جواب سوال های رایج درباره PSA بالارونده و زمان نمونه برداری یا بیوپسی پروستات

عصر خبر: پروستات چیست و عملکرد آن کدام است؟
پروستات به عنوان یکی از غده های بدن می باشد که مثل شکل زیر در قسمت خروجی گردن مثانه و دورادور مجرا را احاطه کرده است و نقش آن در بدن در رابطه با تولید موادی در رابطه با باروری و بالغ شدن نطفه مرد جهت آماده شدن با لقاح تخمک زن می باشد.

PSA چیست؟
PSA یک پروتئین است که در حالت طبیعی از غده پروستات به داخل خون ترشح می شود و به دو صورت آزاد و ترکیب بده در خون جریان دارد و به آن آنتی ژن مخصوص پروستات گفته می شود و در حالت طبیعی در خون مردان و به اندازه نزمال که اغلب زیر ۴ng می باشد به صورت طبیعی وجود دارد. در حالت طبیعی انتظار می رود که اندازه آن زیر ۲ باشد.

چه عواملی باعث بالارفتن PSA در خون می شوند؟
امروزه شایعترین علت بالارونده PSA خون سرطان پروستات می باشد. در بیماری سرطان پروستات اندازه PSA خون ماه به ماه و سال به سال روند صعودی پیدا کرده و به اصلاح حالت PSARizing یا PSA با طرح صعودی پیش می آید که خبر از سرطان پروستات دارد.
عوامل دیگر که اندازه PSA را بالا می برند عبارتند از:
۱- عفونت حاد پروستات
۲- دستکاری های پروستات مثلاً معاینه مقعدی، سیستوسکوپی یا نمونه برداری
۳- اندازه پروستات: هر چه حجم و اندازه پروستات بالا باشد باعث بالا بودن اندازه PSA خواهد شد که اغلب موارد زیر ۱۰ می باشد.

آیا همه مردان باید آزمایش PSA بدهند؟
امروزه از تست PSA برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می شود. طبق قانون مصوب جهانی ۱۹۸۶، با توجه به اینکه سرطان پروستات شایعترین سرطان مردان بالای ۵۰ سال می باشد، از تست PSA جهت پیدا کردن زودرس سرطان پروستات برای افراد زیر توصیه می شود:
۱- همه مردان بالای ۵۰ سال
۲- همه مردانی که سابقه سرطان خانوادگی پروستات در پدر و عمو و برادر خود دارند باید از بالای ۴۰ سال تحت پیگیری PSA قرار بگیرند.
۳- در هر فردی که در آزمایش اولیه PSA بالای ۴ و یا روند صعودی داشته باشد به صورت منظم تست انجام شود.

تفسیر نتیجه PSA چگونه است؟
در گذشته ملاک اندازه پروستات زیر ۴ نانوگرم در میلی لیتر بود ولی امروزه هر گونه افزایش تدریجی در سطح PSA خون می تواند خبر از شروع سرطان پروستات باشد و لذا توصیه اکید می شود که در انجام این تست باید دقت شود که سرموقع انجام شود.

در مواردی که اندازه PSA مشکوک است آیا کارهای تکمیلی وجود دارد؟
بله، در مواردی که سطح PSA خون بالا است اولین اقدام تکرار آزمایش در یک آزمایشگاه معتبر می باشد. اگر بالا بودن آن دوباره تأیید شود معاینه مقعدی و انگشتی پروستات دومین اقدادم است. در معاینه انگشتی هر گونه سفت شدن پروستات شدیداً مشکوک به سرطان پروستات را مطرح می کند.

روش قطعی تشخیص سرطان پروستات چیست تا بیمار از بلاتکلیفی خارج شود؟
اندازه گیری سطح آزاد PSA نسبت به سطح ترکیبی موجود می تواند کمک کننده باشد چرا که در سطح اندازه آزاد PSA در خون در سرطان پروستات خیلی کمتر است ولی قطعی ترین روش تشخیص سرطان پروستات نمونه برداری از آن به روش سونوگرافی و از طریق مقعد می باشد.
نمونه برداری به روش زیر که در فیلم می بینید انجام می گردد.
۱- بیمار یک هفته باید آسپرین و پلاویکس و داروهای رقیق کننده را باید قطع کند
۲- سه روز آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک قبل از نمونه بردای باید شروع شود.
۳- شب قبل از نمونه برداری فقط مایعات و غذاهای آبکی مصرف نمایید
۴- در روز نمونه برداری از شیاف مولین جهت پاک کردن روده از مدفوع باید استفاده شود
۵- ناراحتی قلبی و حساسیت به داروها را به دکتر خودتان اطلاع دهید
۶- نمونه برداری به صورت سرپایی می باشد
۷- جهت کاهش درد از بی حسی موضعی استفاده می شود مثل کشیدن دندان
۸- تعداد ۱۲ تا ۱۵ قطعه از مناطق مخلتف پروستات نمونه برداری و جهت تشخیص قطعی به پاتولوژی فرستاده می شود و پس از یک هفته جواب قطعی از نظر سرطانی و یا غیرسرطانی بودن پروستات را اعلام می کنند.

اگر جواب سرطانی بود اقدام بعدی چیست؟
اقدام بعدی در رابطه با شدت بدخیمی پروستات می باشد که به سه قسمت کم خطر، متوسط و پرخطر تقسیم می شود. بسته به گزارش جواب نمونه برداری و سطح و اندازه PSA اقدام بعدی فرق می کند.
اگر PAA خون بالای ۱۰ باشد شانس انتشار به استخوان ها بالاست و لذا باید اسکن استخوان نیز انجام شود تا از نظر انتشار بیماری مطمئن بود.

درمان های سرطان پروستات کدامند؟
اگر سرطان محدود به پروستات باشد و به استخوان و غدد لنفاوی منتشر نشده باشد بهترین درمان جراحی و برداشتن غده سرطانی است. اگر در بررسی های انجام شده مشخص گردد که غده لنفاوی و یا استخوان بیمار درگیر است عمل جراحی هیچ فایده ای ندارد و لذا بهترین درمان استفاده از آمپول های مهار کننده ترشح و عمل کننده تستوسترون می باشد که بیمار تا آخر عمر خود باید هر ماه آن را تزریق نماید.

آیا عمل جراحی سرطان پروستات عوارض خاصی دارد؟
بله، عمل جراحی سرطان پروستات یا رادیکال پروستاتکتومی با عمل ساده پروستات فرق دارد و در عمل جراحی سرطان همه پروستات و اعضاء مجاور آن را برمی داریم که اغلب دو عارضه ایجاد می کند:
۱- ناتوانی جنسی: به علت عبور اعصاب نعوظ کننده آلت تناسلی از محل عمل سرطان پروستات که حین جراحی مجبور به قطع آن می شویم باعث اختلال در نعوظ و سفت شدن آلت تناسلی مردانه می گردد. در صورتیکه سرطان پروستات را در مرحله الویه تشخیص دهیم و چسبندگی نداشته باشد می توان با حفظ عصب آلت تناسلی به ماندن نعوظ مردانه کمک کرد.
۲- بی اختیاری ادراری: با توجه به ماهیت عمل که در آن مجبور به برداشتن همه پروستات و پیوند مثانه به مجرای ادراری می شویم در ۱۰ درصد موارد باعث بی اختیاری ادراری می گردد.

و اما توصیه های اینجانب جهت پیشگیری و درمان به موقع سرطان پروستات:
۱- مردان بالای ۵۰ سال باید هر ۶ ماه تا ۱ سال آزمایش PSA بدهند
۲- اگر پدر، عمو و یا برادر شما به سرطان پروستات مبتلا است شانس ابتلا شما ۵ برابر است و لذا باید از ۴۰ سالگی تحت نظر باشید.
۳- در هر زمان متوجه PSA بالای خون خود شدید بلافاصله جهت نمونه برداری و درمان به موقع به دکتر مراجعه کنید.
۴-اگر سرطان پروستات در مرحله اولیه تشخیص داده شود و کاملاً قابل درمان بوده و شما طول عمل طبیعی خود را خواهید داشت.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فلوشیپ فوق تخصصی درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی بیماریهای کلیه و مجاری ادراری