بیماری فتق چیست؟

عصر خبر :
تعریف فتق:جدار شکم و کف لگن از نظر آناتومی از لایه های مختلف شامل عضلات و بافت نگه دارنده یا فاسیا تشکیل شده است. در صورتی که این عضلات و فاسیا به علل ژنتیکی و یا فشار بیش از حد شل شود باعث برجسته گی در ناحیه پوست محل می شود که به آن فتق گفته می شود.

علل ایجاد کننده فتق کدامند؟
فتق ممکن است مادرزادی باشد که اغلب پسربچه ها و به علت نقص در سیر نزولی بیضه ها ایجاد می شود که ممکن است همراه با آب در بیضه یا هیدروسل نیز باشد.

علل اکتسابی: به هر علتی فشار داخل شکم بیش از حد بالا رود ممکن است باعث پارگی پریتوان و فاسیا و عضلات و باعث ایجاد فتق شود. مثلاً بیماری مزمن ریه، سرفه های مزمن، کشیدن سیگار، بزرگی پروستات که برداشتن ناگهانی وسایل تشکیل از مواردی هستند که باعث فتق می شوند. در مواردی نیز فتق به دنبال عمل های جراحی باز شکمی ایجاد می شود که به علت آسیب دیدن عصب عضلات حین جراحی باعث شل شدن عضله و ایجاد فتق می شود.

محل های شایع فتق
محل فتق همیشه در شکم است که شایعترین محل آنها عبارتند از: ۱- فتق دور ناف ۲- فتق بیضه و یا بالای آن که فتق اینگوینال نامیده می شود ۳- فتق انسزیونال که در محل عمل جراحی قبلی دیده می شود.

علائم فتق کدامند؟
۱- اولین علامت برجستگی پوستی محل می باشد که بسته به شدت آن از یک گردو کوچک تا توپ فوتبال متغیر است.

۲- دومین علامت فتق درد می باشد: هر درد مزمن در ناحیه کانال اینگوینال ممکن است نشانه از یک فتق و یا شروع آن باشد.

از مشخصات فتق این است که در حالت ایستاده و با زور زدن برجسته و بزرگتر می شود و در حالت خوابیده از بین می رود که به این حالت sliding می گویند. در مواقعی ممکن است اجزاء روده در داخل کیسه فتق گیر افتاده و بسبب قطع خونرسانی و درد شدیدی در محل فتق ایجاد می کند که با حالت خوابیدن نیز از بین نمی رود. یادتان باشد این حالت جزء اورژانس های عالم پزشکی است و بیمار هر چه سریعتر باید تحت جراحی قرار بگیرد چرا که در صورت تأخیر باعث سیاه شدن روده ها و عفونت و مرگ بیمار می شود.
شایعترین علت فتق در قسمت تحتانی شکم در سنین بالا: به علت بزرگی پروستات می باشد. به علت بزرگی پروستات بیمار مجبور می شود که از زور زدن جهت خارج کردن ادرار استفاده کند که این زور زدن مزمن باعث ایجاد فتق اینگوینال بالای بیضه ها می گردد.

آیا راهی برای جلوگیری از ایجاد فتق وجود دارد؟
در موارد مادرزادی که در بچه ها دیده می شود جلوگیری معنی ندارد و باید هر چه سریعتر درمان جراحی شوند.
در موارد بزرگسالان باید زمینه ایجاد کننده فتق را درمان کرد که عبارتند از:

۱- در صورت بیماری مزمن ریوی و سرفه های مزمن باید هر چه سریعتر درمان شوند.

۲- از مصرف سیگار، قلیان و انواع دخانیات اجتناب شود.

۳- از برداشتن وسایل سنگین و ناگهانی باید اجتناب کرد.

۴- چاقی مفرط شکمی می تواند از علل زمینه ساز فتق باشد که باید درمان گردد.

آیا با بستن فتق بند می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد؟
خیر، قطعی ترین روش درمان فتق عمل جراحی است و استفاده از فتق بند در درمان و جلوگیری تأثیر ندارند.

روش درمان فتق
همانطور که ذکر کردم قطعی ترین روش درمان فتق جراحی است که به صورت سرپایی و بدون بستری در بیمارستان و با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی انجام می شود.
روش جراحی به صورت باز و یا لاپاراسکوپی امروزه انجام می شود. برای فتق های بزرگ که همراه شل شدگی عضلات هستند بهترین روش درمانی عمل جراحی باز است که با برش کوچکی روی محل فتق پوست و فاسیا باز و ساک فتق که همان محتوی روده ها می باشد را آزاد و به داخل شکم انتقال داده و کف فتق را با نخ نایلون کاملاً ترمیم می کنیم.

عوارض جراحی فتق کدامند؟
شایعترین عارضه پس از عمل فتق درد می باشد که ممکن است چند ماه بعد از عمل ادامه داشته باشد و تدریجاً از بین می رود. عوارض نادر آن آسیب به عروق بیضه ها هنگام جدا کردن فتق می باشد که نادر است. سوزش و خارش محل نیز از عوارض بعد از عمل بوده که تدریجاً از بین می روند.

توصیه های مهم بعد از عمل چیست؟
۱- به مدت ۲ ماه از انجام کارهای سنگین و فعالیت های ورزشی و سنگین باید اجتناب کرد.

۲- درد بعد از عمل طبیعی بوده و با مصرف مسکن و گرم نگاه داشتن محل عمل تدریجاً از بین خواهد رفت.

۳- داشتن مقاربت بعد از عمل هیچ مانعی ندارد.

توصیه پایانی

فتق درمان دارویی ندارد. در صورت داشتن فتق باید اقدام به جراحی نمایید.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فلوشیپ فوق تخصصی درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی بیماریهای کلیه و مجاری ادراری