انتشار یک کلیپ غیراخلاقی زیر ذره‌بین!

شبکه مجازی آستان در گزارشی تحت عنوان «اخلاق مداری در شبکه‌های اجتماعی» نظر دکتر صادق زیباکلام و چند جامعه‌شناس و ‌حقوقدان را در مورد انتشار یک کلیپ غیراخلاقی در فضای مجازی منتشر کرده است.

به گزارش عصر خبر به نقل از شبکه مجازی آستان، در این گزارش با اشاره به اینکه شبکه‌های اجتماعی به جزء لاینفک زندگی بشر تبدیل شده‌اند، این فرضیه مطرح شده که قوانین حاکم بر روابط اجتماعی در دنیای حقیقی، در فضای مجازی نیز حکم‌فرماست و اخلاق‌مداری از بدیهی‌ترین این قوانین است.

در مقدمه این گزارش آمده است: «به راستی اگر شخصیت اصلی کلیپ لامپ، خود ما و یا یکی از نزدیکانمان بود، چه واکنشی بروز می دادیم؟ آیا مجدداً آن را به سوژه‌ای جذاب در شبکه‌های اجتماعی بدل می‌ساختیم؟!»

صادق زیبا کلام مدرس دانشگاه، در همین رابطه افشای اطلاعات خصوصی مردم را جذاب اما غیراخلاقی خوانده و می‌گوید: این از مواردی است که انسان باید با نفس اماره خود و شیطان جهاد و مبارزه کند و به خود اجازه ندهد که وارد حوزه و حریم خصوصی و شخصی دیگران بشود.

وی ادامه می‌دهد: البته برخی هم هستند که به انتشار عکس و فیلم شخصیت‌های معروف اقدام می‌کنند و استدلالشان این است که این افراد برای خودشان نبوده و متعلق به جامعه هستند، در نتیجه حریم خصوصی را برای آنها به رسمیت نمی شناسند. اما من فکر می‌کنم این کار از نظر اخلاقی کاملاً مذموم، زشت و نادرست است چه اینکه بخواهد با انگیزه‌های سیاسی، اطلاعاتی و امنیتی صورت بگیرد و چه به لحاظ اجتماعی که مثلاً شما بخواهید مجله‌تان پرفروش شده و یا تعداد بازدید کننده از سایتتان افزایش یابد.

محمد امین قانعی راد، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز معتقد است بر اساس آنچه در اخلاقیات سنتی ما وجود داشته، افشا و انتشار اطلاعات خصوصی افراد، امری مذموم به شمار رفته و دخالت در امور شخصی همیشه منع شده است.

وی می‌افزاید: با پیشرفت تکنولوژِی‌های ارتباطات، مساله اخلاق اطلاعاتی مطرح می‌شود. در چارچوب همین اخلاق اطلاعاتی هم افشا و انتشار جزئیات زندگی مردم، نادیده گرفتن حقوق شخصی آنهاست. این امر در برخی موارد امنیت حریم خصوصی افراد را بر هم می‌زند و حتی موجبات پاشیده شدن زندگی‌شان را فراهم می‌آورد.

به گفته قانعی راد، تکنولوژی‌های ارتباطاتی و شبکه‌های اجتماعی ظرفیتی برای گسترش دانش و تبادل اطلاعات مفید هستند، نه فضایی که در آن بتوان در جهت فروپاشی اخلاق گام برداشت.

این جامعه‌شناس همچنین می‌گوید: البته افشا و انتشار اطلاعات خصوصی اشخاص در همه جای دنیا منع شده و محدود به اخلاقیات اسلامی و سنتی ما نمی‌شود و از آن فراگیرتر است. این عمل از دیدگاه تمدن امروزی نیز غیر قابل پذیرش بوده و پیامدهای بسیار منفی می‌تواند روی زندگی افراد بگذارد و امنیت خصوصی، شخصی، اخلاقی و اجتماعی آنها از بین ببرد.

حسین باهر جامعه‌شناس نیز در اظهار نظری با بیان اینکه انتشار مسائل خصوصی مردم از نظر شرعی، عرفی، قانونی و اخلاقی هرگز مجاز نیست، می‌گوید: در قرآن کریم به صراحت اشاره شده است که در «احوال همدیگر تجسس نکنید». فضولی در احوال شخصی مردم هم به لحاظ اخلاقی مردود است و هم در سطح قوانین بین‌المللی ممنوع . اما واضح‌ترین دلیل اینکه این عمل نادرست و مذموم است اینکه خود ما ناراحت می‌شویم اگر مسائل شخصی و خصوصی زندگی‌مان در معرض دید عموم قرار بگیرد.

وی اضافه می‌کند: امام علی(ع) معیار بسیار دقیقی در این رابطه مطرح فرموده‌اند و آن اینکه «آنچه بر خود نمی‌پسندی بر دیگران مپسند و آنچه بر خود می‌پسندی بر دیگران بپسند». من هرگز دوست ندارم کسی در احوال شخصی‌ام مداخله و به خصوص فضولی بکند. به ویژه اینکه این‌ها مقدماتی است که حرف و حدیث‌های بسیاری متعاقب آن ایجاد خواهد کرد.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین محسن غرویان، مدرس حوزه و دانشگاه نیز انتشار مسائل خصوصی مردم را در صورت عدم رضایت فرد، مصداق غیبت می‌داند و می‌گوید: غیبت از نظر فقهی یعنی پشت سر کسی مطالبی را نقل و منتشر کردن بدون رضایت وی. پس انتشار مسائلی که در حریم خصوصی افراد تعریف می‌شوند از حیث ملاک همانند غیبت است.

وی می‌افزاید:‌ گاهی پیش می‌آید فردی برای انتشار مسائل خصوصی مردم که به هر طریقی به دستش رسیده، این استدلال را می‌آورد که با توجه به نوع آن مساله که مثلاً تصویر یا فیلم است، به نظر می‌رسد فرد مورد نظر از پخش آن ناراحت نمی‌شود و رضایت خواهد داشت، اما در پاسخ به این افراد هم باید گفت وقتی که شک کنیم فرد مورد نظر راضی است یا خیر، اصل عدم رضایت است. در واقع انتشار مطالب و مسائل خصوصی مردم در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی گامی در جهت فروپاشی اخلاق به شمار رفته و کاملاً سمت و سویی نابهنجارانه دارد.

محمد کیانوش راد، کارشناس علوم سیاسی و اجتماعی نیز با تاکید بر لزوم رعایت حقوق اخلاقی و شهروندی می‌گوید: همواره اطلاع از اسرار زندگی افراد مختلف خصوصاً کسانی که از شهرت برخوردار هستند، مورد توجه عامه مردم بوده و خواهد بود. اما آنچه اهمیت دارد لزوم رعایت حقوق اخلاقی و شهروندی در جامعه است. بدون تردید انتشار هرگونه خبر خصوصی از افراد در صورت عدم رضایت آنها امری مذموم به شمار می‌رود که اصول دینی، اخلاقی و انسانی هیچگاه این اجازه را نخواهد داد. اما در هر حال جذابیت چنین خبرهایی و مسائل خصوصی دیگران همواره از سوی مردم پیگیری می‌شود.

نعمت احمدی حقوقدان نیز در همین رابطه معتقد است افشا و انتشار اطلاعات و مسائل ریز و درشت مردم، دخالت بی‌مورد و بیجا در زندگی افراد جامعه است، حال می‌خواهد از سوی خود مردم صورت و یا از سوی دولت در مفهوم کلان باشد.

وی می‌افزاید: در قرآن هم آمده است که «و لا تجسسوا». ما حتی روایات معتبری در رابطه با این موضوع داریم که می‌فرماید «دید را ندید بگیرید». حال چرا ما می‌خواهیم اصرار کنیم بگوییم این فعل انجام گرفته است یا خیر. جالب آنکه تفسیر های متفاوتی هم در جهت چگونگی آن ارائه می‌کنیم. قطعاً این عمل هم خلاف شرع است و هم خلاف قانون.