ضربه‌هاي چيني بر پيكره اقتصاد ايران
رستم قاسمي وزير نفت در حاشيه برگزاري هفدهمين نمايشگاه بين‌المللي نفت تهران (فروردين 91) از تعيين زمان يكماهه براي توسعه فاز 11 پارس جنوبي توسط شركت CNPC خبر داد و اعلام كرد: در صورتي‌كه به‌طور جدي اين پروژه گازي اجرايي نشود قرارداد گازي چيني‌ها در پارس جنوبي لغو مي‌شود.
در طول سال‌هاي اخير سيل واردات اجناس چيني به كشور فزوني يافته است اين كالاها كه بسياري از آنها بي‌كيفيت و بنجل نيز هستند اغلب در شرايطي وارد كشور مي‌شوند كه توليد‌كنندگان داخلي امكان توليد آن در داخل را دارا هستند و اين واردات باعث زيان بخش توليد و صنايع داخلي شده است. از آب بسته‌بندي تا سنگ پا و شلاق و تازيانه در فهرست واردات از چين به چشم مي‌خورد تا حبوبات و حلزون و كود حيواني، اين‌كه بخش تجارت و بازرگاني در كشور فعال باشد و نياز بازارهاي داخلي را از طريق واردات اصولي تامين شود اقدامي منطقي است اما واردات بي‌رويه و غير ضروري مانند مواردي كه ذكر شد فقط و فقط باعث ور شكستگي صنايع داخلي خواهد شد.اما در اين شرايط كه بازار داخل تحت تصرف كالاهاي وارداتي چين است وقت‌كشي و تاخير شركت CNPC چين در طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي يكهزار و 100 روزه شده و عدم توسعه اين فاز مشترك گازي تاكنون حدود يك ميليارد و 100 ميليون دلار عدم نفع نصيب اقتصاد ايران كرده است.
روزنامه ملت ما نوشت: تاخير و وقت‌كشي شركت CNPC چين در طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي از مرز يكهزار و 100 روز گذشت و اين شركت آسيايي با وجود شتاب در توسعه ميادين نفتي عراق اما در ايران هنوز عمليات اجرايي فاز 11 پارس جنوبي را آغاز نكرده است.
كارشناسان اقتصادي معتقدند ايران با راه‌اندازي هر فاز استاندارد پارس جنوبي با ظرفيت توليد روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز طبيعي و 70 هزار بشكه ميعانات گازي روزانه بيش از 10 ميليون دلار درآمد جديد به اقتصادي ملي تزريق خواهد كرد. با اين وجود چيني‌ها پس از كنار زدن شركت‌هاي پتروناس مالزي و توتال فرانسه و امضاي قرارداد پنج ميليارد دلاري براي توسعه فاز 11 پارس جنوبي، هنوز عمليات اجرايي اين مگا پروژه مشترك گازي در عسلويه را كليد نزده‌اند.
اين در حالي است كه ضعيف‌ترين پيمانكاران ايراني با آغاز توسعه فازهاي 35 ماهه پارس جنوبي در مدت 24 ماه گذشته به بيش از 40 درصد پيشرفت اجرايي دست يافته‌اند، اما پيشرفت ساخت فاز 11 پارس جنوبي توسط چيني‌ها پس از گذشت بيش از سه سال به 10 درصد هم نمي‌رسد. به عبارت ديگر، چيني‌ها با تحميل تاخير 1100 روزه در طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي تاكنون معادل يك ميليارد و 100 ميليون دلار عدم نفع نصيب ايران كرده‌اند و اين در حالي است كه در اين مدت قطر با مشاركت پيمانكاران بزرگ امريكايي و اروپايي توسعه اين ميدان مشترك گازي را متوقف نكرده است.
چيني‌ها يك گام تا اخراج
رستم قاسمي وزير نفت در حاشيه برگزاري هفدهمين نمايشگاه بين‌المللي نفت تهران (فروردين 91) از تعيين زمان يكماهه براي توسعه فاز 11 پارس جنوبي توسط شركت CNPC خبر داد و اعلام كرد: در صورتي‌كه به‌طور جدي اين پروژه گازي اجرايي نشود قرارداد گازي چيني‌ها در پارس جنوبي لغو مي‌شود. با گذشت نزديك به 3 ماه از ارايه اين اولتيماتوم گازي، شركت CNPC نه تنها تاكنون توسعه فاز 11 پارس جنوبي را آغاز نكرد كه حتي زير بار شروط جديد ايران براي شتاب در طرح توسعه اين فاز مشترك گازي هم نرفته است.
گزارش مهر حاكيست وزير نفت اخيرا از طريق رسانه‌ها اولتيماتوم جديدي به اين شركت آسيايي داده و تاكيد كرده است: بر اساس قولي كه به مقام معظم رهبري داده‌ايم تا پايان سال جاري وضع توسعه تمام ميادين مشترك نفت و گاز كشور تعيين تكليف مي‌شود. اين عضو كابينه دولت دهم با يادآوري اين‌كه با توجه به شرايط فعلي حتي زودتر از پايان سال وضع ميادين مشترك نفت و گاز را روشن مي‌كنيم، بيان كرد:
از اين رو حتي وضع اجراي طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي هم تا پيش از پايان سال تعيين تكليف مي‌شود. بر اين اساس گمانه زني‌ها حاكي از آن است كه تاخير و وقت‌كشي شركت CNPC چين به مراحل پاياني خود نزديك شده است و اين شركت آسيايي تا چند هفته آينده بايد براي هميشه از پارس جنوبي خداحافظي كند.
تفاوت‌هاي استات اويل نروژ با CNPC چين
سال گذشته شركت استات اويل هيدروي نروژ به دنبال فشارهاي غيرقانوني اتحاديه اروپا از ادامه حضور در پروژه اكتشافي بلوك خرم آباد كناره‌گيري كرد و حتي حاضر به پرداخت جريمه چند ميليون دلاري به شركت ملي نفت ايران به دليل نيمه رها كردن اين پروژه شد. با اين وجود اين شركت اروپايي در كنار شركت‌هايي همچون اني ايتاليا (براي توسعه فاز سوم طرح توسعه ميدان نفتي دارخوين) حاضر به وقت‌كشي نشدند و بدون سر و صدا از طرح‌هاي نفت و گاز ايران خارج شدند.
با اين وجود هنوز وضع توسعه بسياري از ميادين استراتژيك نفت و گاز ايران با شركت‌هاي چيني مشخص نيست و اين شركت‌هاي آسيايي موضع مشخص خود را درقبال ادامه همكاري يا توقف اجراي اين پروژه‌ها اعلام نمي‌كنند. در شرايط فعلي توسعه برخي از ميادين بزرگ نفت و گاز ايران همچون فاز 11 پارس جنوبي، ميدان مشترك نفتي آزادگان جنوبي و پارس شمالي به دليل تعلل و وقت‌كشي شركت‌هاي چيني به حالت تعليق درآمده است.
ذكر اين نكته هم ضروري است كه با وجود تاخير و وقت‌كشي 36 ماهه شركت نفتي CNPC چين در طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبي، اين شركت آسيايي در طرح توسعه ميدان «حلفايه عراق» به عنوان مهترين رقيب نفتي ايران در اوپك 15 ماه زودتر از برنامه توليد نفت را آغاز كرده است.
بر اين اساس، شركت ملي نفت چين (CNPC) عمليات بهره‌برداري از فاز نخست ميدان حلفايه عراق با ظرفيت توليد روزانه 100 هزار بشكه را 15 ماه زودتر از برنامه زمانبندي آغاز كرده است. قرارداد اين فاز مشترك پارس جنوبي خردادماه سال 1388 با كنار گذاشتن شركت‌هايي همچون توتال فرانسه و پتروناس مالزي، براي شتاب در توسعه اين ميدان مشترك گازي با قطر به چين به ارزش تقريبي پنج ميليارد دلار واگذار شده بود.
سكوت مسئولان
در اصل اين چرخش چيني‌ها و معطل گذاشتن طرح‌هاي اقتصادي ايران در حالي كه بازارهاي ما در اختيار چيني‌ها است و هر گونه كالاي بي‌كيفيت و درجه چندم خود را در ميان سكوت مسئولان در بازارهاي ما به فروش مي‌رسانند شايد اين موضوع تلنگري باشد به مسئولان اقتصادي كه در نگاه تجاري خود تجديدنظر كنند. ابراهيم پاينده‌فر اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «ملت ما» با اشاره به موضوع فوق مي‌گويد:
اين‌كه بازارهاي ما در اختيار كالاهاي چيني باشد و واردات بي‌رويه كالاهي چيني بازارهاي ايران را تسخير كرده باشد اما در شرايط فعلي يك شركت چيني نسبت به عمل به تعهدات خود بي‌نظمي كند بيانگر ضعف ما در تجارت بين‌الملل است در سال‌هاي اخير و پس از تحريم‌هاي غرب عليه كشور ما نگاه به شرق و به‌ويژه چين در اقتصاد ايران شدت يافت اما كيفيت پايين اجناس چيني باعث شده تا نگاه منفي به اين كالاها در بين مردم ايجاد شود. اين استاد دانشگاه معتقد است:
مسئولان در شرايط فعلي بايد تصميمي درست اتخاذ كنند و با بي‌نظمي‌هاي چيني‌ها در بحث پارس جنوبي و همچنان واردات بي‌رويه برخورد كنند چرا كه با توجه به شرايط كنوني اقتصاد كشور و نامگذاري امسال به نامسال توليد ملي شايسته نيست از ندانم‌كاري‌هاي مسئولا ن در كنار فرصت‌طلبي چيني‌ها بيش از اين متضرر شويم.
