شايعه همزماني طوفان و زلزله
زايش بيابان‌هاي مركزي، اطراف استان‌هاي مركزي كه تهران هم شاملش مي‌شود، پررنگ‌ترين دليل خاك خوردن مردم شده
عصر خبر: توفان‌هاي گرد و خاكي تهران، چند سالي است كه گريبان شهر را گرفته، هر چند ماه يك بار، بادي از زمين‌هاي نه چندان دور، شروع به وزيدن مي‌كند و ذرات خاك آزاد و رها از هر پوششي را بلند مي‌كند و مي‌آورد به شهر. توفان دوشنبه شب تهران، به شب گذشته هم رسيد و تهران دو شب متوالي را با گرد و خاك گذراند.
به گزارش اعتماد، زايش بيابان‌هاي مركزي، اطراف استان‌هاي مركزي كه تهران هم شاملش مي‌شود، پررنگ‌ترين دليل خاك خوردن مردم شده. توفان كه شروع مي‌شود، شهر پر ترافيك، تبديل به متروكه‌اي خالي از سكنه مي‌شود، همه به خانه‌هاي‌شان پناه مي‌برند، پنجره‌هاي دوجداره‌شان را مي‌بندند و همه منافذ ورودي به خانه را كيپ مي‌كنند تا كمتر سرفه كنند و سوزش گلو داشته باشند.
توفان‌هاي دو شب گذشته تهران، تنها خسارت مالي در پي داشت، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران از خسارت‌ها به داربست‌ها و درختان به «اعتماد» گفت.
احمد صادقي، با تاييد پيش‌بيني ادامه‌دار بودن توفان در غروب سه‌شنبه گفت: خسارات دوشنبه، زيان جاني به همراه نداشت، خسارات مالي چنداني هم به بار نياورد، در حد افتادن چند داربست و شكستن چند درخت بود كه همه جمع‌آوري شدند. براي سه‌شنبه هم پيش‌بيني در حد توفان ديشب بود با همان حدود سرعت، بين ٧٠ تا ٨٠ كيلومتر در ساعت كه به همراه بارندگي و گرد و غبار تكرار شد. او همچنين در خصوص آماده‌باش دستگاه‌هاي مرتبط با حوادث غيرمترقبه به «اعتماد» گفت: به همه دستگاه‌هاي مرتبط با خدمات شهري و دستگاه‌هاي فعال در حوزه امداد و نجات هشدار داده شده، همچنين از هموطنان خواهشمنديم به خاطر كاهش ديدي كه اتفاق مي‌افتد، زمان رانندگي دقت بيشتري كنند، از كنار سازه‌هايي كه احتمال افتادن‌شان هست، دوري كنند. همچنين در اين ايام تا جايي كه ممكن است از تردد در سطح شهر خودداري كنند، بد نيست كه ساعات قبل از توفان هم در چينه‌هاي خانه‌هاي‌شان، پشت بام و بالكن‌هاي‌شان اجسامي را كه ممكن است با وزش باد به خيابان پرتاب شوند، جمع‌آوري كنند. فراگير بودن سامانه وزش باد در كشور، بيش از استان تهران و استان‌هاي مركزي است، سامانه باد از سمت غرب و جنوب غرب كشور هم در حال وزش است كه استان‌هاي غربي را غبارآلود كرده است.
رييس سازمان پيش‌بيني هواشناسي با اشاره به اين سامانه به «اعتماد» گفت: جريان شديد وزش باد و گرد وخاك در استان‌هاي ايلام، كرمانشاه، خوزستان و لرستان داشتيم، انتظار داريم به سمت جنوب و غرب كه مي‌رود، به صورت واگرا از شدتش كم شود. اين سامانه در حال گذر كه منشا آن عراق است، گردو غبارش فراگيرتر است. از عراق آمده. المان‌هايي از اين سامانه در مناطق مركزي كشور مثل استان‌هاي قم، مركزي و اصفهان و شرق يزد هم ديده مي‌شود. اما چيزي كه مانع از رسيدن اين سامانه به قسمت‌هاي مركزي‌تر كشور مي‌شود، ارتفاعات زاگرس است. گذر از زاگرس سه هزار متري براي اين سامانه مشكل است. انتظار داريم به سمت جنوب شرق منتشر شود و احتمال ضعيف دارد كه به سمت تهران بيايد.
احد وظيفه از انتظارات هواشناسانه‌اش در خصوص هواي تهران گفت: در خصوص تهران، با توجه به كمتر شدن شدت باد در روز سه شنبه، انتظار وزش باد را داريم، با كمي بارش. رعد و برق‌هاي دوشنبه، چسبناكي زمين را بيشتر كرده. باد در سه‌شنبه هم با همان سرعت ١٥ تا ٢٠ متر بر ثانيه مي‌وزد كه در حالت بيشينه‌اش ٥٠ تا ٧٠ كيلومتر در سطح زمين خواهد بود. برخي مناطق هم مثل گيلان دچار آب گرفتگي خواهند شد. او در خصوص تفاوت توفان دوشنبه و سه‌شنبه تهران گفت: توفان دوشنبه در سطح زمين يكنواخت نبود، اين عدم يكنواختي باعث تاثير بيشتر در سطوح پايين‌تر مي‌شود. در مورد منشأ باد تهران، بايد بگويم منابع داخلي، عامل آن بوده، كه از جنوب غرب تهران و جنوب البرز و شمال استان مركزي منتقل شد و منطقه مياني كشور را بيشتر تحت تاثير قرار داد. در واقع بيابان‌هاي اطراف تهران، منشأ توفان دوشنبه تهران بود اما گرد و خاكي كه سه‌شنبه به جريان افتاد، بيشتر منشأ خارجي داشت.
هشدارها، وحي منزل نيستند
وظيفه، در خصوص پيش‌بيني گرد و خاك كمتر روز دوم تهران اعلام كرد: ما براي سه‌شنبه شدت باد كمتري پيش‌بيني كرديم، البته اين هشدارهايي كه اعلام شد، هشدار است و هشدارها هم وحي منزل نيستند، براي اعلام آمادگي مردم و دست‌اندركاران است. انتظار باد دوشنبه را براي تهران نداريم. مناطق جنوبي استان، درگير گرد و خاك مي‌شوند، اما مناطق شمالي كمتر. چينش باد در روز دوشنبه، شديدتر بود، يعني تغييرات باد و نوسان باد زياد بود، خود همين تغييرات، باعث ايجاد تلاطم و بروز جريان‌هاي مختلف از سمت و سوي مختلف است، ايجاد لرزش هم از عوارض اين ناپايداري است، اما جريان يكنواخت‌تر، وزش آرام‌تري را به همراه خواهد داشت. جريان باد سه‌شنبه تهران از سوي شمال غربي ست به سمت جنوب شرق تهران، يعني از سمت البرز به سمت ورامين. «باد و گردو خاك از چهارشنبه صبح تمام مي‌شود و آخر هفته افزايش دو، سه درجه‌اي دما خواهيم داشت.»
او به رصد ماهواره‌اي اشاره مي‌كند و علت‌يابي خيزش گرد و غبار در سال‌هاي اخير را به پوشش گياهي منطقه مرتبط مي‌داند. وظيفه گفت: در سال گذشته و سال جاري از نظر خشكسالي در وضعيت مطلوبي نبوديم، بارش كشور كمتر از ايده‌آل بوده، اما از نظر سامانه‌هاي جوي تغيير خاصي نمي‌بينيم. اما اينكه باد به توفان تبديل مي‌شود، نشانه اين است كه بستر زمين مهيا‌كننده اين مساله است، اگر نگاهي به باد شديدي كه در منجيل داريم، بيندازيم، با وجود باد شديد، بستر زمين گردو غبار مهيا نمي‌كند، اما همان باد در سيستان و بلوچستان، يا در عراق گردوخاك ايجاد مي‌كند، كمتر بودن چسبندگي ذرات خاك، سست بودن ذرات و فقدان پوشش گياهي از عوامل تشديد‌كننده خيزش گردو خاك است. كاهش ميزان رطوبت در عمق خاك، تغيير پوشش گياهي، تغيير كاربري زمين، همه را با تصاوير ماهواره‌اي مي‌توان ديد، كافي است مقايسه كنيم ببينيم پوشش منطقه‌اي‌مان چه تغييري كرده، بيايان ايجاد شده، يا درخت قطع شده. اگر يك درخت را از جنگلي قطع كنيم به راحتي با تصاوير ماهواره‌اي مي‌توان اين را تشخيص داد.
توفان ربطي به زلزله ندارد
شايعه همزماني توفان و زلزله، شايعه‌اي بود كه دوشنبه شب، ساعاتي بعد از توفان تهران، در شبكه‌هاي اجتماعي و مجازي، دست به دست مي‌چرخيد و خبر از اعلام رسمي وقوع زلزله اصلي تهران در نيمه‌شب سه‌شنبه مي‌داد. اما وقوع دو زلزله كوچك در طالقان و فيروزكوه همزمان با توفان، شايعه مرتبط بودن زلزله و توفان را قوت بخشيد. اما احمد صادقي، رييس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران، در ادامه سخنانش، از بي‌ربط بودن اين ارتباط سخن گفت: از لحاظ علمي ثابت نشده كه همراه با توفان زلزله هم داشته باشيم، اين همه در زاهدان توفان داشتيم، اما هيچ موقع زلزله نداشتيم. هميشه گفته شده زلزله قابل پيش‌بيني نيست، نمي‌شود ساعتش را گفت، كسي هم نمي‌تواند خلافش را ثابت كند كه زلزله نمي‌آيد. همانقدر كه پيش‌بيني وقوع دقيقش غيرعلمي است، پيش‌بيني به وقوع نپيوستنش هم غيرعلمي است. تهران روي گسل قرار دارد، هر ١٥٠ تا٢٠٠ سال فعاليت بالايي داشته، بحث زلزله بايد براي مسوولان و شهروندان تكرار شود تا آمادگي مقابله با آن ايجاد شود، اما همزماني توفان گردو غبار با زلزله بحثي غيرعلمي ست. تعطيلي معادن شن و ماسه روز سه‌شنبه، از مصوبات جلسه كميته هماهنگي مواقع اضطرار آلودگي هوا بود كه در پي وقوع توفان و گردو غبار در تهران اتفاق افتاد. اما واكنش‌هاي مردم در شبكه‌هاي اجتماعي و سايت‌هاي خبري، هم جاي تامل داشت. مردم شهرهاي غرب كشور كه هميشه از گرد و غبار رنج مي‌برند، ورود گرد و خاك به تهران را به فال نيك مي‌گيرند، فالي كه توجه مسوولان را درپي دارد. عده‌اي هم با نقد عملكرد سازمان هواشناسي، از پيش‌بيني‌هايي سخن گفتند كه هميشه عقب‌تر از واقعيت بود. كاربري در اين خصوص نوشته بود: من يك بار نديدم كه هواشناسي درست پيش‌بيني كند؛ ديگري اعلام كرده بود: هيچ تكنولوژي هواشناسي با اين همه پارازيت كار نمي‌كند. ديگران هم با زيرسوال بردن آسيب‌هايي كه به محيط زيست و زمين‌هاي كشاورزي وارد شده و تغيير كاربري‌هاي رخ داده، نوك پيكان را سوي بي‌توجهي مسوولان نسبت به محيط زيست و مباحث بيابان‌زايي گرفتند: «وقتي كه زمين‌هاي كشاورزي و جنگل‌ها به بهانه ساخت و ساز و ويلاسازي و… نابود مي‌شوند، بايد بدتر از اينها سر مردم بيايد.»
جايي هم كسي خبر از كوچي قريب الوقوع داده، كوچ از شهر بزرگ به منطقه‌اي با آسمان صاف و آبي پاك: «ديگر كم‌كم بايد گفت شرايط به حدي دارد دشوار مي‌شود كه چاره‌اي جز كوچ به مناطق ديگر زمين براي‌مان باقي نمانده.»
