سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان خرج زباله می‌کنیم
عباس ثابتی راد در همشهری نوشت:
روزانه حدود ۲۵ میلیارد تومان از سرمایه ملی صرف دفع ۳۵ هزار تن زباله هایی می شود که ما ایرانی ها هر روز تولید می‌کنیم.
اين رقم در سال رقمي معادل 10 هزار ميليارد تومان مي شود.
زباله ها چگونه جمع مي شود
از زمان تشكيل اداره بلديه در شهر تهران در سال1286، جمع‌آوري زباله و نظارت شهر يكي از وظايف اصلي آن اداره بود. در آن سال‌ها زباله‌ها توسط كارگران جمع‌آوري و در محل‌هايي در سطح شهر تلنبار و سپس به وسيله اسب و قاطر به حومه شهر منتقل و تخليه مي‌شد. در سال‌هاي بعد وسيله انتقال زباله به گاري‌هايي تبديل شد كه توسط اسب يا قاطر كشيده مي‌شدند. درپي شكايات مردم از بوي نامطبوع و مناظر نازيبايي كه در محل‌هاي انباشت زباله وجود داشت، شهرداري محل‌هاي تلنبار زباله را محصور كرد و به‌اصطلاح چارديواري درآورد. با ورود خودرو و كاميون، در سال‌هاي بعد كاميون‌هايي براي حمل زباله به‌كار گرفته شدند.
گرچه تخليه و دفن زباله كم و بيش در اطراف تهران ادامه داشت، اما از سال1335 تهران داراي 2مركز دفن اصلي شد كه يكي، مركز دفن آبعلي در شمال شرق، ابتداي جاده آبعلي و ديگري، مركز دفن كهريزك، در جنوب شهر تهران، ابتداي جاده قديم قم قرار داشت. در سال1349 شهرداري تهران، براي بهينه‌سازي مديريت زباله، احداث كارخانه‌اي را براي بازيافت پسماندهاي آلي و تبديل آنها به كمپوست، در دستور كار خود قرارداد. اين كارخانه با ظرفيت پذيرش روزانه 500تن زباله احداث و در سال1351 راه‌اندازي شد.
براي مديريت اجرا و راهبري اين كارخانه تشكيلاتي ايجاد شد كه بعدا به اداره كود گياهي تبديل و مديريت بازيافت و دفن زباله در تهران را عهده‌دار شد. مركز دفن آبعلي در سال1368، به‌علت برخي عوارض زيست‌محيطي تعطيل شد و از آن تاريخ مركز دفن زباله‌هاي شهري تهران منحصر به مركز دفن كهريزك شد كه به مركز دفن آرادكوه تغيير نام يافت و مركز دفن آبعلي منحصر به دفع پسماندهاي ساختماني و عمراني شد. از سال1368 چارديواري‌هايي كه در سطح شهر براي انباشت زباله درنظر گرفته بودند به‌تدريج به 14ايستگاه انتقال تبديل شد.
در اين روش جديد زباله‌ها به وسيله خودروهاي باربر سبك جمع‌آوري و به ايستگاه‌هاي انتقال حمل و در ايستگاه‌هاي مذكور در كاميون‌هاي بزرگ (سمي تريلر) تخليه و سپس سمي تريلرها زباله‌ها را به مركز پردازش و دفن منتقل مي‌كنند، به اين ترتيب تحولي در سيستم جمع‌آوري و حمل زباله ايجاد شد. با گسترش فعاليت‌ها و وظايف، اداره كود گياهي نسبت به تدوين يك اساسنامه براي تشكيل يك سازمان مستقل اقدام و براي تصويب به وزارت كشور پيشنهاد كرد. اساسنامه سازمان تحت نام «سازمان بازيافت و تبديل مواد» سال1370 به تصويب وزارت كشور رسيد و براي اجرا به شهرداري تهران ابلاغ شد.
در سال1372 احداث يك كارخانه بازيافت مواد آلي و توليد كمپوست در دستور كار قرار گرفت كه عمليات احداث آن در سال1377به پايان رسيد و راه‌اندازي شد. سازمان بازيافت و تبديل مواد براي رسيدن به اهداف خود در سال1373 اقدام به تهيه طرح جامع مديريت مواد زايد جامد براي تهران بزرگ كرد كه اين طرح در فروردين‌ماه1376 تهيه و تحويل داده شد. در سال‌هاي بعد كارخانجات و واحدهاي بازيافت و پردازش ديگري شامل كارخانجات بازيافت و پردازش پسماندهاي ساختماني و عمراني احداث شد. با تصويب قانون مديريت پسماندها در ارديبهشت‌ماه1383 در مجلس شوراي اسلامي مديريت پسماند وارد مرحله جديدي شد.
بازيافت در پايتخت
تهران در حال حاضر ميزبان 8.5 ميليون نفر جمعيت است. روزانه 7هزارو500 تن زباله در اين شهر توليد مي‌شود و توليد سالانه پسماند در پايتخت به 2.5ميليون تن مي‌رسد. حدود 72درصد پسماند شهري را مواد آلي قابل تبديل به كود كمپوست و تقريبا 22درصد نيز مواد خشك قابل بازيافت تشكيل مي‌دهد. حدود 6درصد از پسماند شهر تهران را نيز مواد زايد غيرقابل بازيافت تشكيل مي‌دهند. ميزان پسماند بهداشتي پايتخت نيز به 75تن در روز مي‌رسد.
بي توجهي به ثروت ملي
در ايران با جمعيت حدود 75ميليون نفر روزانه بيش از 35هزار تن زباله توليد مي‌شود كه هزينه‌هاي جمع‌آوري و دفع آنها تنها در شهرها روزانه حدود 25ميليارد تومان برآورد مي‌شود. بخش عمده‌اي از زباله‌هايي كه در شهرهاي كشور توليد مي‌شود، زباله تر بوده و تقريبا 70 تا 75درصد زباله‌هاي توليدي شهروندان كشور را تشكيل مي‌دهد.
ميزان مواد آلي كه در زباله‌هاي كشور وجود دارد، بر ارزش اقتصادي بازيافت زباله‌ها تأكيد دارد. در يك مقايسه تطبيقي زباله‌هاي توليدشده در ايران با چند كشور جهان به لحاظ ارزش اقتصادي زباله، بازيافت زباله در كشور را توجيه‌پذير نشان مي‌دهد. وجود مواد عالي در زباله‌هاي توليدي كشور تقريبا درجهان بسيار زياد است و اين بيانگر بي‌توجهي شهروندان در توليد پسماند است و وظيفه مديريت شهري شهرهاي كشور است تا ارزش مواد دورريختني و پسماند تر و خشك را دوباره وارد چرخه اقتصاد كشور كند.
