگ پوستی و همچنین عدم دستکاری کلیه می باشد. و همچنین از یک بخیه به جای ۲۵ تا ۳۰ بخیه عمل جراحی باز استفاده می شود که این کار باعث درد کمتر پس از عمل و زیبائی پوست و برگشت هر چه سریعتر بیمار به کار و فعالیت روزمره می شود.

آیا سوراخ کردن کلیه باعث آسیب به کلیه می شود؟
بر اساس مطالعات زیاد و ثابت شده محل سوراخ شدن کوچک کلیه پس از چند روز ترمیم شده و آسیب به گوشت کلیه در مقابل عمل جراحی باز بسیار ناچیز است.

درصد موفقیت PCNL چقدر است و درصد موفقیت بستگی به ساختار کلیه و محل و تعداد سنگ در آن است؟
در سنگها منفرد بیش از ۹۶% مواقع PCNL موفقیت آمیز است. در سنگهای شاخ گوزنیو متعدد درصد موفقیت PCNL حدود ۹۰ درصد بوده و سنگهای ریز باقیمانده با سنگ شکنی برون اندامی قابل درمان می باشند.

زمان انجام عمل PCNL چقد است؟
بسته به مهارت جراح زمان انجام عمل PCNL از ۳۰ دقیقه تا ۹۰ دقیقه طول می کشد.

 زمان بستری در بیمارستان چقدر است؟
اکثر بیماران یک شب بستری می شوند ولی ممکن است تا ۲ الی ۳ شب نیز طول بکشد.

توصیه های قبل از عمل:
 بیمار حتماً مصرف آسپرین و داروهای رقیق کننده خون را یک هفته قبل از عمل جراحی قطع کند.
عفونت ادرار فعال باید درمان شود.
وجود هر گونه بیماری خونی، قلبی و عروقی و ریوی با دتر مربوطه مشاوره انجام شود.
توصیه های پس از عمل:
استراحت نسبی و عدم انجام کارهای سنگین جهت جلوگیری از خونریزی احتمالی به مدت ۱۰روز
مصرف مایعات زیاد
عدم زور زدن و برداشتن چیزهای سنگین
وجود خون رقیق در ادرار یک تا دو هفته پس از عمل طبیعی است.

عوارض احتمالی PCNL کدامند؟
هر عمل جراحی عارضه خاص خودش را دارد.

عوارض احتمالی PCNL که با درصد بسیار پایین ممکن است حین عمل اتقاق بیفتد عبارتند از:

آسیب احتمالی به روده که در ۲درصد موارد ممکن است اتقاق بیفتد.
خونریزی از کلیه ها و محل لوله که بسیار نادر بوده و در ۵/۰ تا ۲% اتفاق می افتد که با آمبولیزاسیون قابل درمان است.
عفونت ادراری: که بسیار نادر و در ۲۵/۰ درصد دیده می شود.
TUL
تعریف TUL: به سنگ شکنی درون اندامی سنگهایی که در لوله حالب (رابط بین مثانه و کلیه ها) گیر می کنند گفته می شود. وقتی سنگ از کلیه حرکت کرده و به لوله حالب می افتد باعث انسداد و تخریب کلیه و درد وحشتناکی می گردد که به صورت ناگهانی به سراغ بیمار آمده و او را زمین گیر می کند. در صورت عدم دفع خودبه خودی سنگ برای درمان آن از TUL استفاده می شود.

روش انجام TUL
در این روش با بیحسی نخاعی با استفاده از دوربین بسیار باریک به نام یورتروسکوپ و عبور آن به حالب محل دقیق سنگ را مشخص و با دید مستقیم با استفاده از لیزر یا لیتوکلاست سنگ را کاملاً خرد کرده و با پنس خارج می کنیم (شکل یورتروسکوپ) در بعضی از مواقع جهت تسهیل در عبور سنگهای خرد شده یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یک عدد سوند باریک دابل جی در داخل حالب گذاشته شده و پس از ۴ هفته به صورت سرپایی خارج می شود.

برتری TUL به عمل جراحی باز:
در این روش بدون شکاف یک وجبی روی شکم بیمار سنگ به صورت آندوسکوپی و به صورت سرپایی و بدون بستری درمان می شود.

فرق باسکت با TUL:
در زمان گذشته از باسکت که به صورت کورکورانه وارد حالب می کردند و به صورت شانسی جهت خروج سنگ استفاده می شد که در بسیاری از موارد باعث کنده شدن حالب می گردید. در روش TULهمه با دید مستقیم و درمان تحت دید می باشد.

درصد موفقیت عمل TUL:
در سنگهای حالب تحتانی و میانه بالای ۹۵% سنگها به این روش قابل درمان هستند در سنگهای حالب فوقانی و نزدیک کلیه در صورت موفقیت بین ۸۰ تا ۷۵% بوده و بزرگترین حسن کار TUL دفع انسدادی ناشی از سنگ و انجام سنگ شکنی برون اندامی می باشد.

زمان عمل TUL چقدر است؟
بسته به مهارت جراح و طی دوره آموزشی فلوشیپی اندویورولوژی این کار از ۵ دقیقه تا ۳۰ دقیقه طول می کشد.

تری در بیمارستان چقدراست؟
پس از رفع بی حسی نخاعی از ۴-۵ ساعت بیمار از بیمارستان مرخص می شود.

آیا برای همه سنگهایی که در حالب گیر می افتند TUL انجام می شود؟
سنگهایی که در حالب گیر می افتند اگر اندازه آنها زیر ۴ میلی متر باشد ۹۰% خود به خود دفع می شوند و سنگهای بین ۴-۶ میلی متر تا ۷۰% دفع خودبه خودی دارند.

در صورت ۱- اندازه بزرگ سنگها بیش از ۶ میلی متر ۲- درد مقاوم به درمان ۳- تب و لرز ۴- افرادی که تک کلیه ای هستند، حتماً باید TUL اورژانس انجام شود.

توصیه های پس از عمل چیست؟
اغلب نوع سنگ پس از سنگ شکنی خارج و جهت تجزیه فرستاده می شود و بر اساس نوع سنگ دستورات درمان برای بیمار داده می شود. که در رأس آنها مصرف مایعات زیاد و مصرف کم نمک می باشد.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فلوشیپ فوق تخصصی درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی بیماریهای کلیه و مجاری ادراری