ظريف: ادعاي جليلي سند ندارد
قرار به رويارويي نبود. بي‌آنكه اما چشمي در مقابل چشم قرار گيرد، تيم‌هاي مذاكره‌كننده سابق و فعلي رودرروي هم صف كشيدند.
به
گزارش اعتماد، صف‌آرايي بين دو ديدگاه مختلف با دو تاكتيك متفاوت براي
مذاكره. دو گروهي كه حالا دو روايت كاملا متفاوت از گذشته و حال مذاكرات
هسته‌اي دارند.
يك طرف كه هيچ نكته مثبتي را در نتيجه مذاكرات
نديده و طرف ديگري كه مي‌گويد پايان مذاكرات آغاز راهي جديد براي ايران
است. ديروز اين دو نگاه متفاوت و البته در خيلي جاها متضاد، با فاصله يك
ساعت از هم ميهمان بهارستاني‌ها بودند؛ صبح تا ظهر سعيد جليلي و همراهان
قديمي‌اش آمدند، ظهر تا عصر هم ظريف و تيمش در جلسه حاضر شدند.
جلسه
صبح پر بود از حرف‌هاي نااميد‌كننده. روايت‌هايي از نتيجه مذاكرات كه چيزي
جز «هيچ و پوچ» را محصول كار تيم فعلي نمي‌دانست. جليلي و يارانش بيش از
هر چيز ديگري تحريم‌ها را نشانه رفتند؛ تحريم‌هايي كه مي‌گويند اصلا قراري
براي لغو آنها نيست.
حرف جنجالي جلسه قبل هم دوباره تكرار شد؛ «صد
حق هسته‌اي ايران در بازه‌هاي زماني ١٠ سال، ١٥ سال و بعضا هميشگي از بين
رفته است.» خلاصه حرف جليلي اين بود؛ همه‌چيز را داده‌ايم و چيزي
نگرفته‌ايم. از يك سو مي‌گفت فردو و نطنز و اراك از دست رفته‌اند و
بازرسي‌هايي فراتر از پروتكل را پذيرفته‌ايم و از سوي ديگر هم كه هيچ نشاني
از رفع تحريم‌ها نمي‌ديد.
در مقابل اما او همه موفقيت‌ها را به
مذاكرات دوران خودش ارجاع داده است؛ جايي كه مي‌گويد در استامبول٢ بر سر
هم‌وزن بودن و همجنس بودن و همزمان بودن ميان داده‌ها و ستانده‌ها توافق
شده بود و در عراق هم از لفظ «تمام شدن» براي محدوديت‌ها استفاده شده بود.
مواردي
كه جليلي و تيمش معتقدند در برجام هيچ جايي پيدا نكرده‌اند. اما تنها يك
ساعت زمان نياز بود تا معلوم شود ظريف و همكارانش هم حرف‌هايي براي گفتن
دارند. از جمله اينكه «دوستاني كه در گذشته مذاكره كرده‌اند اگر سندي از
پذيرفته شدن حق غني‌سازي در آلماتي دارند ارايه كنند تا ما هم خوشحال
شويم.»
اين را البته وزير خارجه بعد از جلسه ديروزش به خبرنگاران
صدا و سيما گفته بود. در جلسه اما تاكيد او بر اين بود كه برخلاف سخنان
جليلي، تحريم‌ها در حال فرو ريختن هستند؛ تحريم‌هايي كه او مي‌گويد حتي
رييس‌جمهوري امريكا موظف به جلوگيري از آن است، اتفاقي كه اگر نيفتد به
گفته ظريف برجام هم همراه آن فرو خواهد ريخت.
تيم مذاكره‌كننده
هسته‌اي البته در جاي ديگري درباره برگشت‌پذيري تحريم‌ها و فعاليت‌هاي
هسته‌اي كشورمان تاكيد كرده‌اند: «به اعتقاد ما اگر به مرحله برگشت‌پذيري
رسيديم قطعا ما زودتر از طرف مقابل به جاي اول برمي‌گرديم براي اينكه
تحريم‌ها يك‌شبه وضع نشده و نمي‌شود بلكه ساليان درازي طول كشيده كه وضع
شده است.»
اين هم البته از جمله مواردي است كه ياران جليلي درباره
آن ١٨٠ درجه مخالف مواضع ظريف و دولت سخن مي‌گويند. به اين ترتيب بي‌آنكه
ديداري بين تيم‌هاي فعلي و سابق هسته‌اي كشورمان باشد، مناظره و جدالي
تمام‌عيار بين آنها شكل گرفته است. جدالي در زمين كميسيون برجام.
وزير
خارجه ايران با بيان اينكه در برجام، رييس‌جمهور امريكا مسوول رفع
تحريم‌هاست تاكيد كرد اگر رييس‌جمهور امريكا نتواند جلوي تحريم در حوزه
هسته‌اي را بگيرد نقض برجام شده است و مقررات نقض اجرا ميشود.
حسيني،
سخنگوي كميسيون برجام درباره جلسه عصر يكشنبه اين كميسيون كه با حضور ظريف
وزير امور خارجه و عراقچي، روانچي و قشقاوي معاونان وي برگزار شد، گفت: دو
موضوع به عنوان محور بحث امروز پيشنهاد شد
١- موضوع فصل هفتمي
بودن قطعنامه‌ها و تفاوت‌هاي قطعنامه ١٩٢٩ و ٢٢٣١ و ٢- بحث تحريم‌ها كه
مورد مطالبه جدي مقام معظم رهبري است و همه مردم منتظر اين هستند كه
بالاخره برجام چه تاثير اقتصادي خواهد داشت و تحريم‌ها چه سرنوشتي پيدا
خواهد كرد.
او ادامه داد: ظريف در اين نشست گفت در شش قطعنامه‌هاي
قبلي آمده كه با توجه به ابعاد اشاعه‌اي فعاليت هسته‌اي ايران و وظيفه شورا
در مقابل صلح و امنيت بين‌المللي طبق ماده ٤١ تحت فصل هفتم شورا چنين
اطميناني را مي‌گيرد.
با اين تفسير ما در قطعنامه‌هاي قبلي تحت ذيل
هفتم قرار مي‌گيريم. در قطعنامه ١٩٢٩ كه از اين هم فراتر مي‌رود و در بند
٩ كشورها موظف مي‌شوند هر اقدام لازمي را در جهت جلوگيري از فعاليت‌هاي
هسته‌اي ايران انجام دهند ولي در قطعنامه ٢٢٣١ لحن عوض ميشود.
نه
اشاره به ابعاد اشاعه‌اي فعاليت هسته‌اي ايران دارد و نه به صلح و امنيت
جهاني بلكه نگاه مثبت هم ميشود بنابراين اگر در قطعنامه ٢٢٣١ اقدام مثبتي
شده بايد طبق ماده ٤١ باشد چون مثل تحريم بر همين اساس وضع شده است.
اين
موضوع هم مهم است كه اين اولين‌بار است كه در تهيه قطعنامه با كشور هدف هم
مذاكره شده است. در اين قطعنامه اشاره به فصل ٧ از كنار ماده ٤١ برداشته
شده و موارد اشاره شده به ماده ٤١ جهت رفع تحريم‌هاست.
بنابراين از
نظر ما قطعنامه ٢٢٣١ خارج از فصل هفتم است. اگر ١٠ مورد در قطعنامه به
ماده ٤١ اشاره شده ٩ مورد آن براي رفع تحريم‌هاست و فقط يك مورد آن بازگشت
پذيري تحريم‌هاست. يكي از نكات برجسته قطعنامه ٢٢٣١ اين است كه در اولين
قطعنامه در تاريخ شوراي امنيت است كه در متن آن به نظر كشور مورد هدف توجه و
آن نظر مكتوب در متن قطعنامه آمده است.
نقوي‌حسيني به نقل از ظريف
افزود: به اعتقاد ما اگر به مرحله برگشت‌پذيري رسيديم قطعا ما زودتر از
طرف مقابل به جاي اول برمي‌گرديم براي اينكه تحريم‌ها يك شبه وضع نشده و
نمي‌شود بلكه ساليان درازي طول كشيده است كه وضع شده است. امريكايي‌ها
براساس «هزينه‌هاي حيثيتي» مقابله با ايران راه افتادند در مناطق و كشورهاي
ديگر و از آنها پرسيدند كه آيا شما حاضريد هزينه حيثيتي مقابله با ايران
را بپردازيد يا خير؟
چنين اقدامي براي بار دوم امكان‌پذير است؟ آيا
موفقيتي در پي دارد؟ بنابراين ما زودتر به جاي اول برمي‌گرديم. وزير خارجه
ايران ادامه داد: تحريم‌هاي شوراي امنيت دو دسته‌اند؛ تحريم‌هاي اشاعه‌اي و
تحريم‌هاي اقتصادي و بانكي.
هدف ما لغو تحريم‌هاي اقتصادي، مالي و
بانكي بوده است. اين هدف به دست آمده است. لغو تحريم‌هاي اتحاديه اروپا،
اقتصادي، مالي و بانكي به صراحت آمده است. تعليق مربوط به چتر تحريم‌هاست.
تحريم‌هاي امريكا هم مسووليتش با رييس‌جمهور اين كشور است.
رييس‌جمهور
موظف شده از اجراي تحريم‌هاي كشورش جلوگيري كند و اگر رييس‌جمهور امريكا
نتواند جلوي تحريم در حوزه هسته‌اي را بگيرد نقض برجام شده است و مقررات
نقض اجرا ميشود. ظريف تاكيد كرد: امريكا موظف است تحريم‌ها را اجرا نكند و
بعد از هشت سال هم لغو آنها را به كنگره ببرد. در مقابل ما داوطلبانه
پروتكل الحاقي را تا هشت سال اجرا مي‌كنيم و بعد از هشت سال هم مي‌آوريم
مجلس.
اگر آنها تحريم‌ها را لغو كردند ما هم در مورد پروتكل الحاقي
تصميم مي‌گيريم. در ادامه و پس از ترك ظريف براي شركت در جلسه دولت، عباس
عراقچي هم كه در اين جلسه حضور داشت، گفت: بار ديگر اعلام مي‌كنم كه كليه
تحريم‌هاي مالي، پولي و بانكي از روز اجرا لغو مي‌شوند.
وي
خاطرنشان كرد: فضاي مطلوبي براي سرمايه‌گذاري در ايران فراهم شده و به نوعي
رقابت بين كشورها تبديل شده است. در بند ١٩ برجام رديف ٥ كاملا اشاره بر
حمايت و ارايه خدمات كشورهاي خارجي از اقتصاد ايران دارد و امكان
سرمايه‌گذاري مشترك را فراهم مي‌كند.
عراقچي گفت: رييسان‌جمهور
آينده امريكا اگر از اجراي برجام تخطي كنند نقض برجام محسوب ميشود و شرايط
نقض برجام در خود برجام پيش‌بيني شده است و ما از حق خود استفاده خواهيم
كرد.
اينكه در كنگره تلاش ميشود برجام رد شود يعني اينكه از نظر
امريكايي‌ها يا حداقل بخشي از قواي امريكا اين توافق، توافق بد است. او
گفت: تحريم‌هاي موشكي، تسليحاتي و اشاعه‌اي در مورد شخصيت‌هاي حقوقي و
حقيقي باقي مي‌ماند. تحريم‌هاي اوليه امريكا مربوط به هسته‌اي نيست بلكه
مربوط به روابط ايران و امريكاست كه ما اصلا نبايد وارد آنها شويم.
روايت جليلي از نتيجه مذاكرات؛ «هيچ»
جليلي
با همان روايت قبلي خود براي سومين بار راهي بهارستان شد؛ روايتي از
بي‌نتيجه بودن مذاكرات و چشم‌پوشي از ١٠٠ حق مسلم كشور در برجام. رييس تيم
سابق مذاكره‌كننده هسته‌اي در بخش اول سخنانش در جلسه ديروز كميسيون برجام
تمام تلاش خود را كرد تا دستاوردهاي مذاكرات هسته‌اي در دولت يازدهم را در
يك تك كلمه خلاصه كند؛ «هيچ».
او البته براي خلاصه كردن، مشكل خاصي
هم نداشت، چرا كه بر خلاف روند جلسات كميسيون برجام با اعضاي تيم فعلي
مذاكره‌كننده، سعيد جليلي و همراهانش در سه دور حضور در بهارستان با كمترين
نقدها و اما و اگرها توانسته‌اند تريبون را در اختيار بگيرند تا از
دستاوردهاي دوران خود و البته «نتايج نگران‌كننده» مذاكرات فعلي بگويند. هر
چند ديروز پيش از آغاز سخنان جليلي كميسيون برجام قدري درگير حاشيه نيز شد
اما جليلي هيچگاه سنگيني سايه اين حاشيه‌ها را بر بالاي سر خود حس نكرد.
از
جمله اينكه در سخنان ابتدايي نمايندگان، بهروز نعمتي مجموعه كميسيون برجام
را به «سياسي‌كاري» در گرفتن و انتشار گزارش‌ها از مذاكرات متهم كرد و در
اعتراضي نسبت به دعوت از تيم مذاكره‌كننده قبلي گفت: «جليلي و تيمش در شش
سال مسووليت مذاكرات يك بار به مجلس گزارش ارايه نكرده است.
چطور
اكنون كميسيون برجام به ايشان اين اجازه را داده است كه وقت مجلس را بگيرد،
گزارشاتي ارايه كند؟» در ادامه اما غلامرضا تاجگردون از نمايندگان
اصلاح‌طلب عضو كميسيون ويژه مطلب مهم‌تري براي گفتن داشت. او خطاب به
عليرضا زاكاني گفت كه «ما نمي‌دانستيم به دستور شما گروهي مي‌آيند و به اسم
كميسيون، مسائل را جمع مي‌كنند تا در نهايت گزارش ما براي صحن علني آماده
شود.»
پيش از اين چند باري بحث حضور افرادي ناشناس در كميسيون
برجام با درخواست عليرضا زاكاني مطرح شده بود كه البته وي زير بار آن نرفته
بود. ديروز اما قبول كرد كه چنين گروهي را تشكيل داده اما بيش از اين
درباره آن توضيح نداد.
تنازل حقوق ايران به روايت جليلي
اما
سعيد جليلي در جلسه ديروز صبح كميسيون ويژه بررسي برجام ادامه گزارش خود
را در خصوص برنامه جامع اقدام مشترك ارايه كرد و البته در همان ابتداي
سخنانش گفت كه نتيجه مذاكرات باعث «تنازل حقوق ايران» شده است.
جليلي
با بيان اينكه «در توافق ژنو يكي از نكاتي كه مطرح شد اين بود كه
تحريم‌هاي مرتبط با هسته‌اي به طور جامع لغو شود» ادامه داد: «اما در سند
برجام تحريم‌هاي هسته‌اي، غيرمالي و غير اقتصادي در اتحاديه اروپا و
تحريم‌هاي ثانويه غير اقتصادي و غير مالي امريكا تعليق ميشود اما همچنان
تحريم‌هاي اوليه امريكا و كليه تحريم‌هاي ايالتي اين كشور به قوت خود باقي
است.»
به گفته عضو شوراي عالي امنيت ملي تحريم‌هاي شوراي امنيت به
غير از موشكي، تسليحاتي و اشاعه‌اي همچنان باقي است و در مباحث اقتصادي با
شروطي امكان بازگشت آن وجود دارد. جليلي با بيان اينكه «ساختارهاي تحريم
با برجام از بين نرفته است» باز هم به نكته‌اي كه در جلسه قبل مورد تاكيد
قرار داده بود، اشاره كرد و گفت: «به نوعي صد حق هسته‌اي ايران در
بازه‌هاي زماني ١٠ سال، ١٥ سال و بعضا هميشگي از بين رفته است». او پيش از
اين درباره مذاكرات دوران خودش گفت كه «در مذاكرات استانبول ٢ به اين توافق
رسيديم كه طرفين مذاكره داده‌ها و ستانده‌هاي‌شان همجنس، هم‌وزن و همزمان
باشد.»
ساختار تحريم‌ها باقي است
دبير
سابق شوراي عالي امنيت ملي با بيان اينكه محدوديت آب سنگين، نطنز و فوردو
در برجام اعمال شده است، گفت: «با وجود اينكه قرار بود نگراني طرفين به طور
همجنس برطرف شود اما به نظر مي‌رسد با وجود اينكه نگراني سلاح هسته‌اي غرب
نسبت به ايران برطرف شده است، نگراني ايران در خصوص تحريم‌ها تغييري نكرده
است. » وي عنوان كرد: «در همه مسيرهاي تحريم چه تحريم اتحاديه اروپا،
امريكا و شوراي امنيت ساختار حقوقي باقي مانده است، در برخي موارد تحريم‌ها
تعليق شده است اما ساختار و زير ساخت آنها همچنان پابرجاست.»
تعليق تحريم‌هاي بانكي هشت سال بعد
وي
تاكيد كرد: «در خصوص تحريم سوييفت بانكي كه در واقع در خصوص خدمات رساني
بانكي است نيز تعليق آن به هشت سال بعد موكول شده است كه اين موضوع يك پيام
نامطلوب در مناسبات بانكي خواهد داشت.» جليلي در خصوص تحريم‌هاي مرتبط با
نرم‌افزارها عنوان كرد: «براساس تحريم اتحاديه اروپا نرم‌افزار در حوزه‌هاي
گاز، نفت، مالي، صنعتي، دريانوردي، هوانوردي، ساخت و ساز، نظامي و هسته‌اي
نيز تا هشت سال تعليق نخواهد شد.»
عضو شوراي عالي امنيت ملي با
تاكيد بر اينكه برخي تحريم‌هاي اروپايي بعد از هشت سال تعليق ميشود، در
خصوص تحريم‌هاي امريكايي گفت: «در لغو تحريم‌هاي هسته‌اي اين كشور حتي صحبت
از تعليق نمي‌شود و آنها به راحتي نمي‌پذيرند كه از اين واژه استفاده شود
بلكه توقف موقت را مطرح مي‌كنند آن هم نه براي همه تحريم‌هاي اقتصادي و
مالي بلكه تنها براي تحريم‌هاي ثانويه هسته‌اي از توقف موقت استفاده
مي‌كنند.»
اعمال تحريم جديد از امريكا نقض برجام نيست
جليلي
با بيان اينكه در قطعنامه در خصوص تحريم جديد ايران نكته‌اي وجود دارد،
گفت: «در صورتي كه امريكا قانون جديدي براي تصويب چند كشور از جمله ايران
براي تحريم‌ها داشته باشد نقض برجام نيست چرا كه آنها ادعا دارند اين موضوع
تبعيض‌آميز نيست بنابراين مي‌توانند تحريم جديدي اعمال كنند.»
جليلي
با تاكيد بر اينكه تداوم تحريم بانكي بر تراكنش مالي نفتي نيز تاثير
مي‌گذارد، ادامه داد: «اگر كشوري از ايران نفت خريداري كند، نمي‌تواند پول
نفت را به حساب خارجي ما واريز كند و اگر چنين اتفاقي بيفتد مشمول تحريم
ثانويه خواهد بود و ايران نمي‌تواند به راحتي به پول نفتي خود دست‌يابد.»
به‌زودي معلوم ميشود كه به غني‌سازي صنعتي در حد نياز مي‌رسيم
هر
چند وزير خارجه سعي كرد در جلسه كميسيون ويژه پاسخ انتقادات سعيد جليلي و
مقامات دولت قبل را بدهد اما حرف اصلي خود را در چند جمله تند و تيز با
خبرنگار صدا و سيما مطرح كرد. جايي كه او اظهارات سعيد جليلي و فريدون
عباسي را درباره برجام سخناني «ناحق» عنوان كرد.
ظريف ديروز بعد از
جلسه كميسيون برجام به خبرنگاران صدا و سيما گفت: «دوستاني كه خودشان در
گذشته مذاكره‌كرده‌اند، مثلا سند آلماتي يا سندي كه گفته شد در آن سندها
قول رفع تحريم‌ها داده شده بود را ارايه دهند تا ما هم ببينيم كه يا خوشحال
شويم يا اينكه ناراحت شويم از اينكه چرا از آن امكانات استفاده نشده است.
سندهايي
را كه من ديده‌ام، متاسفانه در هيچ‌كدامش چنين چيزي وجود ندارد. برخلاف
نكاتي كه دوستان به ناحق مطرح كرده‌اند، به زودي معلوم خواهد شد كه ما در
١٥ سال آينده به غني‌سازي صنعتي در حد نياز كشور خواهيم رسيد.»
